Morgunblaðið - 05.03.1989, Blaðsíða 4

4 FRETTiR/YFIRLÍT
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 5. MARZ 1989
ERLEIMT
INNLENT
Bjórdagur-
inn vakti
mikla athygli
Heimspressan
fylgdist með er
íslendingar
ieyfðu sölu á
áfengum bjór í
fyrsta sinn í 74
ár. og jöfn um-
ferð fólks var í
alla sölustaði
ÁTVR þann 1.
mars og munu íslendingar hafa
keypt um 340.000 dósir af bjór
þennan fyrsta dag. Lögreglan
hafði mikinn viðbúnað vegna
dagsins en hann fór friðsamlega
fram í alla staði og engin vand-
ræði urðu þrátt fyrir ölvunina.
Fleiri hækkanir
Hækkun varð á mörgum vöru-
tegundum og þjónustu í framhaldi
af afnámi verðstöðvunar um mán-
aðamótin Sem dæmi má nefna
að bensín hækkaði um 4,6%, mjólk
og mjólkurvörur hækkuðu um
5-11%, gjaldskrár opinberra fyrir-
tækja hækkuðu almennt um 8%
og fargjöld SVR hækkuðu um
29,5%. Vegna þeirra hækkana
sem þegar hafa tekið gildi er
reiknað með að íramfærsluvísital-
an hækki um 1,8%.
Afskipti af samningum
nauðsyn
Stjómamefnd Alþjóðavinnumála-
stofnunarinnar telur að brýna
þjóðamauðsyn hafi borið til að
setja hömlur við kjarasamningum
með setningu bráðabirgðalaganna
í maí á síðasta ári. Nefndin telur
á hinn bóginn að löggjafarvaldið
á fslandi hafi of ríka tilhneigingu
til afskipta af kjarasamningum á
íslandi. Niðurstaða þessi er úr-
skurður í kæru ASÍ til Alþjóða-
vinnumálastofnunarinnar vegna
setningar þessara brráðabirgða-
laga. .
Fiskverð hækkar
Samkomulag varð í yfimefnd
Verðlagsráðs sjávarútvegsins um
9,25% meðaltalsverðhækkun á
fiskverði frá 15. febrúar sl.
Vinnslunni var bætt hækkunin
með 2,25% gengissigi og loforði
sjávarútvegsráðherra um hækkun
á endurgreiðslu söluskatts upp á
um 100 milljónir króna til maí-
loka.
Sætur sigur í B-keppninni
íslenska
landsliðið í hand-
knattleik náði
þeim frábæra
árangri á sunnu-
dag síðustu viku
að sigra Pólverja
í úrslitaleiknum
um fyrsta sætið
í B-keppninni í
Frakklandi. Sig-
ur fslands var aldrei í hættu og
lauk leiknum 29:26. Óhætt er að
segja að þetta sé einn besti árang-
ur Islendinga í íþróttum fyrr og
síðar.
Upplýsingabanki fyrir
tölvueigendur
Fyrirtækið Skjásýn hf. hefur
opnað tölvubanka sem kaliast
Videotex-tölvubankinn. Þessum
banka geta allir tölvueigendur
tengst og fengið þar ýmsar upp-
lýsingar. Sem dæmi má nefna
upplýsingar um gengisskráningu
og vexti, atburði í lista- og íþrótt-
alífi, áætlanir flugvéla, áætlunar-
bíla og strætisvagna o.fl.
ERLENT
Óeirðir í
Venesúela
Talið er að tæp-
lega 200 manns
hafi fallið og
mörg hundruð
særst í óeirðum
sem brutust út í
Venesúela á
mánudag og
þriðjudag er al-
þýða manna kom
saman í Caracas og víðar til að
mótmæla harkalegum efnahags-
aðgerðum stjómvalda. Eru þetta
mestu óeirðir í landinu í þijá ára-
tugi. Á miðvikudag samþykkti
ríkisstjótn Carlos Andres Perez
forseta fyrst almennu launahækk-
animar í landinu frá 1987 og
ákvað jafnframt að niðurgreiða
helstu nauðsynjavörur.
Hreinsanir í Júg'óslavíu
Fjöldi frammámanna meðal al-
banska þjóðarbrotsins í Kosovo-
héraði í Júgóslavíu var handtekinn
á fímmtudag. Búist er við frekari
handtökum en þetta munu vera
víðtækustu hreinsanir f landinu
frá því Jósef Tító safnaðist til
feðra sinna árið 1980. Kosovo er
sjálfstjómarhérað en Serbar
krefjast þess að það verði innlim-
að í Serbíu. Þessu hefur albanska
þjóðarbrotið mótmælt og voru
þeir sem handteknir voru sakaðir
um að hafa kynt undir ólgu og
skipulagt verkföll.
Efiiahagsáætlun
Norðurlanda samþykkt
Þing Norðurlandaráðs, sem haldið
var í Stokkhólmi að þessu sinni,
samþykkti á miðvikudag Efna-
hagsáætlun Norðurlanda fyrir ár-
in 1989 til 1992. Tilgangur áætl-
unarinnar er sá að stuðla að aukn-
um hagvexti á Norðurlöndum og
treysta efnahagslega stöðu þeirra
á alþjóðavettvangi. Ríkisstjóm
íslands hafði fyrirvara á ákvæð-
um um fjármagnsflæði milli land-
anna.
Tower snýr vörn í sókn
John Tower,
sem Bush
Bandaríkjafor-
seti hefiir tiln-
efnt til embættis
vamarmálaráð-
herra, sakaði
bandaríska þing-
menn um
tvískinnung á
miðvikudag og sagði alkunna að
kjömir fulltrúar þjóðarinnar væru
oftlega búnir að neyta áfengis er
þeir greiddu atkvæði um hin mik-
ilvægustu mál. Tower hefur verið
sakaður um óhóflega áfengis-
neyslu og umtalsvert frjálslyndi í
kvennamálum og urðu ásakanir
þessar til þess að hermálanefnd
öldungadeildarinnar kvaðst ekki
geta mælt með honum í embættið.
íranir setja úrsiitakosti
íranskir þing-
menn sam-
þykktu á þriðju-
dag að slíta
stjómmálasam-
bandi við Breta
ef þarlendir
ráðamenn for-
dæmdu ekki bók
Salmans Rush-
die „Söngvar Satans". Á fímmtu-
dag skýrði útvarpið í Teheran hins
vegar frá því að dauðadómur -
Khomeinis erkiklerks yfir Rush-
die væri eingöngu trúarlegs eðlis
og var þetta talið til marks um
að ráðamenn í íran vildu draga
úr þeir spennu sem skapast hefur
vegna bókarinnar.
Sovétríkin:
Lígatsjov snýst gegn land-
búnaðarstefiiu Gorbatsjovs
Moskvu. Reuter.
JEGOR Lígatsjov, félagi í stjórnmálaráði sovéska kommúnistaflokks-
ins og fyrrum hugmyndafræðingur hans, hefur heitið því að standa
vörð inn samyrkju- og ríldsbúin í landinu og er litið á þá yfírlýsingu
sem beina ögrun við Míkhaii Gorbatsjov sovétleiðtoga. Hann hefúr
það einna fremst á sinni stefnuskrá að vinna að róttækum breyting-
um í sovéskum landbúnaði.
Lígatsjov, sem nú er formaður í
landbúnaðamefnd kommún-
istaflokksins, hefur sýnt það ber-
lega að undanförnu, að hann er á
öðru máli en Gorbatsjov um land-
búnaðarstefnuna og hvemig eigi
að ráða bót á matarskortinum.
Síðar í þessum mánuði gengst
flokkurinn fyrir miklum fundi um
ástandið í sovéskum landbúnaði og
hefur Gorbatsjov notað hvert tæki-
færi upp á síðkastið til að reka áróð-
ur fyrir meiriháttar uppstokkun,
meðal annars mælt með því, að fjöl-
skyldubúskapur verði tekinn upp
að nýju.
svona hraksmánarlega með sam-
yrkjubúin."
Lígatsjov lagði þó til, að sum
sarnyrkju- og ríkisbúin yrðu afhent
vel reknum fyrirtækjum og hvatti
til, að búunum yrði almennt gert
kleift að standa á eigin fótum íjár-
hagslega.
Vadím Medvedev, núverandi
hugmyndafræðingur kommúnista-
flokksins og bandamaður Gorb-
atsjovs, hvatti í síðustu viku til rót-
tækra breytinga á afstöðunni til
Stórslysí
eignarréttarins og Gorbatsjov
sagði, að gömlu starfsaðferðimar í
landbúnaðinum væru þær „úrelt-
ustu og ómögulegustu í öllu efna-
hagslífinu". Kvaðst hann styðrja allt,
sem gæti breytt því ástandi. Þá
sagði hann, að til að draga úr fjár-
lagahallanum, sem er áætlaður 170
milljarðar dollara, yrði að hætta að
styrkja óarðbær ríkisbú.
Almennt er litið svo á, að
Lígatsjov hafi verið lækkaður í tign
þegar hann lét af embætti hug-
myndafræðings og tók við for-
mennsku í landbúnaðamefndinni og
raunar efast margir um, að hann
ráði í raun nokkm um landbúnaðar-
málin.
verksmiðju
Lígatsjov, sem kom fram í kvöld-
fréttum Moskvusjónvarpsins á
fimmtudag, leggur hins vegar
áherslu á, að ekki megi hrófla við
homsteinum sovéska landbúnaðar-
kerfisins, samyrkju- og ríkisbúun-
um, jafnvel ekki þeim, sem alltaf
eru rekin með tapi. „Til eru þeir,
sem segja, að búin eigi bara að
fara á hausinn, að það eigi að leigja
þau Pétri eða Páli og þá muni mat-
vælaframboðið aukast af sjálfu
sér,“ sagði Lígatsjov. „Það var þó
ekki með þetta í huga, að við kom-
um á sovétveldinu, ekki til að fara
EUefú létust og 35 slösuðust
þegar mikil sprenging varð i
gær í málningarverksmiðju í
Istanbul í Tyrklandi. Tala lát-
inna á þó vafalaust eftir að
hækka þvi í gærkvöld var enn
tíu manna saknað. Svo öfiug
var sprengingin, að hún lagði
í rúst fimm hæða háa verk-
smiðjubygginguna og tvö nær-
liggjandi hús. Unga kona á
myndinni hefíir látið bugast, á
kannski á bak að sjá einhveij-
um ástvina sinna.
Sigrar og ósigrar lýðræðisins
18 ríkl tóku upp lý&rssbl f sta& ainræ&Is á sf&ustu 10 érum. Tóku upp lý&ræ&l
f noKkrum rikjum ur&u framfarfr i lý&ræ&fsátt, en í IHZJ Framfarir í lý&ræ&Isátt
u.þ.b. jafn mörgum fór !ý&ræ&i& halfoka. KZZa; Lý&ræöislag aHurför
^ Eistland — q • SístL.
yTLotóand—i ^ ___*
Utháen—íi-^. wv-
! Pólland.
Ungvorj.
Albanl'a
Tyrkl.-----
Kypur ——
tfbanon
Mexlkó
NKórea
S. Kórea
Dóm.
7'týöv
^Grenada
TNrSúrlnam
ð-Tævan
3L;- Filíppseyjar
Guátígl
TlSal —
Hond.—-
Kólumbla-
Pak.
Indl.
f-Súdan
Úganda
Nlgerla
Ekvador .9
Perú'
Bólívla.
Sri
Lanka
Brasilla
Máritlus
Zimbabwe
Chíle
f Úrúgvæ
Argentlna
Suöur-Afrlka
Ameríkurík!
Haimlldlr; Nailonal Endowmant lor Demoeracv, Fraedom Hoúse
KRTN
Lý6ræðl
Argentlna
Bólivla
Brasilfa
Dóminlska lýöv.
Ekvador
El Salvador
Grenada
Guatemala
Hondúras
Perú
Súrinam
Urúgvæ
Framfarlr
Chlle
Paragvæ
Mexikó
AHurför
Kólumbta
Kúba
Haltf
Nicaragua
Panama
Austantjaldsr. Afríka Evrópa&Asía °
Framfarlr Framfarlr Lýöræöi AHurför
Ungverjaland Nfgerfa Kýpur Indland
Sovétrlkin Súdan Su&ur-Kórea Israel
Pólland Úganda Máritlus Libanon
Litháen AHurför Pakistan Noröur-
í Eistland Filippseyjar Kórea
Lettland Afrfka Tyrkland Sri Lanka
AHurför Albanfa Rúmenfa Zimbabwe Framfarlr Tævan Tæland Malaysla
Frelsi og lýðræði í sókn
FJÖLDI þeirra sem búa við lýð-
ræði hefúr aldrei verið meiri
en í fyrra síðan bandaríska
stofiiunin Freedom House
gerði sína fyrstu árlegu skýrslu
um lýðræði í heiminum fyrir
sautján árum.
992,8 milljónir manna búa í
• 60 lýðræðisríkjum, eða 38,86
af hundraði alls mannkynsins.
Hundraðshluti þeirra sem búa við
lýðræði er einnig hærri en nokkru
sinni fyrr.
Nokkrum ríkjum Suður-
Ameríku, Evrópu, Afríku og Asíu
hefur miðað nokkuð í lýðræðisátt.
Lýðræðisþróunin hefur verið
einna mest í Suður-Kóreu, Pakist-
an, Chile, Mexíkó - og í Níegeríu
eru stjómvöld að undirbúa nýja
Iýðræðistilraun.
Umbótastefnan er enn við lýði
í Sovétríkjunum, þótt framkvæmd
hennar sé ekki langt á veg komin
miðað við yfirlýsingar stjómvalda.
Nokkur lýðræðisþróun hefur og
átt sér stað innan kommúnista-
flokksins, þótt hægt miði.
Lýðræði átti þó undir högg að
sækja í nokkmm löndum. iMal-
aysíu fór lýðræðið enn halloka og
tilraun til að koma á lýðræði í
Haítí mistókst árið 1988. Noriega,
einræðisherra í Panama, tók völd-
in í sínar hendur og einsflokks-
kerfí var tekið upp í Afríkuríkinu
Zimbabwe.
Heimild: Freedom House.