Morgunblaðið - 29.01.1985, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 29. JANÚAR 1985
vandaðaðar vörur
Einhell
vandaóar vörur
VÖRUTRILLUR
KR. 1.256,00

VIÐGERÐAR-
LEGUBRETTI
KR. 1.443,00
Skeljungsbúðin
SíÖumúla33
símar 81722 og 38125
Einhell
vandaöar vörur
Loftpressur
FYRIR LIGGJANDI
ALLTAF SAMA LÁGA
VERÐIÐ
Skeljungsbúðin
a'Öumúla33
símar 81722 og 38125
Heimsmeistaraeinvígið:
V erður reglunum breytt?
Skák
Gunnar Gunnarsson
Heimsmeistaraeinvígi hafa verið
háð í nær hundrað ár eða frá því árið
1886 er fyrsta opinbera einvígið fór
fram á milii Steinitz og Zukertort.
Steinitz bar sigur úr býtum og hlaut
því fyrstu nafnbótina: heimsmeistari
í skák. Allt frá þessum tíma hafa
verið harðar umræður um hvernig
bæri að standa að keppni um þenn-
an eftirsótta titil. Umræður og jafn-
vel harðar deilur hafa risið um hvað-
eina sem varðar slíka keppni. Ein-
vígið sem háð er í Moskvu um þess-
ar mundir hefur aftur vakið upp
spurningar hvort núverandi fyrir-
komulag sé það eina rétta eða hvort
ekki sé nú tími til kominn að breyta
til og fyrirbyggja að slíkt einvígi taki
allan þennan óratíma.
Núverandi reglur
Sú reglugerð sem í gildi er fyrir
það einvígi sem nú stendur yfir í
Moskvu rúmast á 31 blaðsíðu á
venjulegri arkarstærð og er býsna
ítarleg, en aðalreglan sem allt
snýst um tekur ekki mikið pláss:
Sá keppandi er vinnur sex skákir er
sigurvegari f einvíginu um heims-
meistaratitilinn. Jafntefli eru ekki
talin með. Engar takmarkanir eru á
fjölda tefldra skáka. Síðan segir:
Tapi heimsmeistarinn keppninni fer
fram annað einvígi eigi síðar en 6
mánuðum frá lokum fyrra einvígis-
ins.
Aðrar reglur einvígisins getum
við ekki rifjað upp hér, en þær
urðu fyrst svona ítarlegar eftir
Farymann
Brigs & Stratton
Smádíselvélar
4,5 hö viö 3000 SN.
5.4 hö viö 3000 SN.
8.5 hö viö 3000 SN.
Dísel-rafstöðvar
3.5 KVA og 5,2 KVA
StoartaaiisiiBP
Vesturgötu 16,
almi 14680.
pinrgmu*
bitítbiít
í Kaupmannahöfn
FÆST
í BLAÐASÖLUNNI
Á JÁRNBRAUTA-
STÖÐINNI,
KASTRUPFLUGVELLI
OGÁRÁOHÚSTORGI
A þessari mynd, sem tekin var árið 1970 f Belgrad þegar fram fór keppni á milli Sovétríkjanna og heimsliðsins, sitja
5 fyrrverandi heimsmeistarar. Frá vinstri: ókunnur Sovétmaður, Petrosjaa, Tal, Spassky, Euwe, Smyslor. Ennfremur
eru á myndinni í aftari röð Botwinnik fyrrum heimsmeistari og fleiri skákjöfrar eins og Ld. Bronstein, Reshersky,
Taimanor, Kortsnoj, Larsen, Keres, Gligoric, Najdorf, Geller og lengst til hægri er Friðrik Ólafsson.
einvígið f Reykjavfk árið 1972
sællar minningar.
Ekki nýjar reglur
Fyrrnefnd regla var fyrst sam-
þykkt í London árið 1922 og var
beitt í hinu sögufræga einvígi
þeirra Capablanca og Aljekín árið
1927 sem þeir háðu í Buenos Aires
í Brasilíu. Til þess einvígis hefur
oft verið vitnað til samanburðar
við það einvígi sem nú stendur yf-
ir, vegna þess að það var lengsta
einvígi sem fram hafði farið á sín-
um tíma.
Það stóð frá 17. septemer til 29.
nóvember eða í 74 daga og voru
tefldar alls 34 skákir. Aljekín
vann einvígið, hlaut að lokum 6
vinninga á móti 6 vinningum
Capablanca, en 25 skákir urðu
jafntefli. Mótshaldarar í Brasilíu
voru orðnir fullir örvæntingar
þegar fór að teygjast á einvíginu
því allt það fjármagn sem verja
átti til keppninnar var þrotið
löngu fyrir lok einvigisins. ólíkt
því einvígi sem nú stendur yfir
tefldu þeir svo til hverja einustu
skák til þrautar, því Capablanca
vildi selja sig dýrt. En það var
samt hann sem missti úthaldið um
síðir.
Næstu reglur
Eftir þessa slæmu reynslu var
reglunum breytt og tekin upp sú
regla að sigurvegari yrði að fá 15
og hálfan vinning. Árið 1935 cap-
aði Aljekín titlinum óvænt til
Euwe og þá voru reglurnar þessar:
Sigurvegari f einvíginu varð að fá
15,5 vinning, þar með talin jafntefli.
En af þessum 15 og hálfum vinningi
urðu að vera innifaldir að minnsta
kosti 6 vinningar. Til þess að halda
titlinum varð heimsmeistarinn að ná
15 vinningum aðeins.
Þegar fímmmenning-
arnir tefldu um
heimsmeistaratitilinn
Aljekín vann aftur titilinn 1937
af Euwe, en síðan leið langur tfmi
þar til keppt var á ný. Seinna
stríðið kom í veg fyrir mikla
keppni á alþjóðlegum vettvangi og
heimsmeistarinn, Aljekín, lézt ár-
ið 1946. Þá loksins greip FIDE inn
í gang mála og kom á skemmti-
legri keppni árið 1948 milli 5
manna til að skera úr um hverjum
bæri titillinn. Þessir menn voru:
Keres, Botwinnik, Euwe, Reshevsky
og Smyslov. Bandaríkjamanninum
R. Fine var einnig boðið til keppn-
innar en hann gekk úr skaftinu á
síðustu stundu. Tefldar voru 5 um-
ferðir og fór keppnin fram bæði í
Haag í Holllandi og síðan í
Moskvu. Sigurvegari varð Bot-
winnik og var þessi keppni álitin
af mörgum skemmtilegasta form-
ið á heimsmeistarakeppni.
Árin 1951 til 1972
Á árunum frá 1951 til ársins 1972,
er einvígið milli Fischer og
Spassky fór fram, voru í gildi þær
reglur að sigurvegari væri sá er
fyrstur fengi 12 og hálfan vinning og
voru þá jafntefli talin með. Fischer
vann eins og sumir eflaust muna
einvígið með 12 og hálfum vinn-
ingi á móti 8 og hálfum vinningi
Spassky. Það einvígi stóð frá 11.
júlí til 1. september og er ennþá
talið eftirminnilegasta skákein-
vígi sögunnar. Sjaldan eða aldrei
hafa verið gerðar jafnstrangar
kröfur til mótshaldara eins og þá
og aldrei í sögunni átt sér stað
jafnmörg vandamál sem leysa
þurfti og voru leyst. Verður ekki
farið nánar út í þá sálma hér.
(Heildarfjöldi skáka í einvígi var
24).
Fisher kemur með
nýjar tillögur
Um vorið 1974 lét Fischer þau
boð út ganga til FIDE að hann
vildi breyta reglunum um heims-
meistaraeinvígið. FIDE hafði
nefnilega breytt reglunum eftir
einvígið 1972 af einhverjum
ástæðum og samþykkt að sá yrði
sigurvegari sem fyrstur ynni 10
skákir og jafntefli ekki talin með, en
hámarksfjöldi skáka yrði ekki meira
en 36 skákir. Væru ekki komin úr-
slit að loknum 36 skákum yrði sá
úrskurðaður sigurvegari sem hefði
unnið fleiri skákir í einvíginu, eða ef
keppendur væru jafnir að vinning-
um, mundi hinn ríkjandi heims-
meistari halda titlinum.
En Fischer var aldeilis ekki
ánægður með þessar reglur og bar
fram breytingartillögu: Engin tak-
mörk syldu sett á fjölda tefldra
skáka og bætti um betur: Hinn
ríkjandi heimsmeistari héldi titlin-
um ef leikar stæðu 9—9. Með öðr-
um orðum: áskorandinn yrði að
vinna að minnsta kosti með 10 á
móti 8, þ.e. með tveggja vinninga
forskoti.
Þessi tillaga Fischers olli svo
miklu róti í skákheiminum að
engu líkara var en að styrjöld væri
í aðsigi. Eftir símhringingar,
bréfaskriftir og skeytasendingar
var kallað saman aukaþing FIDE í
Hollandi til að ræða þessa tillögu
og var mikill áróður hafður í
frammi til að vinna tillögu Fisch-
ers fylgi. En úrslit atkvæða-
greiðslunnar urðu þau að þessari
sögulegu tillögu var hafnað að
hluta til en samþykkt að hluta.
Samþykkt var einungis að engin
takmörk skyldu vera á tefldum
skákum. Viðbrögð Fischers voru
harkaleg: Meó skeyti til FIDE 29.
júní 1974 afsalaði hann sér heims-
meistaratitlinum í mótmælaskyni og
sagðist ekki sætta sig við þessi mála-
lok. Allur skákheimurinn stóð á
öndinni en FIDE neitaði að taka
mark á slíkri yfirlýsingu og hélt
áfram undirbúningi fyrir næsta
einvigi eins og ekkert hefði í skor-
ist. Ákveðið var að halda einvígið í
Manila á Filippseyjum og veitti
Marcos forseti að áeggjan Campo-
manesar litlar 5 milljónir dollara til
verðlauna auk ýmissa annarra
fríðinda. Einvígið var sett á lagg-
irnar, allt var tilbúið og Karpov
mættur en Fischer lét ekki sjá sig,
jafnvel þó einvíginu væri frestað
um einn dag. Karpov var orðinn
heimsmeistari árið 1975 án þess að
tefla eina einustu skák.
Einvígin Karpov —
Kortsnoj
Einvígi þeirra Karpovs og
Kortsnojs árin 1978 og 1981 voru
síðan háð með sömu reglum og það
einvígi sem nú stendur yfir og
minnist ég þess ekki að hafa heyrt
gagnrýnisraddir þá um fyrir-
komulag keppninnar enda urðu
tefldar skákir ekkert verulega
margar eða aðeins 18 i seinna ein-
víginu.
Hvaöa fyrirkomulag
væri best?
Ekki er langt síðan nefnd var
kjörin á vegum FIDE til þess að
koma með nýjar tillögur um fyrir-
komulag á heimsmeistarakeppn-
inni. Þær reglur sem nú eru í gildi
eru ávöxtur þeirrar vinnu. Skák-
meistarar eru sammála um að ein-
vígi sé margfalt erfiðara heldur en
að tefla í skákmóti með mörgum
mönnum. Spassky sagði eitt sinn
„að það væri ekki eins þungbært
að taka í venjulegu skákmóti eins
og að tapa í einvígi." Það álag sem
lagt er á menn þegar þeir tefla
einvígi er margfalt meira: það er
barist við andstæðing, óvininn,
viljastyrk hans, taugar, sérkenni.
Það er ekki nóg að svara leikjum
andstæðingsins, það verður líka að
glíma við persónuleika andstæð-
ingsins. Þegar baráttan verður
svona magnþrungin ætti það að
endurspeglast í glæsilegri tafl-
mennsku og tilþrifameiri og
þessvegna held ég að einvígi eigi
meiri rétt á sér heldur en að láta
skera úr um það f nokkurra
manna móti. Hinsvegar er reglan
varðandi það að telja ekki jafn-
teflin með afar tvíeggjuð þar eð
hún getur greinilga lengt þessi
einvígi von úr viti. Heppilegast
virðist vera fyrir alla aðila að
finna þannig reglur að ákveðinn sé
einhver endapunktur á einvíginu
eins og gert var í „gamla daga“.