Morgunblaðið - 16.10.1981, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 16. OKTÓBER 1981
53
ÍSLENSK
BÓKFRÆÐI
Bókmenntír
Erlendur Jónsson
Einar G. Pétursson, Olafur Hjartar:
ÍSLENSK BÓKFRÆÐI. 2. útg. 91.
bls. Hid ísl. bókmenntafélag. Rvík,
1981.
»Samantekt þessi er gerð upp úr
fjölritum Ólafs F. Hjartar um ís-
lenska bókfræði og Einars Sig-
urðssonar um íslensk handrit og
er ætluð til kennslu í bókfræði við
Háskóla íslands,« segir í formála
fyrir fyrstu útgáfu þessarar bók-
ar. í formála 2. útgáfu tekur Einar
G. Pétursson fram »að höfundur
er misjafnlega kunnugur ritunum
í þessari bók og ekki sérfræðingur
í öllum greinum, og því er mis-
jafnlega staðgóð viska í umsögn-
unum.«
Ég hygg að flestir geti gert þessi
orð að sínum. Það er á einskis
manns færi nú á dögum að vera
heima í öllum fræðigreinum.
Bókfræði er gömul og virðuleg
fræðigrein. Ekki er þó langt síðan
hennar tók að gæta í íslenska
fræðslukerfinu. Með fjölgun og
stækkun bókasafna — og raunar
stórauknum fjölda bóka yfirhöfuð
sakir sívaxandi bókaútgáfu —
hlýtur hún að verða undirstöðu-
fræðigrein sem ótalmargt annað
bókfræði að rit Kristins E.
Andréssonar sé gagnlegt fyrst og
fremst vegna þess að höfundur var
»sannfærður sósíalisti*. En svo
má þó allt eins skilja eftir orð-
anna hljóðan. Kristinn E. Andrés-
son fór ekki dult með skoðanir sín-
ar og leyndi þeim hvergi í um-
ræddri bók. Hún er afar læsileg og
vel skrifuð enda skorti Kristin
hvorki hugkvæmni né andríki. En
er bók hans eins »gagnleg« í
bókfræðilegum skilningi og hún er
skemmtileg aflestrar? Um það
hlýt ég að efast. Kristinn fór
nákvæmlega ofan í verk sumra
höfunda, öðrum gerði hann minni
skil, og enn aðra rétt nefndi hann
á nafn. Nöfn á bókum þeirra, hvað
þá tilvísun á annan fróðleik um
þær — er þá auðvitað enn síður að
finna í ritinu.
Um íslenzka nútímaljóðlist Jó-
hanns Hjálmarssonar segir svo:
»Upphaflega er bókin blaðagrein-
ar í Lesbók Morgunblaðsins, en
hún hefur ekki fengið góða dóma.«
Þess bók Jóhanns þykist ég hafa
lesið nokkuð vel, en ritdómar þeir,
sem um hana voru skrifaðir, eru
mér hreint ekki í minni, ef ég hef
þá nokkru sinni lesið þá. Hins veg-
ar man ég eftir ákaflega hörðum
og ósanngjörnum ritdómi sem
birtist á sinni tið um áðurnefnda
bókmenntasögu Kristins E.
Vélsleðasýning
Sýnum og kynnum Kawasaki vélsleöana aö Ármúla 11. Stæröir frá
28 til 100 hö. Nýjustu gerðirnar kynntar svo og eldri árgeröir á
niðursettu veröi. Einstakt tækifæri, sem ekki býöst aftur.
L.
F= ÁPMÚLA11 SÍIVll B1500
Kawasaki
Olafur F. Hjartar
Einar G. Pétursson
mun hvíla á. Hraði nútímans út-
heimtir að maður geti gengið
beint að þeim fróðleik sem hann
þarf á að halda. Og bækur eru nú
einu sinni sá fræðibanki sem flest-
ir leita til, að minnsta kosti enn
sem komið er. Ekki er hægt að
skylda bókavörð til að geyma alla
bókatitla í höfðinu. En bókfræði-
þekking hans á að gera honum
kleift að leita — og finna — allt
eins bækur um efni sem hann er
»ekki sérfræðingur í« svo aftur sé
skírskotað til formálans.
Ég þykist vita að mikil vinna
liggi á bak við þessa bók en viður-
kenni að ég er síður en svo dóm-
bær um hvert orð sem í henni
stendur. Ekki ætla ég heldur að
alhæfa neitt út frá því sem ég á að
heita kunnugastur: bókmennta-
sögunni. En það er einkum kaflinn
um bókmenntasögur seinni tíma
sem mig langar að staldra aðeins
við. Þar er stiklað á stóru, nefndir
eitthvað tíu titlar. Stutt umsögn
er um hverja bók, og styðjast höf-
undar þá gjarnan beint eða óbeint
við umsagnir annarra sem þeir
taka mark á. Til dæmis fylgir
þessi umsögn með bókmenntasögu
þeirri sem Bjarni M. Gislason
samdi og gaf út á dönsku: »í rit-
dómi í Skírni 1950 segir Stein-
grímur J. Þorsteinsson, að bókin
sé víða mjög ótraust og vont að
taka fullt mark á henni, þótt
margt sé þar rétt og jafnvel gott.«
í athugasemd með íslenzkum
nútímabókmenntum eftir Kristin
E. Andrésson er þó ekki stuðst við
annarra umsögn heldur segir
beint: »Mjög gagnleg bók, höfund-
ur var sannfærður sósíalisti.«
Ekki ætla ég þeim, Einari G. Pét-
urssyni og Ólafi F. Hjartar, að
halda því fram sem akademiskri
Andréssonar. Minnumst þess að
ritdómar eru skrifaðir út frá ýms-
um sjónarmiðum, sumir hlutlæg-
ir, aðrir hlutdrægir. Það mega
vera traustir dómar sem höfundai
íslenskrar bókfræði gera hér af
sínum.
Um svipað leyti og Jóhann
Hjálmarsson sendi frá sér ís-
lenzka nútímaljóðlist kom út eftir
undirritaðan bókin Islenzk skáld-
sagnaritun 1940—1970. Saman
hljóta báðar bækurnar þessa ein-
kunn: »Pólitískt eru bækur Er-
lends og Jóhanns andstæðar* ís-
lenzkum nútímabókmenntum eftir
Kristin E. Andrésson.
Ekki get ég svarað fyrir Jóhann,
en fyrir sjálfan mig get ég svaraí
— og raunar er mér nær að halda
að hið sama gildi um báðar bæk-
urnar — að tilgangurinn meC
samantekt þeirra og útgáfu hafi
naumast verið að einum hundr-
aðshluta pólitískur. Um það helc
ég að þeir, Einar G. Pétursson og
Ólafur F. Hjartar, mundu sann
færast á samri stund og þeir læsu
bækurnar. Hallast ég helst að þvi
að athugasemdin sé til komin
vegna þess að við Jóhann höfum
báðir skrifað í Morgunblaðið og að
meginefni bókanna birtist fyrst í
Lesbók Morgunblaðsins. En það
má segja ábyrgðarmönnum þess-
arar íslensku bókfræði til
vorkunnar að þeir hafa ekki orðið
fyrstir til að draga ályktanir af
þessu tagi.
Bið ég þá að taka þessar ábend-
ingar til athugunar þegar þeir
gefa bókina út í þriðja sinn. Verð-
ur það sjálfsagt von bráðar því
eins og segir í formála: »Rit af
þessu tæi verða eðli sínu sam-
kvæmt úrelt jafnskjótt og þau
koma út.«
Erlendur Jónsson
fýrir alla landsmenn í Víkingasal
16. og 17. okt.
Dans og söngun
Astrótríóið
undir stjóm lngimars Eydal
Söngkona: Inga Eydal
Skemmtiatriði:
Anna María Jóhannsdóttir
og Birgir Marinósson syngja
Ljóðelskur leynigestur
Matseðfll:
Blandaðir sjávarréttir
Léttreyktur lambahiyggur
Gráðostterta
Bragakaffi
Tískusýning frá verksmiðjum Sambandsins á Akureyri
Víkingasalurinn opnar kl. 19. Borðapantanir í síma 22321.
Dansað til kl. 02. Verið velkomin.
HÓTEL LOFTLEIÐIR