Morgunblaðið - 14.01.1966, Blaðsíða 14

MORGU N B LADIÐ
Föstudagur 14. janúar 1966
lá

Útgefandi:
Framkvæmdast j óri:
Ritstjórar:
Ritst j órnarf ulltrúi:
Auglýsingar:
Ritstjórn:
Auglýsingar og afgreiðsla:
Áskriftargjald kr. 95.00
í lausasölu kr.
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Sigfús Jónsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6.
Aðalstræti 6. Sími 22480.
á mánuði innanlands.
5.00 eintakið.
VIÐ UPPHAF
VERTÍÐAR
Ifertíðin er nú að hefjast á
’ ný, og bátarnir í sjávar-
plássunum um land allt hafa
að undanförnu verið að bú-
ast til veiða. Fiskverðsmálin
leystust á viðunandi hátt fyr-
ir útgerðarmenn, sjómenn og
fiskkaupendur, og mun það
mál því ekki hindra að róðr-
ar hefjist eins og stundum
hefur komið fyrir áður um
áramót. Við eigutn nú að öllu
leyti betri og stærri flota en
áður, og þljótum því að gera
okkur nokkrar vonir um góða
vertíð í ár.
Þó er á það að líta, að sú
mikla breyting, sem orðið hef
ur á fiskiskipaflota okkar,
hefur aðallega orðið til þess
að bæta aðstöðu flotans til
síldveiða, en minni rækt
hefur verið lögð við þorsk-
veiðarnar. Síldveiðarnar eru
nú stundaðar á þeim árstíma,
sem fyrr á árum var eingöngu
helgaður þorskveiðum, enda
hefur línuveiði minnkað veru
lega, svo sem kunnugt er.
Þrátt fyrir hina miklu end-
urnýjun á fiskiskipaflotanum,
hefur sú endurnýjun ekki náð
til minni bátanna í flotanum,
og margir .þeirra eru nú að
ganga úr sér. Útgerðarmenn
hafa beint því fjármagni, sem
fyrir hendi hefur verið til
síldveiðanna. Hinsvegar má
búast við því, að síldarbát-
arnir komi til þorskveiða í
marzbyrjun, þegar líklegt er
að þær gefi sem mestan árang
ur. Má því búast við mikilli
þátttöku á þorskveiðum í
marz og apríl.
Töluverðir erfiðleikar eru
á því að manna bátana til
þorskveiða á línu og net, en
þar þurfa að vera 10 til 11
menn á hverjum bát. Ef bát-
arnir væru hinsvegar notað-
ir til togveiða, þyrfti ekki
nema 5 til 7 menn á hvern
bát, og er það mál eitt af því,
sem taka þarf til rækilegrar
athugunar, og þingmanna-
nefnd sú, sem skipuð var til
þess að kanna hag minni bát-
anna, á einmitt að gera til-
lögur um, hvort leyfa skuli
togveiðar á þeim eða ekki.
Væntanlega mundu tog-
veiðar stuðla að betri nýtingu
hinna minni báta í fiskiskipa-
flota okkar, en ekki er enn
vitað hvaða reynslu togveið-
ar mundu gefa, þar sem þær
hafa ekki verið leyfðar síðan
fiskveiðitakmörkin voru færð
út. Margir eru þeirrar skoð-
unar, að þær mundu gefa góð-
an árangur, aðrir eru á önd-
verðum meið. Þó er fullvíst,
að togveiðar mundu gefa mun
betra hráefni en fiskur, sem
veiddur er í net, og útgerðar-
kostnaður mundi verða mun
lægri, sérstaklega í veiðar-
færum, og hægt er að kom-
ast af með færra fólk, eins og
áður var bent á.
Hver sem niðurstaðan verð
ur í því máli, munu allir
landsmenn vona, að sú vertíð
sem nú er að hefjast verði
happadrjúg og að sjómenn
okkar muni færa mikinn feng
að landi í vetur.
KÚGUN LISTA-
MANNA í
KOMMÚNISTA-
LÖNDUM
l/lð og við berast fregnir um
’ það frá járntjaldslöndun-
um, að listamenn búi þar við
meira frjálsræði en áður var.
í Morgunblaðinu í gær var
skýrt frá handtöku tveggja
sovézkra rithöfunda fyrir þá
sök eina, að verk þeirra voru
gefin út á Vesturlöndum
undir dulnefnum.
Nýlega hafa austurþýzk
yfirvöld tekið upp harðar ár-
ásir á listamenn í Austur-
Þýzkalandi með þeim afleið-
ingum að fjöldi þeirra hefur
að undanförnu gefið út yfir-
lýsingar um að þeir „skamm-
ist sín“ fyrir ákveðin verk
sín, og lofa bót og betrun.
Þetta sýnir okkur hve
kommúnistaríkin eru enn
skammt á veg komin í því að
veita þegnum sínum frjáls-
ræði og almenn mannréttindi,
þótt tökin hafi að einhverju
leyti verið linuð á undanförn-
um árum. Enn sem fyrr eru
rithöfundar handteknir fyrir
að skrifa eftir eigin geðþótta,
en ekki í samræmi við stefnu
hins alvitandi ríkisvalds. Enn
sem fyrr verða rithöfundar
og listamenn að biðjast op-
inberlega afsökunar og auð-
mýkja sig frammi fyrir al-
þjóð fyrir verk sín. Komm-
únistar eru enn sem fyrr
samir við sig, og þeim virð-
ist ganga illa að tengjast nú-
tímanum og lýðræðislegum
hugsunarhætti Vesturlanda.
BLÖMASKEIÐ í
BÓKMENNTUM
NORÐURLANDA
Oókmenntaverðlaunum Norð
u urlandaráðs var úthlutað
hér í Reykjavík í fyrradag,
og hlaut þau að þessu sinni
sænska ljóðskáldið Gunnar
Ekelöf. Það er vissulega
ánægjulegt, að ljóðskáld hef-
Minnisaukning með iyfjum
ins, sem snertir lær-
dóm. Jákvæðar niðurstöður
sem bentu til þess að slíkt
væri mögulegt, Ihöfðu komið
fram hjá tveimur vísinda-
mönnum, sem starfa við Abb-
ott rannsóknastofnunina í Illi
nois. Lífefnafræðingarnir, Al-
vin J. Galsky og Lionel Sim-
on, hötfðu í frítímum sínum,
unnið að fullkomnun kenn-
inga hins sænska vísinda-
manns, Holgers Hydén. Sam-
kvæmt kenningu Hydéns,
byggist minni mannsins fyrst
og fremst á starfsemi sam-
einda af gerðinni ribonucleic
acid (RNA), en vísindamað-
urinn hélt því fram að þessar
sýrur ynnu við að varðveita
það sem skilningarvitin
tækju móti.
Rottur og gullfiskar
Vísindamennirnir við Ab-
bott-stotfnunina halda því
fram, að hægt sé að fjolga
RNA sameindum með því að
nota tiltölulega óskaðlegt etfni
magnesium pemoline, sem
selt er undir framleiðslunatfn
inu „Cylert“. Með þessu etfni
er hægt að tvö- og þrefalda
RNA sameindirnar í heilan-
um. í samráði við dr. Nichol-
as P. Plotniikotff, sprautuðu
vísindamennirnir Cylert í
rottur sem geymdar voru í til
raunakössum. Tilraunirnar
með þessar rottur voru þess
eðlis, að þær áttu að „læra“
að fiorðast rafilost. Rott-
ur, sem fengið höfðu þetta
sprautuefni, lærðu að forðast
ratflostið eftir tvær eða
þrjár tilraunir, en aðrar, sem
ekki voru sprautaðar, lærðu
ekki að varast rafmagnið fyrr
en eftir átta eða níu tilraunir.
Enntfremur kom í Ijós, að rott
urnar sem fengið höfðu Cly-
ert sprautu, varðveittu þekk-
ingu sína í allt að sex mán-
uði, en hinar höifðu öllu
gleymt efitir fáeina daga.
Svipaðar niðurstöður hafa
leitt í ljós, að RNA sameindir
teknar úr dýrum, sem þjáltf-
uð höifðu verið, flýttu mjög
fyrir „námi“ óþaáltfaðra, etf
efninu var sprautað í þau. Á
ráðstefnunni gaf Dr. Bem-
hard W. Agranofif gagnsitæðar
upplýsingar þess eðlis,
að með því að sprauta
ákveðnu lyfi í dýr, væri
hægt að minntka stórlega
námshæfileika þeirra. Hann
hafði gert tilraunir með gull-
fiska sem hapn hatfði áður
tamið. Hann sprauitaði lyf-
inu „Puromycin“ í þá og
feomst að þeirri niðurstöðu,
að þeir „gleymdu“ að vara
sig á raflostinu. Einn-
ig kom í ljós, að ótamdir fisk-
ar voru mun lengur að læra,
ef þeir höfðu fengið áður-
netfndar sprautur.
Tilraunir með menn.
Aðal vankantarnir á því að
sprauta „minnis sameindum“
í menn er sú, að áður en inn-
sprautaðar RNA sameindir ná
til heilans, hafa þær brotnað
niður í smærri sameindir. En
lyf sem gæti aufeið RNA fram
leiðslu heilans gæti hugsan-
lega sigit fram hjá skerjum.
„Við þurtfum að gera þúsund
tilraunir með fólk“, segir líf-
efnafræðingurinn Glasky, „og
etfir u.þ.b. sex mánuði mun-
um við kornast að raun um
ihvort sprautuetfnið kemur að
gagni. En siðan munum við
þurfa nokkur ár til að ganga
úr Skugga um, hvort efnið er
skaðlaust til almennrar notk-
unar.
IUesti útflutn-
ingur i sögu
Bretlands
London, 12. janúar NTB:
ÚTFLUTNINGUR Breta í des
ember sl. varð meiri en dæmi
eru til í sögu ríkisins. Nam
hann 419 milljónum sterlings-
punda og hafði það í för með
sér, að greiðslujöfnuður ríkis-
ins við útlönd varð hagstæður
á ný — í fyrsta sinn í tíu mán
uði.
Síðast var greiðslujöfnuður
Breta hagstæður í febrúar
1965, þá um 11 milljónir sterl-
ingspunda — en nú um 5
milljónir punda.
í»ó að margt fólk fevarti jatfn
mikið yfir sínu slæma minni
eins og veðrinu, er minni
mannsins eit't atf endingar-
beztu eiginleikum hans. Það
sem einu sinni hefur verð lagt
á minnið, þolir hina ótrúleg-
ustu ágengni, svo sem raf-
magnslosit og minnisdeytfandi
eiturlyf. Þetta undarlega fyr-
irbrigði, minni mannsins,
varð þess valdandi að þétt-
setinn var salur í háskólanum
í Calitforníu fyrir skömmu,
en þangað voru mættir all-
margir vísindamenn til að
ræða sameiginlegt viðtfangs-
efni. Ráðstefna sú, er þarna
var haldin, bar nafnið: „Hegð
un, heili og lifefnafræði“.
Hin stóra spurning, sem á
ráðstefnu þessari var tekin til
umræðu, var tovort hægt væri
með ýmsum lyfj.um, að
auka þann þátt minnis-
Lífefnafræðingarnir Alvin J. Galsky og Nicholas Flotnikoff.

UTAN ÚR HEIMI
ur nú fengið þessi verðlaun.
Hlutverk ljóðlistar í nútíma-
ójóðfélagi er ekki minna en
áður, og þar eiga Svíar sinn
stóra hlut að máli, því að í
ljóðlist er Svíþjóð eitt af
fremstu löndum heims.
Ljóst er, að nú er mikið
blómaskeið í bókmenntum
Norðurlanda, eins og sjá má
af viðtölum við dómnefndar-
menn, sem birtust hér í Morg
unblaðinu í gær. Þannig segja
Danir t.d., að hjá þeim ríki í
raun og veru gullöld í bók-
menntaheiminum, og ekki
verður annað sagt en að mik-
il gróska sé í bókmenntum
hér á íslandi.
Allt er þetta vottur ánægju-
legrar grósku í menningar-
lífi Norðurlanda og full
ástæða til fyrir okkur íslend-
inga að ætla, að við stöndum
þar ekki að baki frændþjóð-
um okkar á hinum Norður-
löndunum.
Ljóðskáld hefur nú fengið
bókmenntaverðlaun Norður-
landaráðs að þessu sinni, og
af því tilefni er full ástæða
til að hvetja íslendinga til að
fylgjast vel með þróun ljóð-
listar hér heima og erlendis,
Hennar vegur hefur löngum
verið mikill á íslandL