Morgunblaðið - 12.03.1987, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 12. MARZ 1987
Hvað er líkt með strútnum og
Guðmundi G. Þórarinssyni?
eftir Jóhönnu
Sigurðardóttur
Að undanfömu hefur efsti maður
á lista Framsóknarfiokksins í
Reykjavík, Guðmundur G. Þórarins-
son, hamast við að vetja nýja
húsnæðislánakerfið. Eins og félags-
málaráðherra og Halldór Blöndal
kýs hann að stinga höfðinu í
sandinn og neita að horfast í augu
við staðreyndir. Öll gagnrýni á nýja
húsnæðiskerfið er talin út í hött,
en lítið fer fyrir rökum í því efni.
I stað þess er gripið til slagorða
og órökstuddra fullyrðinga eins og
Guðmundur gerir í grein sinni í
Mbl. nýverið, sem hann kallar „Hús-
næðismálin og upphlaup Alþýðu-
flokksins". Engin haldbær rök eru
færð fram. Líkt og Þorsteinn Páls-
son gerir hendir Guðmundur á lofti
dylgjur og skæting um Alþýðu-
flokkinn, í stað þess að fínna orðum
sínum stað. Röksemdafærsla Guð-
mundar birtist í setningum eins og
þeim „að málflutningur Alþýðu-
flokksmanna sé lítils virði“ — „þar
stangist allt á“ — „gagnrýni geti
skaðað", og talað er um upphlaup,
flugeldasýningar og útafspörk.
Rúsínan í pylsuendanum er síðan
sú að verðhækkanir á fasteigna-
markaðinum séu Alþýðuflokknum
að kenna. — Það sem er þó athygl-
isverðast við grein Guðmundar G.
Þórarinssonar er að hann leiðir al-
farið hjá sér að ræða stærstu galla
kerfísins — sem getur skipt sköpum
fyrir láglaunafólk hvemig á verður
tekið.
Kjarni málsins
Guðmundur G. Þórarinsson reyn-
ir allt hvað af tekur í grein sinni
Draumur
í dós
PEPSI
'ffi
i—
/
að draga upp villandi mynd af gagn-
rýni alþýðuflokksmanna á nýja
húsnæðiskerfíð og beitir í því skyni
dylgjum og röngum fullyrðingum.
Lítum nánar á það.
Þingmenn Alþýðuflokksins skil-
uðu (Alþýðuflokkurinn einn flokka)
séráliti þegar nýju húsnæðislögin
voru afgreidd á Alþingi. Rökin voru
þessi:
1. Fjármögnun húsnæðislag-
anna var mjög ótrygg og því
veruleg hætta á því að ekki
væri unnt að standa við
ákvæði laganna.
2. Félagslegi hluti íbúðakerfísins
var skilinn eftir.
3. Ekki var staðið við fyrirheit
um viðunandi lausn á
greiðsluvanda þeirra sem
byggðu eða keyptu á árunum
1980-1985.
Guðmundur segir að krafa Al-
þýðuflokksins sé að þegar verði
útvegaðar 1700 milljónir króna til
viðbótar fjármagni þessa árs í hús-
næðiskerfið og 8 milljarðar fyrir
árið 1988. Þetta er röng fullyrðing.
Það sem ég hef sagt í þessu efni
er, að ef biðtími á ekki að lengjast
frá því sem nú er (meðalbiðtími í
des. sl. 15 mánuðir) þá þurfi allt
að 1700 milljónir í húsnæðiskerfíð
á þessu ári og 8 milljarða á næsta
ári. M.ö.o. þetta er það fjármagn
sem þarf ef standa á við fyrirheit
nýju húsnæðislaganna. Þá er miðað
við varlega áætlun, þ.e. að það
berist 4.500 umsóknir á öllu
þessu ári eða 375 að meðaltali á
mánuði á móti því að fyrstu 5
mánuðina bárust að jafnaði 1.000
umsóknir á mánuði. í skýrslu
stjómar Húsnæðisstofnunar til
Alexanders Stefánssonar er gert
ráð fyrir 500 umsóknum á mánuði
eða 6.000 á árinu 1987. Hér er
um meiri umsóknafjölda að ræða
en ég hef gert ráð fyrir, sem kallar
á enn meiri fjárþörf en 8 milljarða
á næsta ári, ef meðalbiðtími á ekki
að lengjast frá því sem nú er. I
raun má segja að fjárþörfín sé mun
meiri en hér hefur verið lýst, því
ekki er gert ráð fyrir ijármagni til
að mæta gífurlegum vaxtamismun
af teknum lánum og veittum.
Kjarni málsins er sá að ráðamenn
verða að gera upp við sig hvort
mæta eigi fjárþörf með sífellt
lengTÍ biðtíma eða að veita meira
fjármagni inn í húsnæðiskerfið.
Hvaða kröfur,
Guðmundur?
Guðmundur Þórarinsson gerir
mikið úr því að ef staðið yrði við
stóru loforðin í nýju lögunum þá
verði verðsprenging á fasteigna-
markaðinum. Og áfram tönnlast
hann á „upphlaupi alþýðuflokks-
manna sem byggi allt á röngum
forsendum og kröfumar séu van-
hugsaðar og beinlínis skaðlegar".
Um þetta er raunar það eitt að
segja að ef afléiðing þess að standa
við gefín fyrirheit í húsnæðislögun-
um er gífurleg eftirspumaralda og
verðsprenging, eins og Guðmundur
heldur fram, þá áttu menn auðvitað
að átta sig á því í tíma í stað þess
að gefa loforð sem ekki á að standa
við, a.m.k. ekki af þessari ríkis-
stjóm. Það hefði auðvitað verið
Fermingarskórnir
komnir
Gott úrval.
JOSS
LAUGAVEGI 101 SÍMI 17419
Jóhanna Sigurðardóttir
„ A sama tíma og fjár-
magri er til ráðstöfunar
fyrir skuldlausa íbúðar-
og húseigendur, sem
eru að minnka við sig,
er sérstakt fjármagn
þrotið til þeirra sem eru
að sligast undan
greiðslubyrði lána og
byggðu eða keyptu á
árunum 1980—1985.“
heiðarlegra í stað þess að koma nú
eins og Guðmundur G. Þórarinsson
og segja „kröfumar vanhugsaðar
og beinlínis skaðlegar því þær gangi
þvert á hagsmuni þeirra sem þurfa
að útvega sér húsnæði". „Kröfum-
ar“, sem Guðmundur talar um, eru
einungis lýsing á því sem þarf til
að standa við gefín fyrirheit til íbúð-
arkaupenda og húsbyggjenda.
Hvað er gagnrýnt?
Lítum nánar á það sem Guð-
mundur G. kallar „upphlaup
Alþýðufýkksins og útafspörk". Það
sem ég hef sýnt fram á er eftirfar-
andi:
I fyrsta lagi að Qármagn og
útlánaáætlun er vanáætluð. utlána-
áætlun og íjármagn til ráðstöfunar
gerði ráð fyrir 3.800 umsóknum á
heilu ári. Staðfest er að einungis
fyrstu fjóra mánuðina bárust
4.260 umsóknir.
í öðru lagi hef ég sýnt fram á
hvað mikið fjármagn þarf ef
hægt á að vera að standa við
gefin loforð og fyrirheit laganna
án óhóflega langs biðtíma.
Ef reiknað er með 15% afföllum
af þessum umsóknum sem ekki eru
lánshæfar — eins og félagsmálaráð-
herra gerir — þá hefur þegar verið
ráðstafað 1,5 milljörðum af fjár-
magni næsta árs, einungis vegna
umsókna sem bárust fyrstu 4
mánuði, frá sept. til des. sl.
I þriðja lagi er sett fram sú
krafa að staða húsnæðismála verði
endurmetin í ljósi fenginnar reynslu
og þeirri spurningu verði svarað
hvort mæta eigi aukinni fjármagns-
þörf umfram áætlanir með lengri
biðfí'ma eða auknu fjármagni.
I fjórða lagi er það gagnrýnt
að á sama tíma og stór loforð og
fyrirheit eru gefín til húsbyggjenda
og íbúðarkaupenda þá skuli ríkis-
stjómin skerða framlag til Bygg-
ingasjóðs ríkisins úr 1.300
milljónum á sl. ári í 1.000 milljónir
á þessu ári.
I fimmta lagi hef ég sett fram
þá kröfu að auknu fjármagni verði
varið til félagslegra íbúða.
I sjötta lagi að sérstaklega verði
tekið á málum þeirra sem úthýst
er úr almenna kerfínu af því þeir
standi ekki undir greiðslubyrði lána.
í sjöunda lagi að Qármagni verði
fremur varið til þeirra, sem eiga í
miklum greiðsluerfiðleikum og
byggðu á árunum ’80—85, í stað
þess að veita þeim 1.200 þús. kr.
lán með niðurgreiddum vöxtum sem
eiga fyrir stórar skuldlausar eignir
og eru að minnka við sig.
Þessi mikilvægu atriði vill Guð-
mundur G. Þórarinsson leiða hjá sér
og ávísa vandanum yfír á næstu
ríkisstjórn til úrlausnar. Auk þess
er það segin saga hjá Framsóknar-
flokknum að fresta því að taka á
vandanum þar til allt er komið í
óefni. Auk húsnæðismálanna eru
landbúnaðarmálin þar gleggsta
dæmið.
Omerkilegnr
málflutningur
Það lýsir auðvitað vel málflutn-
ingi rökþrota manns þegar
Guðmundur G. grípur til þeirrar
ósmekklegu og barnalegu fullyrð-
ingar að kenna Alþýðuflokknum um
verðsprengingu á fasteignamark-
aði. I fyrsta lagi þá var 30%
verðhækkun á 3ja og 4ra herbergja
íbúðum á 5—6 mánaða tímabili
komin fram áður en alþýðuflokks-
menn settu fram sína gagnrýni.
Hana má í fyrsta lagi rekja til
þess að þegar svo mikil hækkun
verður á húsnæðislánum sýnir
reynslan að því fylgir nokkur hækk-
un á fasteignamarkaði. I öðru lagi
má rekja verðhækkunina til ákvæða
nýju laganna, sem gera ráð fyrir
að þeir sem eru að kaupa í fyrsta
sinn hafí forgang, aðrir verði að
bíða. Þeir sem eiga íbúðir fyrir og
vilja stækka við sig halda því meira
og minna að sér höndum með sölu
íbúða sinna vegna þess hve biðtími
lána til þeirra er langur. Þetta eru
þeir sem eiga íbúðimar sem for-
gangshópamir leita helst eftir.
Framboð er því lítið af t.a.m.
þriggja og fjögurra herbergja íbúð;
um og það sprengir upp verðið. í
þríðja lagi er fólk hvatt til þess
af Húsnæðisstofnun að gera ekki
bindandi kaupsamning áður en það
fær lánsloforð. Þegar lánsloforð
liggur fyrir er fólki gert á mjög
stuttum tíma að leggja fram kaup-
samning. Að öðrum kosti á fólk það
á hættu að lánið verði afturkallað
og það færist aftast í röðina. Og
til hvers leiðir það?
— Jú, húsnæðiskerfið sjálft
framkallar verðsprengingu á
fasteignamarkaðinum, í fyrsta
lagi vegna þess að ekki er gætt
jafnvægis í skiptingu flármagns til
forgangshópa og annarra, sem leið-
ir til of lítils framboðs af íbúðum.
í öðru lagi er fólki við þessar kring-
umstæður gert að leggja fram
kaupsamning á skömmum tíma eft-
ir að lánsloforð liggur fyrir. Þá
hefst kapphlaup þeirra eftir íbúð-
um, sem eru með lánsloforðin, þeir
yfirbjóða síðan hver annan til að
missa ekki af lánsloforðinu. Kerfíð
sjálft og framkvæmd laganna felur
því í sér hvata til verðþenslu. Dylgj-
ur Guðmundar og smekklaus
málflutningur um að Alþýðuflokk-
urinn valdi verðsprengingu á
fasteignamarkaðinum er auðvitað
eins fjarri raunveruleikanum og
Guðmundur G. er sjálfur fjarri
raunveruleikanum um stöðu hús-
næðismála.
Skrítín röksemd
Eitt dæmi í viðbót:
Máli sínu til framdráttar heldur
Guðmundur því fram að 60% þeirra,
sem sóttu um lán síðustu 4 mánuð-
ina, hafí hvorki lóð eða kaupsamn-
ing. Hvaða röksemd er það nú í
málinu? Samkvæmt nýju lögunum
þarf fólk hvorki að hafa kaupsamn-
ing eða lóðarsamning í höndum
áður en það sækir um lán. í annan
stað er fólk af Húsnæðisstofnun
hvatt til að hafa lánsloforðin í hönd-
unum áður en það gerir kaupsamn-
ing. Það er meginskýring þess að
60% umsækjenda hafi hvorki lóð
né kaupsamning. Þeir eru að fram-
fylgja ákvæðum nýju laganna.
Samt fullyrðir Guðmundur áfram í
sinni grein: „Alþýðuflokksmenn
hafa í upphlaupi sínu gert mikið
úr löngum biðtíma og fjárvöntun.
Sá málflutningur er einkar skrítinn.
Það er alrangt að reikna biðtíma
út frá umsóknaíjölda á þann hátt
sem gert er, vegna þess að 60%
umsækjenda hafa hvorki lóð né
kaupsamning."
Kjami málsins er sá að fjöldi
umsókna er mælikvarðinn á þörf-
ina. Síðan snýst málið um það hvort
þörfínni er mætt með auknu fjár-
magni eða lengri biðtíma, sem að
óbreyttu verður vel á þriðja ár nú
í árslok.
Ekki orð um vanda
láglaunafólks
„Gerð er atlaga að besta hús-
næðiskerfí sem íslendingar hafa
búið við,“ segir Guðmundur G. Þór-
arinsson og nefnir ekki einu orði
vanda félagslega hluta íbúðakerfis-
ins. Fresta á félagslega hluta
íbúðakerfisins og engar ráðstafanir
gerðar, enda „húsnæðiskerfið það
besta sem Islendingar hafa búið
við“, að mati Guðmundar þó að
3.000 félagslegar íbúðir vanti á
næstu þremur árum eða að 500
öryrkjar eru á biðlista eftir hús-
næði. Engar áhyggjur koma heldur
fram hjá Guðmundi um að eftir-
spum eftir íbúðum í verkamanna-
bústöðum er langt umfram það
fjármagn sem Byggingasjóður
verkamanna hefur til ráðstöfunar.
Ekki þarf hann heldur að eyða orði
í það hvernig leysa á húsnæðismál
þess fólks sem verst er á vegi statt
í þjóðfélaginu og fær ekki staðið
undir vöxtum og afborgunum af
lánum til kaupa á íbúð í verka-
mannabústöðum. Væntanlega er
það ámælisvert að mati Guðmundar
að gagnrýna það að einungis fari
tæpar 500 millj. í félagslegar íbúðir
af 3,9 milljörðum króna, sem kemur
frá lífeyrissjóðunum inn í húsnæðis-
kerfíð.
En hvemig stendur á því, Guð-
mundur, að „besta húsnæðiskerfi
sem Islendingar hafa búið við“ út-
hýsir láglaunafólki úr almenna
kerfínu af því það fær ekki risið
undir greiðslubyrði og það fær held-
ur ekki aðgang að félagslega
íbúðakerfinu af því það er fjár-
hagslega svelt? Er „besta hús-
næðislánakerfíð sem Islendingar
hafa búið við“ kannski ekki fyrir
láglaunafólk? Hvert á það að leita?
— Það þýðir ekki að vísa á leiguhús-
næði. 3-4.000 manns eru á biðlista
hjá Reykjavíkurborg eftir leiguhús-
næði en 67 leiguíbúðir voru byggðar
á vegum sveitarfélaga á landinu
öllu á árunum 1981—86. Ég ráð-
legg Guðmundi eindregið — í stað
þess að tala um flugeldasýningar
og upphlaup — að kynna sér tillög-
ur Alþýðuflokksins um kaupleigu-
íbúðir. Og þó Guðmundur hafí ekk-
ert við húsnæðislánakerfið að
athuga þá hljóta láglaunafélögin
að láta sig það skipta ef þeirra
félögum er úthýst, á sama tíma
og fjármagn úr þeirra Iífeyris-
sjóðum fjármagnar húsnæðis-
kerfið, m.a. fyrirgreiðslu til
hópanna með skuldlausu cignirn-
ar sem eru að minnka við sig?
Sennilega er niðurstaða Guð-
mundar í þessu máli sú sama og
Alexanders og Halldórs Blöndal. —
„Gerum ekkert — fáum reynslu af
nýju húsnæðislögunum — frestum
því að taka á félagslega hluta íbúða-
kerfísins." — M.ö.o. frestum því að
taka á vandanum.
Er það líka upphlaup?
Og sjálfsagt er heldur ekkert
athugavert við það að mati Guð-
mundar að fólk í stórum, skuldlaus-
um eignum, sem er að minnka við
sig, fái 1.200 þús. króna niður-
greitt lán. Eða eins og segir í
skýrslu stjómar Húsnæðisstofnun-
ar um þessar lánveitingar: „Skiptir
engu þótt- umsækjandi selji íbúð
fyrir 10 milljónir og kaupi aðra á
4 milljónir."
Á sama tíma og fjármagn er til
ráðstöfunar fyrir skuldlausa íbúðar-
og húseigendur, sem eru að minnka
við sig, er sérstakt fjármagn þrotið
til þeirra sem eru að sligast undan
greiðslubyrði lána og byggðu eða
keyptu á árunum 1980—1985. En
það flokkast sennilega undir „upp-
hlaup alþýðuflokksmanna" að ræða
þennan ágalla nýju húsnæðislag-
anna.
Og nú ættu allir að geta ráðið í
spuminguna í fyrirsögn þessarar
greinar. Guðmundur G. Þórarinsson
og strúturinn stinga báðir höfðinu
í sandinn.
Höfundur er einn af aJþingis-
mönnum AJþýðuflokks fyrir
Reykja víkurkjördæmi.