Morgunblaðið - 14.03.1991, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐlb FIMMTUDÁGUR 14.' MARZ 1991
31
ALMAIMIMATRYGGIIMGAR, helstu bótaflokkar
1.mars1991 Mánaðargreiðslur
Elli / örorkulífeyrir (grunnlífeyrir) ................. 11.819
1/z hjónalífeyrir ..................................... 10.637
Full tekjutrygging .................................... 21.746
Heimilisuppbót ...................................... 7.392
Sérstök heimilisuppbót ................................. 5.084
Barnalífeyrir v/1 barns ................................ 7.239
Meðlag v/1 barns ....................................... 7.239
Mæðralaun/feðralaun v/1 barns ...........................4.536
Mæðralaun/feðralaunv/2jabarna ......................... 11.886
Mæðralaun/feðralaunv/3jabarnaeðafleiri ................ 21.081
Ekkjubætur/ekkilsbætur6mánaða ......................... 14.809
Ekkjubætur/ekkilsbætur 12 mánaða ...................... 11.104
Fullur ekkjulífeyrir .................................. 11.819
Dánarbæturí8ár(v/slysa) ............................... 14.809
Fæðingarstyrkur ....................................... 24.053
Vasapeningarvistmanna .................................. 7.287
Vasapeningarv/sjúkratrygginga ........................... 6.124
Daggreiðslur
Fullirfæðingardagpeningar ........................... 1.008,00
Sjúkradagpeningareinstaklings ......................... 504,40
Sjúkradagpeningarfyrirhvertbarnáframfæri .............. 136,90
Slysadagpeningareinstaklings .......................... 638,20
Slysadagpeningarfyrirhvertbarnáframfæri ............... 136,90
FISKVERÐ AUPPBOÐSMORKUÐUM - HEIMA
13. mars.
FISKMARKAÐUR hf. í Hafnarfirði
Hæsta Lægsta Meðal- Magn Heildar-
verð verð verð (lestir) verð (kr.)
Þorskur 112,00 75,00 94,48 60,10,100 5.678,505
Þorskur(ósl.) 85,00 70,00 75,16 13,168 989,673
Ýsa 112,00 70,00 105,89 3,436 363,827
Ýsa (ósl.) 97,00 81,00 87,94 0,266 23,391
Karfi • 40,00 40,00 40,00 ‘ 1,863 74,520
Steinbítur (ósl.( 35,00 32,00 32,89 17,904 588,933
Steinbítur 34,00 34,00 34.00 . 0,086 2.924
Ufsi 48,00 40,00 46,64 2,885 134,568
Skötuselur 240,00 240,00 240,00 0,170 40.920
Lúða 490,00 360,00 418,36 0,366 153.120
Langa 58,00 58,00 58,00 0,159 9.222
Koli 80,00 47,00 50,34 0,287 14.449
Hrogn 235,00 235,00 235,00 0,663 155.946
Samtals 81,20 101,355 8.229.998
FAXAMARKAÐUR hf. í Reykjavik
Þorskur (sl.) 125,00 73,00 100,76 41,567 4.188.402
Þorskur (ósl.) 100,00 63,00 89,04 20,183 1.797.194
Ýsa (sl.) 125,00 99,00 106,47 3,001 319.513
Ýsa (ósl.) 125,00 85,00 98,04 0,898 88.038
Blandað 150,00 7,00 20,58 0,188 3.869
Gellur 310,00 310,00 310,00 0,017 5.518
Háfur 5,00 5,00 5,00 0,388 1.940
Hnísa 25,00 25,00. 25,00 0,097 2.425
Hrogn 245,00 245,00 245,00 0,845 207.027
Karfi 45,00 38,00 41,29 2,624 108.347
Keila 30,00 20,00 27,67 0,768 21.250
Langa 48,00 48,00 48,00 0,295 14.160
Lúða 500,00 330,00 470,20 0,050 23.510
Lýsa 30,00 30,00 30,00 0,109 3.270
Rauðmagi 95,00 90,00 91,52 0,580 . 53.080
Skata 110,00 110,00 110,00 0,025 2.750
Skarkoli 91,00 91,00 91,00 0,033 3.003
Skötuselur 175,00 175,00 175,00 0,130 22.750
Steinbítur 40,00 32,00 34,16 7,552 258.000
Tyndabykkja 6,00 5,00 5,52 0,060 331
Ufsi 48,00 35,00 46,56 1,438 66.950
Ufsi (ósl.) 20,00 20,00 20,00 0,105 2.100
Undirmálsfiskur 20,00 16,00 18,23 0,167 3.044
Samtals 88,71 81,120 7.196.472
FISKMARKAÐUR SUÐURNESJA hf.
Þorskur (dbl.) 62,00 62,00 62,00 1,100 68.200
Ýsa (ósl.) 109,00 79,00 104,27 10,773 1.123.346
Ýsa (sl.) 112,00 100,00 106,79 7,952 849.200
Þorskur (sl.) 91,00 82,00 89,98 2,123 191.079
Þorskur (ósl.) 117,00 60,00 87,90 151,768 13.339.993
Undirm. fiskur 30,00 30,00 30,00 0,060 1.800
Skarkoli .77,00 61,00 73,96 0,810 59.910
Lúða 435,00 430,00 433,44 0,064 27.740
Skötuselur 185,00 185,00 185,00 0,239 44.215
Skata 89,00 89,00 89,00 0,305 27.145
Steinbítur 38,00 29,00 32,83 17,320 568.687
Karfi 47,00 33,00 40,35 4,274 172.497
Blálanga/langa 52,00 52,00 52,00 0,504 26.208
Rauðmagi 95,00 90,00 93,91 0,064 6.010
Ufsi 39,00 15,00 34,37 72.182 2.480.861
Hrognkelsi 15,00 15,00 15,00 0,010 150
Blandað 17,00 10,00 16,82 0,667 11.220
Hlýri/steinb. 32,00 32,00 32,00 0,054 1.728
Langa 57,00 40,00 48,80 1,840 89.786
Keila 28,00 19,00 25,65 8,894 228.100
Samtals 68,75 281,005 19.317.875
Selt var úr dagróðrabátum, Sveini Jónssyni, Þuríði Halldórs o.fl. Á morgun
verður selt úr dagróðrabátum.
Olíuverð á Rotterdam-markaði, síðustu tíu vikur,
1. jan. - 12. mars, dollarar hvert tonn
Dómurinn í
BHMR-málinu
laun kjarasamningar færi þeim.
Þótt litið yrði svo á að vinnulaun
sem ekki hafi verið unnið fyrir séu
eign í skilningi 67. gr. stjórnarskrár-
innar þá sé samt heimilt að leggja
á þá eign almennar takmarkanir.
Markmiðin með þjóðarsáttinni hafi
verið almenns efnahagslegs eðlis,
einkum þau að tryggja kaupmátt og
ná niður verðbólgu. I slíkum tilvikum
sé meira svigrúm til þess að setja
eignarréttinum mörk en annars.
Bráðabirgðalögin hafi ekki verið
hluti af þjóðarsáttinni heldur aðgerð
til þéss að vernda hana.
Þegar því sé haldið fram að lög
séu ekki í samræmi við stjórnarskrá
verði það ósamræmi að vera hafið
yfir allan vafa, en svo sé ekki í því
tilfelli sem hér um ræði.
IV. 4
Því er haldið fram af hálfu stefn-
anda að jafn alvarleg atlaga að kjar-
asamningum og bráðabirgðalögin
séu leiði til þess að menn glati trúnni *
á það að starfa í verkalýðsfélögum.
Með bráðabirgðalögunum hafi því
73. gr. stjórnarskrárinnar um félag-
afrelsi verið brotin. Ekki verði við
það unað að 73. gr. stjórnarskrárinn-
ar sé skýrð svo þröngt að hún verji
einungis rétt manna til þess að
stofna félög. Við skýringar á 73.
gr. stjórnarskrárinnar verði að hafa
í huga þær skuldbindingar sem ís-
lenska ríkið hafi gengist undir með
aðild sinni að mannréttindasáttinála
Evrópuráðsins og öðrum aiþjóðasátt-
málum svo sem sáttmálum Alþjóða-
vinnumálastofnunarinnar „Intern-
ational Labour Organisation“ þar
sem kveðið sé á um félagafrelsi,
enda þótt ekki sé um að ræða réttar-
heimildir að íslenskum lögum. Stefn-
andi vísar til sáttmála Alþjóðavinnu-
málastofnunarinnar n'r. 87, 98 og
151.
Af hálfu stefndu er því haldið
fram að 73. gr. stjórnarskrárinnar
og þeir alþjóðasáttmálar sem stefn-
andi byggi á varði ekki kröfugerð
hans. I stjórnarskránni sé aðeins
kveðið á um rétt manna til að stofna
félög. Ekki hafi verið viðurkennt í
dómum að 73. gr. stjórnarskrárinnar
verndaði menn gegn svokölluðu nei-
kvæðu félagafrelsi, þ.e. skyldu til
að vera í félögum. Reynslan hafi líka
leitt í ljós að margítrekuð afskipti
löggjafans af kjarasamningum hafi
í engu grafið undan félagsstarfsemi
launþega.
V.
Um varakröfu sína halda stefndu
því fram að komi til þess að kröfur
stefnanda verði teknar til greina eigi
þær að lækka um fjárhæð þeirra
kauphækkana sem stefnandi fékk
greiddar frá 1. október 1990. Þann-
ig eigi stefnandi ekki að fá greidda
hærri Qárhæð en kr. 21.304,- en af
þeirri fjárhæð séu kr. 668,- orlofs-
laun sem ekki eigi að greiða til stefn-
anda.
Samkvæmt kjarasamningi sem
stefnandi haldi fram að sé í gildi
eigi hann ekki rétt á kauphækkunum
frá og með 1. október 1990. Af
hálfu BHMR hafi engar kröfur verið
gerðar um launahækkanir sam-
kvæmt 15. gr. þeirra eins og rétt
hefði verið fyrst samtökin hafi taiið
samningana í fullu gildi. Hvaða form
eða formleysi hafi áður verið viðhaft
um kaupkröfur við svipaðar kring-
umstæður skipti hér ekki máli og
sé ekki hægt að yfirfæra það á þær
aðstæður sem nú ríki.
Stefnanda hafi verið greidd launa-
hækkun samkvæmt ákvæðum
bráðabirgðalaganna og séu þau ógild
hafi verið greitt umfram skyldu.
Ríkisstjórnin hafi ákveðið að segja
upp kjarasamningnum við BHMR,
en sú uppsögn hefði ekki getað kom-
ið til fyrr en 30. september 1990
samkvæmt ákvæðum kjarasamn-
ingsins. Engin uppsögn hafi verið
send vegna þess að bráðabirgðalögin
hafi verið sett fyrir 30. september
1990. Verði bráðabirgðalögin dæmd
ógild verði að byggja á því að kjara-
samningnum hefði verið sagt upp.
Af hálfu stefnanda er því haldið
fram að kröfu um launahækkun
samkvæmt samningum þurfi ekki
að setja-fram skriflegacða 1 ákveðnú
Asmundur Stefánsson, forseti ASI:
Kemur ekki á
óvart
„MÉR kemur þessi niðurstaða
ekki á óvart,“ sagði Ásmund-
ur Stefánsson, forseti ASI
þegar viðbragða hans við
dómi Borgardómi var leitað.
Hann kvaðst aðspurður ekki
sjá að niðurstaða í þessu
ákveðna máli gæti breytt
nokkru um stöðu verkalýðsfé-
laga.
„Ríkisstjórnir hafa ítrekað
sett lög á kjarasamninga og ég
sé ekkert í þeirri niðurstöðu að
kröfum BHMR sé hnekkt sem
þurfi að koma á óvart miðað við
það sem áður hefur gerst í þess-
um málum. Það er svo annað
mál hvort sú niðurstaða er eðli-
leg eða ekki,“ sagði Ásmundur
Stefánsson. „Lagasetning á
kjarasamninga gengur að sjálf-
sögðu alltaf alltaf andstæð verk-
alýðssamtökum en það er að því
ég best fæ séð eru forendur
þarna ekki svo frábrugðnar því
sem oft hefur verið áður.“
Hann kvaðst ekki hafa kynnt
sér sérstaklega niðurstöður
dómsins og vildi því ekki ræða
forsendur hans nánar.
formi. Venjan sé sú að beina munn-
legum tilmælum um hækkun til
launagreiðanda og dugi þau tilmæli
ekki þá sé sett fram skrifleg krafa.
Birgir Björn Siguijónsson fram-
kvæmdastjóri BHMR hafi skýrt frá
því fyrir dóminum að kröfum um
launahækkun hafi verið beint til fjár-
málaráðuneytisins og hafi þær kröf-
ur verið settar fram samkvæmt 15.
gr. kjarasamningsins. Ekki skipti
máli hvort fjármálaráðherra telji að
stefnanda hafi verið greidd launa-
hækkun samkvæmt bráðabirgðalög-
unum.
Ríkisstjómin hafi aldrei sagt upp
kjarasamningnum, en það hafi í
fyrsta lagi verið hægt 30. september
1990. Þótt ríkisstjórnin hefði sagt
upp samningnum hefði það engu
máli skipt, því að samkvæmt 2.
mgr. 12. gr. laga nr. 94/1986 gildi
sá kjarasamningur sem sagt hafí
verið upp þar til nýr hafi verið gerð-
ur.
Af hálfu stefnanda er því haldið
fram að hún sé einn réttur aðili til
þess að krefjast orlofslauna sinna
þótt stefndu greiði þá fjárhæð inn á
orlofsreikning stefnanda.
Stefndu hafi fyrst sett þessa máls-
ástæðu fram 15. janúar sl. og sé
hún of seint fram komin.
VI.
Telja verður að málsástæður aðila
þessa máls séu nægjanlega snemma
fram komnar.
Eins og að framan er rakið deildu
forráðamenn BHMR og fjármálaráð-
herra um skilning á kjarasamningi
aðila frá 18. maí 1989, einkum 1.
gr. sbr. 5. gr. samningsins. Úr þeirri
deilu var skorið með dómi Félags-
dóms, sem upp var kveðinn 23. júlí
1990, á þann hátt að ríkissjóði var
gert skylt að hækka laun félags-
manna stefnanda í því máli, Félags
íslenskra náttúrufræðinga, um 4,5%.
Ríkissjóður greiddi öllum félögum í
samflotsfélögum BHMR sömu
launahækkun frá 1. júlí 1990, eftir
því sem best er vitað. Með bráða-
birgðalögunum nr. 89, 3. ágúst 1990
voru felldar úr gildi 5. og 15. gr.
framangreinds kjarasamnings, en í
5. gr. var það ákvæði sem hækkun
launa um 4,5% byggðist á og reynd-
ar fleiri ákvæði en um þau deila
aðilar þessa máls ekki sérstaklega
og koma þau því hér ekki við sögu.
Launahækkunin féll niður frá og
með 1. september 1990 samkvæmt
bráðabirgðalögunum. Með bráða-
birgðalögunum voru og felld úr gildi
hliðstæð ákvæði í kjarasamningum
aðildarfélaga BHMR og annarra við-
semjenda þeirra.
VI. 1
Eðlilegt þykir að taka fyrst af-
stöðu til deilu aðila um það, hvort
það skilyrði 28. gr. stjórnarskrárinn-
ár," áð Tr’ýna' náúðsýn 'vérði áð be'ra
til setningar bráðabirgðalaga, hafi
verið fyrir hendi og hvort bráða-
birgðalöggjafinn eigi um það endan-
legt mat eða dómstólar. Hér ber
dómstólum eins og öðrum handhöf-
um ríkisvaldsins að virða innbyrðis
valdmörk.
Mat á því hvort brýna nauðsyn
beri til setningar bráðabirgðalaga
hlýtur ætíð að verulegu leyti að
byggjast á því, að hvaða markmiðum
er stefnt hveiju sinni í stjórnmálum ■
og hvernig þeim skuli náð, rétt eins
og verulegur hluti almennrar lög-
gjafar er því marki brenndur. Verður
m.a. af þeim sökum að líta svo á
að bráðabirgðalöggjafinn hafi all
fijálsar hendur um þetta mat en þó
ekki óbundnar með öllu. Telja verður
að ekki sé undan dómsvaldinu skilið
að leggja mat á það hvort bráða-
birgðalög hafi verið sett í samræmi
við ákvæði stjórnarskrárinnar að
þessu leyti, enda væri slík skýring
óeðlileg þegar m. a. er haft í huga
að dómstólar dæma um það, hvort
almenn löggjöf brýtur í bág við
stjórnarskrána eða ekki, bæði að
efni og setningarhætti. Heimildir
dómstólanna að því er þetta atriði
varðar verður þó að skýra þannig,
að þeirra sé fyrst og fremst að meta
hvort sú brýna nauðsyn sem bráða-
birgðalöggjafinn telur vera á setn-
ingu bráðabirgðalaga sé studd nægi-
legum rökum svo að ljóst megi vera
að um sýnilega misbeitingu heimild-
arinnar sé ekki að ræða.
I aðfararorðum bráðabirgðalag-
anna er lýst þeirri nauðsyn sem tal-
in var á því að lögin yrðu sett.
Sú kauphækkun sem tekin var
af félögum í BHMR með bráðabirgð-
alögunum var til komin eftir langt
verkfall og átti sér þær sérstöku
forsendur að með henni átti hinn
1. júlí 1990 að stíga fyrsta skrefið
til þess að færa kjör félagsmanna
til samræmis við kjör annarra há-
skólamenntaðra manna sem ekki
vinna í þágu ríkisins, væri þá ekki
lokið samanburði á kjörum þessara
hópa. Samkvæmt kjarasamningnum
átti einnig að greiða ákveðnar launa-
hækkanir á samningstímanum. Þá
var ákvæði í 15. gr. kjarasamnings-
ins sem heimilaði félagsmönnum að
krefjast hækkunar á launum til sam-
ræmis við almennar breytingar á
launakjörum annarra launþega, yrðu
þær meiri en þær launahækkanir
sem kveðið var á um í kjarasamn-
ingnum. Ákvæði sama efnis, þ.e. um
launahækkanir vegna almennra
breytinga á launakjörum annarra
launþega, er að finna í þeim kjara-
samningum sem lagðir hafa verið
fram í máli þessu, að kjarasamningi
Bandalags starfsmanna ríkis og
bæja frátöldum.
Upplýst er í málinu að Alþýðu-
samband íslands gerði þá kröfu í
júlílok 1990 að þeir launþegar sem
.....................SJÁSÍÐÚ 33'