Morgunblaðið - 10.10.1972, Blaðsíða 17

MORGUNiBLAÐIÐ, MUÐJUDAGUR 10. OKTÖBER 1972
17
McGovern
og Stevenson
Eftir
James Reston
» I *
\ v /
JírtuJjorkShnes
v / ; \
/ .'i. 'A N. ' «
NEW YORK — Fyrir tuttugu árum
átti Adlai Stevenson frá Illinois i
vonlausri baráttu við Eisenhower
hershöfðingja um forsetaembættið í
Bandarikjunuim, og nú á George Mc-
Govern líika í vonlausri baráttu, en á
þessu tvennu er að minnsta kosti
einn reginmunur.
Stevenson ályktaði snemma í kosn-
ingabaráttuinni 1952 að hann mundi
bíða ósigur, en leit svo á að ósigur-
inn murni þjona háleitum tilgangi.
Hann ákvað að nota kosningabarátt-
una til þess að skýra út fyrir kjós-
endum þau meginmál, sem hann taldi
að miundi bera hæst á næsta kjör-
tímabili. Hann komst þannig að orði,
að hvort sem hann sigraði eða ekki
ætlaði hann að „tala af viti við banda-
rísku þjóðina.“ Þetta hefur George
McGovern ekki gert.
Stevenson beið herfilegan ósigur
eins og hann hafði spáð jafnvel áður
en kosningabaráttan 1952 byrjaði, en
hann beið glæsilegan ósigur. Hann
reyndi að skyggnast inn í framtíðina
og gerði það með eftirtektarverðri
þolinmaéði, gerhygli og andlegri
þrautseigju, og hann gerði grein fyr-
ir skoðunum sínUm á þeim málum,
sem fyrir þjóðinni lá að ákveða, í
skýru og ljósu máli og oft með inn-
blásinni mælsiku. Og hann háði heið-
arlega kosningabaráttu, sem var til
fyrirmyndar og þar hefur enginn
komizt með tærnar þar sem hann
hafði hælana.
Ef til vill sannar þetta bara þá
nöpru athugasemd Leo Durochers
að „góðir strákar tapa alltaf“, en ef
eitthvað er að marka skoðanakann-
anir og aðrar vísbendingar þá er
kannski það eina sem George Mc
Govern getur gert að bíða ósigur sem
þjónar tiligangi, þeim tilganigi að höf-
uðviðfangsefni næstu fjögurra ára
verði brotin til mergjar og að hann
verði til fyrirmyndar þeim sem miunu
bera hita og þunga dagsins í kosn-
ingabaráttunni 1976, á sama hátt og
Stevenson gerði flokk demókrata að
heiöarlegum stjórnmálaflokki 1952
og vísaði veginn til sigursins, sem
John Kennedy vann 1960, og þess
geðþekka yfirbragðs, sem kosninga-
barátta hans hafði.
Það sem er ólikt kosningabarátt-
unni 1952 er auðvitað meira en það
sem er líkt henni. Stevenson hafði í
raun og veru engan áhuiga á því að
verða tilnefndur forsetaefni flokks
síns, öfugt við George McGovem
1972. Demókratar höfðu verið í Hvíta
húsinu í 20 ár kvöld eitt í síðari hluta
janúarmánaðar 1952 þegar Truman
forseti kallaði Stevenson á sinn fund
og bauðsit til þess að styðja tilnefn-
ingu hans sem forsetaefnis demó-
krata.
Ég hitti hann einan að máli í Roger
Smith Hotel i Washington síðla
kvölds þegar Truman hafði hvatt
hann tií þess að keppa að forseta-
kjöri, og þá var skoðun hans afdrátt-
arlaus þótt tónninn breyttist síðar
meir. Hann kvaðst ekki vera viss um
að demókratar ættu að sigra ennþá
einu sinni þar sem menn úr flokki
þeirra hefðu setið í Hvíta húsinu í
20 ár.
Acton lávarður sagði aðeins hálfan
sannleikann, bætti Stevenson við,
þegar hann sagði: „Vald spillir, al-
Framhald á bls. 20
útgáfur fornina bókmennta is-
lenzkra i bundmu máli og
óbundnu eigi sér engar
raumhæfar forsendur, því að
þær séu molinaðar rústir og
kölkuð gröf og komi erugum
ten'g'UT við, er því til
að svara að engum dettur i
hug að láta grafa sig’ í pira-
míduniuim eða halda þing á
Akropolis eða. fuillyrða að
Via Appia sé aðalgatian
i Róm. Sarnt liggur leið sam-
tíðarinmiar enm um þessar
forniu slóðir. Og svo
muin verða.
Við göngum áfraim um sali
bókamessiunmar. 1 einuim básn
um situr Jan Hercheniröder,
ferðalanigur á sjötugs aldri
og innan tíðar höfundur dá-
l'ítils kynindinig'arrits um ís-
land. Fliu.gfélag Islainds og
Síðari
grein
Ferðaskrifstofa rikisins hafa
rétt honum hjálpaThö-nd við
samningu þessa simárits.
„SOiiíkt kynin'iing'arriit vamtar
alveg á þýzkan markað," seg
ir Jan Herchenröder. „Ég
fj'alla stuttlega um land og
þjóð, en þó einkum um það
sem vakið getur áhuga
þýzkra ferðamamma; minn-
iist á hótel, innanlandsferðir,
merka staði.“ Hann hefur ver-
ið greinahöfuindur við
Frankfurter Zeitumg, skrifað
útvarpsileikrit, ætlaði að gefa
út skáMsögu en nasistar
komu í veg fyrir það af al-
kunnri ást sinni á „hreimni"
hugsun, svo að hann neydd-
ist tid að sjá sér farborða með
skrifuim um íþróttir. Nok'kuð
öruggt starf í einræðislamdi.
Hann var 6% ár í famigelsi í
Sovétrikj'unum, kom svo aft-
ur heiim til Frankfurt,
dreymdi um haf og máva —
og hélt til Dammerkur. Þá
opnuðust a'ugu hams fyrir
nýjum og óþekktum heimi:
Norðurlöndum. „Þegar þráin
eftir Norðrimu kal'lar, flýgur
hann gjarna ti'l íslands," seg
ir í kyinningarbæklingi for-
lagisins. Og sjáltfur segir
hann: „Ég fer til Isiands í
vetuir: þar hef ég eignazt
góða vini í viUtri og ólýs-
anlegri náttúru ísiamds."
Hann hefur tekið aftur upp
þráðinn frá æskuárunum,
skrifar greinar í blöð og í
stað þess að semja leikrit
hefur hanin auðvitað gerzt
ieikritagagnirýnairidi. Ritið
sem hann vinimuir nú að á að
heita: Isliand, kennen unid
lieben, og er væmtamlegt á
markað næsta vor, en á sýn-
ingunini hangir það uppi á
vegg innan um aðrar bækuir
í þessum sama bótoflokki
með kápu og fullgert •— að
öðru leyti er því enn ólökið
frá höfun'darins hendi. Lýs-
ir þetta litla dæmi nokkuð
vel tiligangi þessarair aliþjóða
bókasýniingair.
Og loks má geta þess eins
og rúsinu í pyls'uenda'num að
á vegi okto'r varð þýzkur
maininifræðingur frá Túbingen,
Hans Luekwald, sem ávarp-
aði otokutr á skamdinavisku,
þegar harnn heyrði að við
værum frá Is-landi; gráhærð-
ur maður við aldur, glettiinn
og giamansamiuir. Að stuttu
samtali lokmu kvaddi hamn
okkur hásurn rámii með þess-
um gamaikunnu orðum: „Yd-
erst mod Norden liggjer en 0,
iangt bont deroppe í táge,“
eða eitthvað á þá lieið:
Svona töluö'u róm'antísk
ir Norðurlamdabúar á síðus'tu
öld. Þessari rómiantík tókst
Hitler og hans nótum
að koma fyriir kattairnef. Von
andi verður hún vakin aft-
ur. Æskan er rómamtísk. Og
Ísl'and er enn draumsjón í
huga nokkurra mennitaðra
mieginlandsmanm'a. Látuim út-
lendingum eftir að dreyma
enn um hríð. Sjálf eigum við
að taka til hendi.
Og vakna inn í veruleik-
ann.
M
Anker Jörgensen umEBE:
SKREF I RETTA
ÁTT, SEM GEYMIR
FRAMTlÐARSÝN
ANKEK Jörgensen, nýorðinn
forsætisráðherra Danmerk-
nr, hefur gert grein fyrir þvi
án hiks og jafnframt á rnjög
skýran hátt, hvaða augum
hann lítur það verkefni, sem
danski jafnaðarmannaflokk-
urinn hefur fengið honum að
ráði Jens Otto Krag, fyrrv.
forsætisráðherra. Ummæli
sin lét hann frá sér fara í
Þjóðþinginu 6. september sl.,
en þau hurfu í því almenna
orðafióði, sem franr kom þá
daga. Enginn vissi þá, að
það væri verðandi forsæt.is-
ráðherra Danmerkur, sem
væri að gera grein fyrir sjón-
armiðum sínum varðandi höf-
uðverkefni sitt. Hér á eftir
fer kjarni ræðu Jörgensens
þýddur úr Berlingske Aften-
avis.
Með Efmahagsbandalaginu
hefur í fyrsta sinn í sögunni
vaknað áhugi á þvi vanda-
máli, hvernig launþeginn geti
haft áhrif á og meðákvörðun-
arrétt í þeim fyrirtækjum,
sem ekki starfa bara í einu
landi, heldur fleiri en einu
eða jafnvel í mörgum lönd-
um. Er það ekki athyglsvert,
að einmitt nú í fyrsta sinn
standa samtök launþega
frammi fyrir þeim möguleika
að umnt verði með pólitískum
stuðningi að hafa áhrif á
sameiginlega stjórn stóru fyr
Anker Jörgensen
irtækjanma. Fyrir utan Efna-
hagsbandalagið eru möguleik-
ar okkar i þessu efni engir,
en innan þess eru vissir
möguleikar fyrir hendi.
Ef milliríkjiasamstarf á yfir
höfuð að eflast, þá er það
ekki nægilegt að halda venju-
legar, fjölmennar ráðstefnur,
þar sem fáeinir hlutir eru
samþykktir, sem ekki eru
skuldbimdamdi, Það er nauð-
synlegt að taitoa einnig til
meðferðar til fullnustu sund-
urliðuð vandamál, sem eru
miklu flóknari, í því skyni að
efia þróunina í milliríkjasam-
skiptum.
Ég tel, að EBE feli i sér
hagkvæmt milliríkjasamstarf,
sem sé mikilvægt skref í
rétta átt og geymi i sér fram-
tíðarsýn.
Ég álít, að virtstri hreyfing-
in i Danmörk, eins og áhrif
hennar lýsa sér í samtökum
danskra launþega, í Sósial-
istíska þjóðarflokknum (SF)
og einnig i jafnaðarmanna-
flokknum, geri sjálfri sér
bjarnargreiða með því að
taka þá afstöðu, sem hún
hefur gert. Ég tel, að þar sé
um söguleg risamistök að
ræða, sem andstæðingarnir
(gegn aðild) muni síðar gera
sér grein fyrir, að verið sé að
fremja. Ég áHt, að við verð-
um að þekkja okkar vitjunar-
tíma.
Við skuium ganga Lnn í
stækkað Efnahagsbandalag
með 255 millj. ibúa. Á þann
hátt höfum við enga trygg-
ingu gagnvart framtiðinni,
en þó meiri möguleika á því
að komast hjá kreppum og
atvinnuleysi og til þess að
koma á meiri stöðugleika í
efnahagslífinu, sem óhjá-
kvæmilega stendur i ten.gsl-
um við efnahagslíf annarra
landa og þar sem krafan um
samstarf kemur því einnig
fram.