Morgunblaðið - 10.03.1973, Side 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 10. MARZ 1973
Landhelgismálið í l*ýzkalandi
Heimsókn til
Bremerhaven
frA Agústi einarssyni
HAMBORG
Þótt landhelgismálið sé lít-
ið hitamál hjá þorra almenn-
ings í Vestur-Þýzkalandi, þá
fylgjast íbúar hafnarborg-
anna Bremerhaven og Cux-
haven vel með þróun mála.
Á þessu svæði búa yfir
200.000 manns eða fleiri en
allir íslendingar. Þetta er
töluvert hagsmunamál fyr-
ir íbúana, og ekki er
óeðlilegt, að Islendingar
kynnist afstöðu Þjóðverja
í þessu máli. Eftirfarandi við
töl, sejn birtast i Morgunblað
inu í dag og síðar, veita okk-
ur innsýn í röksemdafærslur
Þjóðverja. Þótt landhelgismál
ið sé okkur íslendingum ein
staklega mikilvægt, þá eru
tvser hliðar á því eins og á
öðrum málum. Aftur á móti
virðast Þjóðverjar, sam-
kvæmt þessum viðtölum, hafa
mikinn skilning á afstöðu
okkar, þótt hins vegar
einstök atriði séu umdeild.
„Illa haldið
á málunum“
Áður en haldið var
til Bremerhaven, var spjall-
að við dr. Sverri Schopka í
Hamborg. Dr. Sverrir stend-
ur í fremstu víglínu íslend-
inga i kynningu landhelgis-
málsins í Þýzkalandi. Hann
er útlærður efnafræðing-
ur og er forstöðumaður rann
sóknastofu hjá einu stærsta
fyrirtæki Evrópu. Hann er
kvæntur þýzk-franskri
stúlku, og eiga þau'tvö böm.
Sverrir hefur verið búsettur
í Þýzkalandi undanfarin 15
ár.
Hvað er að segja um kynn-
ingu landhelgismálsins í
Þýzkalandi ?
Bandalag Islendinga í Norð
ur-Þýzkalandi hefur beitt
sér mjög í þessu máli. Við höf
um gefið út dreifibréf og stað
ið fyrir almennum fundum.
Við höfum á allan hátt reynt
að gera málstað íslands
kunnan á almennum vett-
vangi. Einnig hafa Islending-
ar i Suður-Þýzkalandi verið
mjög áhugasamir í þessu
máli.
Hvernig hefur staða ís-
lands verið skýrð í þýzkum
fjölmiðlum?
Það er mjög mikið um eín-
hliða áróður Þjóðverja að
ræða. Málstaður íslands á
erfitt uppdráttar. Kynningar
rit íslenzku rikisstjórnarinn-
ar eru sjaldnast birt,
og finnst mér illa haldið á
málunum af íslenzkum stjórn
völdum varðandi kynningu
okkar röksemda.
Er áhugi Þjóðverja mikill
á landhelgismálinu?
Nei, það er varla hægt að
segja það. Það eru helzt
strandfylkin, sem hafa beinna
hagsmuna að gæta. Þar er
einnig fylgzt mjög vel
með þróun málsins, og eigum
við fjölmarga andstæðinga
svo og meðmælendur í hafn-
arborgunum.
Hver er þín persónulega
skoðun á framkvæmd út-
færslunnar?
Við höifuim farið of geyst í
málið. Við hefðum átt að segja
samningunum frá 1961 upp,
án þess að minnast í fyrstu
á fyrirhugaða útfærslu. Sið-
an hefðum við átt að tilkynna
um útfærsluna og miða þá við
allt landgrunnið. Það hefði
verið heppilegra vegna
alþjóðlegu hafréttarráðstefn-
unnar. Síðan hefðum við átt
að loka nokkrum svæðum 1.
september 1972 og síðan einu
ári seinna hefðum við átt að
færa út. Útfærslan í áföngum
hefði sennilega dregið vind
úr seglum andstæðinga okk-
ar.
Hvað er að segja um af-
stöðu ríkisstjórnarinnar til
Haagdómstólsins ?
Almenningi hér er gjörsam
lega óskiljanlegt, hvers
vegna Islendingar neita að
mæta í Haag. Það er mjög
erfitt að rökstyðja þá ákvörð
un. Þótt núverandi stjórn
hafi verið á móti samningun-
um frá 1961, þá eru það eng-
in rök fyrir því að mæta ekki
í Haag. Okkar rök eru
það sterk, að ég tel engan
vafa á því, að Haagdómstóll-
inn, sem er jú dómstóll Sam-
einuðu þjóðanna, muni dæma
málið okkur i hag. Alla vega
myndi hann ekki gera neinar
ráðstafanir, sem eru á móti
hagsmunum okkar eða hafrétt
arráðstefnunnar, sem haldin
verður sennilega 1974.
Það var mikill misskilningur,
jafnvel ábyrgðarleysi að
mæta ekki í Haag. Þetta skil-
ur enginn. Uppsögn samnings
ins er að einhverju leyti
vafasöm, og þess vegna tel
ég, að við ættum að berjast
fyrir rétti okkar hjá Haag-
dómstólnum í stað þess að
dvelja utan við alþjóðasam-
starf.
„Þeir ættu
að semja“
Næsti viðkomustaður var
fiskmarkaðurinn í Bremerhav
en, þar sem fiskurinn er boð-
inn upp á hverjum morgni.
Það vakti töluverða eftirtekt,
að Islendingur vildi fá
að heyra skoðanir Þjóðverja
á landhelgisdeilunni. Sá
fyrsti, sem átti að ræða við,
bað ofanritaðan að fara til
fjandans og lét fylgja hinni
frómu ósk nokkur vel valin
þýzk blótsyrði. Þetta var til
allrar hamingju alger undan
tekning, en langflestir voru
tiltölulega vinveittir okk-
ar málstað. Kurt Krupphe,
fiskkaupmaður í Bremerhav-
en, var hinn fúsasti að skýra
frá skoðunum sínum.
Hver er yðar persónulega
skoðun á þessari milliríkja-
deilu?
Ég er tiltölulega hlutlaus.
Mér finnst, að þeir ættu að
semja. Reyndar tel ég, að
Þýzkaland sé ekki mjög háð
þessari útfærslu. Þetta er
fyrst og fremst vandamál ís-
lendinga og Breta. Hér
í Þýzkalandi vantar okkur
einungis fisk.
Eiga verðhækkanir á fiski
í Þýzkalandi að undanförnu
rætur sinar að rekja til út-
færslunnar?
Nei, minnkandi aflamagn
er orsök þessara verðhækk-
ana. íslendingar veiða t.d.
sjálfir minna magn. Sömu
sögu er að segja af þýzku tog
urunum. Söluferðum is-
lenzkra togara fer fækkandi,
og einmitt út frá sjónarmiði
fiskverzlunarinnar í Þýzka-
landi, sem hefur mikinn
áhuga á islenzkum fiskinn-
flutningi, ætti að reyna að
komast sem fyrst að samkomu
lagi.
Hvernig ætti þá að semja?
Veiðimagn hinna einstöku
þjóða á að takmarka, og þetta
á að gerast á alþjóðlegum
vettvangi.
Hvað finnst yður um út-
færsluna sjálfa?
Mér er ljóst, að íslending-
ar hafa vissan rétt til þess-
ara ráðstafana. En Islend-
ingar hafa ekki algjör-
lega 100% rétt fyrir sér. Ein-
hliða útfærsla út í 50 mílur
er dálítið hörð ráðstöf-
un. Fiskifræðileg rök varð-
andi útfærsluna eru ekki ein
hlít og stangast að einhverju
leyti á. En það hlýtur að vera
hægt að semja. Persónulega
sakna ég tillagna frá íslend-
ingum sjálfum til lausnar á
þessu vandamáli.
„Aðalatriðið er að
fá fiskinn
en ekki hvaðan
hann kemur“
Næst var rætt við tvo fisk-
kaupendur, sem sögðust
harma það, að íslenzku tog-
ararnir kæmu ekki leng-
Ur með fisk til Bremerhaven
vegná togaraverkfallsins.
Þeir sögðu, að þá vantaði sár
lega fisk. Einnig kváð-
ust þeir vera á mótl
löndunarbanni á íslenzk skip.
Deiluna ætti að leysa á frið-
samlegan hátt. Þjóðverjar
hefðu ekkert á móti íslend-
ingum, og ísilendingar hefðu
annars vegar ekkert á móti
Þjóðverjum. Út frá sjón-
armiði verzlunarinnar
væri aðalatriðið að fá fisk-
inn. Þeim væri nákvæmlega
sama, hvaðan hann kæmi.
Þessir tveir fiskkaupend-
ur neituðu að gefa upp nöfn
sín, svo og að tekin yrði ljós-
mynd af þeim. Þeir sögðu þó,
að ofangreindar skoðanir
væru álit allra, sem fengj-
ust við fiskverzlun.
„Við viljum
stærri karfa“
Veitingastaðurinn hjá
Bruno er miðpunktur fislk-
markaðsins í Bremerhaven.
Þar fá menn sér gjarnan morg
unverð og ræða málin.
Mackenrodt, forsvarsmað-
ur eins af hinum þfemur tog
arafélögum í Bremerhaven,
var tekinn tali.
Hver er yðar skoðun á út-
færslunni?
Við höfum ekkert út á Is-
lendinga að setja, nema hvað
þeir koma með smáan karfa
og eyðileggja markaðinn hér.
Við erum síkvartandi. Það er
varla hægt að segja, að við sé
um að útrýma fiskinum. Það
gera Islendingar sjálfir með
því að veiða þennan smá-
fisk. Mestur hluti islenzka
karfans fer í fiskimjöls-
vinnslu, en við verðum að
kaupa hann á lögskipuðu lág
marksverði. Þetta er það
eina, sem við höfum að setja
út á íslendinga.
Hvað getið þér sagt sem út
gerðarniaður um ástandið
á miðunum við ísland?
Við skiljum þetta alls ekki.
Við látum íslenzku skipin hér
í Bremerhaven og Cuxhaven
algjörlega í friði, en Islend-
ingar valda okkur óþægind-
um á miðunum. Þetta er okk-
ur óskiljanlegt.
„Viö viljum líka lifa“
Uppboðið var nú hafið og
gengur mikið á, þegar boðið
er í. Einn fiskkaupendanna,
Wehler að nafni, gaf sér þó
tima til að svara nokkrum
spurningum.
Hverja lausn teljið þér
koma til greina í þess-
ari deilu?
Ég get ekki nefnt neina al-
hliða lausn. Báðir aðilar telja
sig vera í fullum rétti. Við
viljum veiða áfram við Is-
land. Við verðum að bíða úr-
skurðar Haagdómstólsins.
Reglugerðir um fiskveiðilög-
sögu verða að vera settar á
alþjóðlegum vettvangi. Ein-
staka þjóðir geta ekki tekið
einhliða ákvarðanir um svona
mikilvæg mál.
Hver er yðar skoðun
á framkvæmd útfærslimnar?
Það er hægt að segja, að Is
lendingar hafa verið of ein-
hliða í málinu. Ég viður-
kenni hins vegar, að Island