Morgunblaðið - 29.01.1985, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 29. JANÚAR 1985
Minning:
Guðrán Björnsdótt-
ir frá Miklabæ
Fædd 27, febrúar 1897
Dáin 19. janúar 1985
„Láttu ekki í hjarta þitt
letra önnur mál,
en það sem Guð og fegurðin
festa í þinni sál.“
Misjafnar eru þær minningarn-
ar, sem hugurinn geymir um þá,
sem við áttum lengri eða skemmri
samleið með á æviför. Sumar hylj-
ast skuggum að meira eða minna
leyti. Frá öðrum stafar birtu, sem
yljar og lýsir, jafnvel löngu eftir
að samleiðinni er lokið. Það er síð-
arnefndi hópurinn, sem er mér
efstur i huga um þessar mundir.
Af því hún Guðrún frá Miklabæ,
móðursystir mín, sem nú hefir
lokið lífsskeiði sínu með langan
ævidag að baki, var ein af þessum
börnum birtunnar. Ekki veit ég
hvort hún kunni erindið fagra,
sem er yfirskrift þessara kveðju-
orða. En eigi að síður hefðu þau
getað verið einkunnarorð hennar,
af því að ekkert gnæfði hærra í sál
hennar en trúin á Guð og ástin á
öllu því sem var gott og fagurt.
Guðrún Björnsdóttir fæddist 27.
febrúar 1897 á Miklabæ í Blöndu-
hlíð í Skagafirði. Foreldrar henn-
ar voru sr. Björn Jónsson prófast-
ur og Guðfinna Jensdóttir kona
hans. Sr. Björn var ættaður frá
Broddanesi í Strandasýslu en
Guðfinna frá Innri-Veðrará í Ön-
undarfirði. Börn þeirra hjóna voru
11 talsins og var Guðrún sú 7. í
aldursröð systkina sinna. Af þeim
eru nú aðeins þrjú á lífi, Guðbjörg,
fyrrverandi húsmóðir á Akureyri,
dvelur nú f Kópavogi, Gunnhildur,
fyrrverandi húsmóðir í Grænu-
mýri í Skagafirði, dvelur nú á
Sauðárkróki, og Bergur, fyrrver-
andi prófastur í Stafholti í
Stafholtstungum, nú til heimilis í
Reykjavík. Nöfn þeirra systkina,
sem látin eru, voru sem hér segir:
Guðbrandur, Elínborg, Þorsteinn,
Sigríður, Jón, Ragnheiður og Jens-
fna.
Guðrún ólst upp á Miklabæ hjá
foreldrum sínum. Miklabæjar-
heimilið var löngum rómað fyrir
rausn og myndarskap, var mikið
mennta- og menningarsetur í þess
orðs bestu merkingu. Þar fengu
börnin það veganesti út í lífið og
hina margvíslegu baráttu þess
sem reyndist þeim hollt og nyt-
samlegt, varanlegt og blessunar-
ríkt.
Menntun hlutu þau Miklabæj-
arsystkinin bæði mikla og góða í
heimahúsum. Faðir þeirra var
mikill og orðlagður fræðari, enda
miðlaði hann börnunum óspart af
auðlegð þekkingar sinnar. Og
Sunnudaginn 13. janúar sl. and-
aðist í Sjúkrahúsi Suðurlands á
Selfossi Viktoría Sigríður ólafs-
dóttir, Strönd á Stokkseyri.
Hún var fædd 22. marz 1888 að
Mosastöðum í Sandvikurhreppi
dóttir hjónanna ólafs Jóhannes-
sonar og Ragnhildar ísleifsdóttur.
Var hún því tæpra 97 ára er hún
lést.
Á fyrsta aldursári fluttist hún
með foreldrum sínum að Hreið-
urborg í sömu sveit og ólst hún
þar upp asamt systkinum smum,
Sigurgeir og Ragnhildi, en þau eru
nú bæði látin.
Viktoría var hjá foreldrum sín-
urn ti). ársins 1918 aö hún fluttist
ti’ Stokkseyrar og gerðist vinnu-
kona hjá Grími Óiafssyni á
Strönd. Síðar, er kona hans lést,
gerðist Viktoría ráðskona hjá
göfgi hjartans voru þau hjónin
bæði áreiðanlega samhent f að
innræta þeim. Þá má geta þess, að
um tveggja vetra skeið stundaði
Guðrún nám við Kvennaskólann í
Reykjavík.
Arið 1919 vígðist sr. Lárus Arn-
órsson aðstoðarprestur til sr.
Björns á Miklabæ og árið 1923,
hinn 30. júní, gengu þau sr. Lárus
og Guðrún i hjónaband.
Sr. Lárus gegndi prestsþjónustu
í Miklabæjarprestakalli til dauða-
dags. Hann lést 5. apríl árið 1962.
Þau hjónin eignuðust fjóra syni.
Elstur þeirra er Stefán, sóknar-
prestur í Odda á Rangárvöllum,
kvæntur ólöfu Jónsdóttur frá
Núpi í Dýrafirði. Næstur honum
var Björn, sem lést á öðru ári,
mesti efnisdrengur, þá er Björn
Stefán, verkamaður, búsettur í
Reykjavík og hélt lengst af heimili
með móður sinni, og yngstur er
Halldór, bifreiðarstjóri í Mos-
fellssveit, kvæntur Margréti Kol-
brúnu Guðmundsdóttur frá Kefla-
vík. Barnabörn Guðrúnar eru tfu
talsins og langömmubörnin sjö.
öll eru þau á lífi, framúrskarandi
efnileg og vel af Guði gerð, bæði
til líkama og sálar.
Ég á margar bjartar minningar
f barmi geymdar frá þeim tfmum,
þegar Guðrún frænka mín skipaði
húsmóðursætið á Miklabæ. Það
var bjart yfir Miklabæ þegar
þangað var hugsað og þangað
horft á bernsku- og æskudögun-
um. Og þangað lá íeiðin oft á vit
frændliðs til vinafunda.
Að Miklabæ var gott að koma og
gaman þar að dveljast. Það var
ekki síst hið ástúðlega viðmót og
hin móðurlega hlýja húsmóður-
innar sem átti sinn þátt í því hve
mikill ljómi var ávallt yfir Mikla-
bæ bernsku minnar og æsku. Sjálf
var Guðrún einstaklega hógvær og
yfirlætislaus og lítt fyrir það gefin
að láta á sér bera. Lff hennar var
umfram allt heimilinu helgað og
störf hennar unnin innan vébanda
þess í þágu þeirra, sem hún unni
mest og fórnaði aldrei of miklu
fyrir. En þar á ég fyrst og fremst
við eiginmanninn og syni þeirra.
Þeir voru þó miklu fleiri en nán-
ustu ástvinirnir, sem fengu að
njóta hins hlýja viðmóts og þeirr-
ar einlægu umhyggju, sem Guð-
rúnu á Miklabæ var svo eðlislæg.
Góðvild hennar og gestrisni við
alla þá, sem að garði bar, gleymist
ekki þeim, sem þeirrar reynslu
urðu aðnjótandi. Enda hygg ég, að
fá heimili í Skagafirði hafi hýst
jafn marga gesti um lengri eða
skemmri tíma en Miklabæjar-
heimilið á þeim árum, sem ég
þekkti til þar nyrðra. Allir voru
þeim feðgum Grími og Kristni
Grímssyni og tók hún því við
störfum húsmóðurinnar þar og
sinnti því með stakri kostgæfni
meðan þeir feðgar voru lífs.
Að þeim látnum keypti hún
eignarhluta þeirra í Ströndinni og
þar var hún meðan heilsa entist,
eða til ársins 1972 enda þá orðin
blind. Þá lá leið hennar til Eyr-
arbakka til bróðurdóttur sinnar,
Elínar Sigurgeirsdóttur, sem ann-
aðist hana með sérstakri prýði þar
til heilsa hennar var það farín aö
ógerningur var að veita þá aðstoð
í heimahúsum sem þurfti. Þá tók
Sjúkrahús Suðurlands á Selfossi
við og þar dvaldi hún sl. 5 ár.
Þótt einstæðingur væn hún
mestan hluta æv' sinnar átti hún
góða að. Má þar nefna systkina-
börn hennar á Eyrarbakka, Elínu,
jafn hjartanlega velkomnir. Á
vettvangi gestrisninnar voru þau
hjónin svo samtaka sem framast
mátti. Þeir gestir, sem lítt þekktu
til, voru oft fullir undrunar yfir
móttökunum á Miklabæ, og
spurðu bæði sjálfa sig og aðra,
hvort prestshjónin hefðu aldrei
annað að gera en sinna gestum.
Það má svo sannarlega um þau
hjónin segja, að með gestrisni
sinni „reistu þau skála um þjóð-
braut þvera“, eins og komist er að
orði um gestrisinn mann í fornum
sögum.
Guðrún á Miklabæ var vel gefin
kona og einstaklega vel gerð. Þó
að hún væri hlédræg að eðlisfari
var hún bráðskemmtileg, gædd
léttri og fágaðri kímnigáfu og
frásagnarlist var henni í blóð bor-
in. Og alltaf tókst henni með ná-
vist sinni einni saman að breiða
milda hlýju yfir umhverfi sitt.
Hinar björtu hliðar lífsins voru
henni jafnan hugstæðastar. Þang-
að horfði hún löngum, einnig á
mótdrægu dögunum, þegar þungt
var undir fæti og erfiðleikar sóttu
heim. En einmitt vegna bjartsýni
sinnar og vegna þess hve henni
var langtum sýnna að hugsa um
annarra en eigin hag, var líf henn-
ar auðugt af hamingju og gleði,
þrátt fyrir margt mótdrægt, sem
hún mætti, eins og ávallt hlýtur
að verða á langri ævileið.
Samúð, umburðarlyndi og fórn-
fýsi voru ríkjandi eiginleikar í fari
Guörúnar frænku minnar. Ef hún
heyrði einhverjum hallmælt tók
hún alltaf málstað hans. Sann-
gjörn var hún og skilningsrík og
kunni áreiðanlega flestum fremur
að setja sig í annarra spor og
fyrirgefa væri henni sjálfri gert
eitthvað á móti. Ég þykist vita, að
synir hennar geti heils hugar tek-
ið undir með skáldinu, sem sagði
um sína móður:
„í aiheimi ég þekkti einn einasta barm,
sem allt kunni að fyrirgefa."
Eftir að sr. Lárus lést bjó Guð-
rún í Reykjavík, fyrst á Bárugötu
sem áður er getið, og þá bræður,
Gísia Gíslason meðan hans naut
við, og Ólaf Gíslason, sem alla tíö
fylgdist með henni og veitt henni
alla þá aðstoð sem hann gat. Var
38 en síðan á Skúlagötu 62. Þrátt
fyrir hnignandi heilsu og háan
aldur var hún fram til hins síðasta
bjartsýn og broshýr, hjartahlý,
viðmótsþýð og góð.
í aprílmánuði 1983 fór hún á
Borgarspítalann og var þar í
nokkrar vikur. Þaðan fór hún til
Halldórs sonar síns og Kolbrúnar
konu hans í Byggðarholti 37 í
Mosfellssveitinni.
Þar dvaldist hún upp frá því,
þegar hún var ekki á sjúkrahúsi.
Þau hjónin reyndust henni fram-
úrskarandi vel og gerðu allt sem í
þeirra valdi stóð til þess að henni
mætti líða svo vel sem framast
var kostur á. Einnig var hún um-
vafin kærleika barnabarnanna. Og
litlu langömmubörnin voru henn-
ar björtustu hamingju- og gleði-
gjafar eftir að þau fóru að líta
þessa heims ljós. Sömu ástríku
umhyggjunnar varð hún aðnjót-
andi frá hinum sonunum tveimur,
tengdadóttur og sonarbörnunum,
hvenær sem leiðirnar lágu saman.
Guðrún var nýkomin heim af
sjúkrahúsi og virtist á góðum
batavegi. Sem fyrr var hún bjart-
sýn og broshýr, glöð og þakklát
yfir því að vera komin heim í ást-
vinaskjólið.
En þá um kvöldið, hinn 19. þessa
mánaðar, brann lífsljósið hennar
skyndilega ofan í stjakann.
Það var bjart yfir ævi Guðrúnar
á Miklabæ allt til hinstu stundar.
í lífi sínu gekk hún fórnar- og
kærleiksleiðina, og lét aldrei í
hjarta sitt/letra önnur mál,/en
þau sem Guð og fegurðin/ festu í
hennar sál./
Þess vegna var hún hamingju-
barn til hinsta dags.
Guð blessi bjarta minningu
Guðrúnar frænku minnar.
Innilegar samúðarkveðjur mín-
ar og fjölskyldu minnar sendi ég
bræðrunum og ástvinum þeirra.
Guðrún Björnsdóttir verður
jarðsungin í dag frá Hallgríms-
kirkju í Reykjavík.
Björn Jónsson
„Hún amma er sko alvöru
amma, hún er svo góð,“ sagði lítil
kona um langömmu sína, morgun-
inn þann 19. janúar siðastliðinn.
Um kvöldið fréttum við að amma
væri dáin.
Hún amma hét Guðrún Björns-
dóttir, fæddd á Miklabæ í Blöndu-
hlíð, Skagafirði, 27. febrúar 1897,
svo hún hefði orðið 88 ára í næsta
mánuði. Þrátt fyrir háan aldur
var amma ung.
Við sem þetta skrifum getum
aðeins drepið á örlítinn þátt úr lífi
ömmu, ekki vegna þess hve lítið
við þekktum hana heldur vegna
þess að hægt væri að skrifa marg-
ar bækur um hana. Kannski það
verði gert.
Oft sagði amma okkur sögur,
bæði frá bernsku sinni og ann-
arra, líka ævintýri, en sögur
ömmu voru frábrugðnar sögum
annarra; í hennar sögum voru
persónurnar bæði góðar og falleg-
ar, enginn slæmur né ljótur.
þar mikið og innilegt samband á
milli, sem hún mat og þakkaði.
Viktoría gerði ekki víðreist um
ævina. Hún var hlédræg og barst
ekki á. Gerði ekki kröfur til ann-
arra né tilraun til að blanda sér í
annarra hagi, bar ekki heldur sín
málefni á annarra borð. Hún lifði
ævinlega í sátt og samlyndi við
allt og alla og var trygg sínum
vinum. Enginn var fyrir henni og
hún ekki fyrir neinum. Hún safn-
aði ekki veraldarauði, en hún var
rík af gæsku og mildi. Hún hugg-
aði og gladdi með gjöfum í sinni
fátækt. Hún yljaði í kringum sig
með söng og hljóðfæraleik, ekki
bara þegar allt lék í lyndi á besta
skeiði ævinnar, heldur líka söng
’ún og trallaði næstum þar til
lifsneistinn slokknaði.
Sérstakt gamalmenni að þessu
leyti, sagði starfsfólk sjúkrahúss-
ins. Hún var trúuð og kirkjurækin.
Aö fæðast og alast upp í sambýli
við slíkan persónuleika er ekki
hægt aö þakka sem ber.
En bernskuminningar um sam-
skipti okkar systkinanna við þessa
góðti konu hrannast upp og viö er-
un. þakklát fyrir samfylgdina.
Geym'. hana góður guð.
Sigurðui Ingimundarson
Þegar eitt okkar átti 12 ára af-
mæli ætlaði afmælisbarnið aðeins
að bjóða síúum stóru félögum, en
þau yngri áttu að sitja hjá, þá
sagði amma nei, það fá allir að
koma sem vilja. Úr þessu varð
smáþjark, þá leysti amma málið á
einfaldan hátt. Hafðu afmælið
þitt í tvo daga, þá geta allir glaðst.
Amma okkar hafði þann sér-
staka eiginleika að geta breytt
smásorgum okkar og deilum i
gleði og sátt.
Fegurðarsmekkur hennar var
alveg einstakur, hún sá alltaf
eitthvað fallegt við fólk.
Engan höfum við séð hreinlega
gráta með tárum að spaugilegum
hlutum eins og hana.
Engan vildi amma særa og oft
sagði hún við okkur orð skáldsins:
„Aðgát skal höfð í nærveru sálar.“
Ef mannkynið hefði átt eins
góða ömmu og hana og farið eftir
gjörðum hennar og heilræðum
væri himnaríki á jörð. Mannkær-
leikur hennar var svo mikill að við
getum alls ekki lýst honum með
orðum.
Það sagði hógvær maður, sem
þekkti hana mjög vel: „Hún Guð-
rún er langbesta kona sem ég hef
þekkt."
Fyrir nokkuð löngu síðan voru
okkar eldri barnanna ánægju-
legustu stundir þegar amma fór
með okkur í göngutúr, þá oftast
niður að tjörn, skoða dýralífið,
jurtalífið, sérstaklega blómin og
hlusta á útskýringar hennar á feg-
urð náttúrunnar. Henni var úti-
vera mjög heillandi tómstundir.
Eitt þoldi amma okkar ekki, það
var að uppnefna fólk. Ekki þoldi
hún heldur að neinn væri útund-
an, allra sist minni máttar.
Amma var sérstaklega minnug
alveg fram á síðasta dag. Hún var
mjög góð íslenskumanneskja. Hún
var fróð um menn og málefni,
fylgdist nokkuð vel með íþróttum
og skák, svo og öllum lands- og
heimsfréttum fram á siðustu
stund, hún horfði meira að segja á
sjónvarpsfréttir einum og hálfum
tíma áður en hún dó.
Hún amma er dáin, en samt lifir
hún og hennar fagra minning. Guð
góður varðveiti hana.
Sonarbörn
Þegar við systkinin í Odda
kveðjum ömmu okkar á Skúlagötu
62, Guðrúnu Björnsdóttur, þá
söknum við hennar mjög. Það var
alltaf mikið tilhlökkunarefni að
heimsækja hana og Bjössa
frænda, þegar við komum til
Reykjavíkur með foreldrum
okkar.
Hún tók alltaf fjarska vel á
móti okkur og vildi alltaf gefa
okkur eitthvað gott, þótt við
stoppuðum aðeins stutt.
Hið elzta okkar systkinanna
dvaldi talsverðan tíma hjá henni
og Bjössa frænda á Skúlagötu 62,
vegna skólavistar, og kynntist þá
enn betur því hve góð og fórnfús
kona hún var. Hverskyns hjálp
var ekki talin eftir, þótt hún væri
þá orðin mjög slæm til heilsunnar
og stirt um gang.
Síðustu tæp tvö árin gat hún
ekki lengur dvalið á Skúlagötunni
vegna vaxandi lasleika, en dvaldi
þá í Byggðarholti 37 í í Mosfells-
sveit hjá Halldóri syni sínum og
fjölskyldu hans.
Þangað komum við einstaka
sinnum að heimsækja hana og
alltaf var hún jafnglöð þegar við
birtumst.
Við munum nú finna að það
verður tómlegra að koma á Skúla-
götuna og í Byggðarholtið þegar
amma okkar er farin.
En við erum núna mjög þakklát
fyrir það hve hún var okkur góð
amma.
Guð blessi minningu hennar.
Systkinin í Odda
Leiðrétting
HÉR í blaðinu birtist á föstudag-
inn minningargrein um Kristjönu
Þórðardóttur. Hún hét tveim
nöfnum og var fullt nafn hennar
Ingibjörg Kristjana Þórðardóttir.
Féll fyrrí. nafn hennar niður. Um
leiö og þettf, er leiðrétt er beðist
velvirðingar á mistökunum.
Minning:
Viktoría S. Ólafs-
dóttir = Stokkseyri