Morgunblaðið - 14.03.1991, Blaðsíða 52

52
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 14. MARZ 1991
NEYTENDAMÁL
Reglur um kjöt
og kjötvörur
Nú er unnið að reglugerð á vegum Hollustuverndar ríkisins,
um Iqðt og kjötvörur í samráði við Félag íslenskra kjötiðnaðar-
manna, kjötiðnaðarfyrirtækja sem eru í Félagi íslenskra iðnrek-
enda og Rannsóknastofnunar landbúnaðarins. Elín Hilmarsdóttir
matvælafræðingur hjá Félagi islenskra iðnrekenda er i starfs-
hópi sem vinnur að þvi að semja reglugerðina. Hún sagði að
slíkar reglugerðir fyrir kjötvörur væru í gildi erlendis og væru
innlendir framleiðendur sammála um að löngu væri orðið tíma-
bært að setja sams konar reglur hér á landi. Slíkt væri bæði
neytendum og framleiðendum til hagsbóta.
Reglugerðinni er ætlað að ná vatni. Hún sagði alla þessa þætti
yfir vöruheiti, innihald kjötvara
og eftirlit. Skilgreiningar verða
þar á viðkomandi vöruheitum,
þannig að neytendur viti nákvæm-
lega hvað þeir eru að kaupa. Svo
tekið sé dæmi, þá verður eingöngu
leyfilegt að nota heitið „nauta-
hakk“ fyrir hakkað nautgripakjöt,
án íblöndunar annarra efna eða
kjöts af öðrum dýrategundum. Á
sama hátt verða fleiri vörutegund-
ir bundnar við ákveðin heiti sem
ekki verður leyfilegt að nota fyrir
aðrar vörur. Þá verða gerðar ítar-
legri kröfur tii innihaldslýsinga á
tiiteknum kjötvörum, svo neyt-
endur geti betur áttað sig á sam-
setningu þeirra. í reglunum verða
einnig ákvæði um gæðaflokkun,
sem gera mun neytendum auð-
veldara að fá vörur við sitt hæfí.
Elín sagði að efngreiningar
væru nauðsynlegur þáttur við
samningu reglugerðarinnar, þar
sem ör þróun hefur orðið í kjötiðn-
aði á síðustu árum, m.a. vegna
nýrrar tækni við vinnslu. Einnig
eru nú ýmis hráefni notuð í kjöt-
vörur sem hafa þýðingamiklu
tæknilegu hlutverki að gegna,
jafnframt því að gefa möguleika
á fjölbreyttari framleiðslu en áður.
I kjölfar mikillar umræðu í
þjóðfélaginu um tengsl mataræðis
og heilsufars hefur áhugi neyt-
enda aukist á neyslu á fituminni
matvælum. Elín sagði að fram-
leiðendur hefðu komið þar á móts
við neytendur með auknu fram-
boði á ýmsum „léttum" áleggsteg-
undum, með minna fituinnihaldi
en er í hefðbundnum áleggsteg-
undum og í sumum tilfellum meira
hafa áhrif á samsetningu kjöt-
vara.
Rannsóknastofnun landbúnað-
arins hefur staðið að skipulögðum
rannsóknum á efnainnihaldi í
kjötvörum frá árinu 1983 og ligg-
ur nú fyrir talsvert af upplýsing-
um um íslenskar kjötvörur. Hluti
þeirra kom fyrir sjónir almennings
í fyrstu útgáfu af íslenskum nær-
ingarefnatöflum sem teknar voru
saman af stofnunni og gefnar út
árið 1988.
Morgunblaðið/Sverrir
Unnið er að reglugerð um íslenskt kjöt og kjötvörur og mun hún
ná yfir innihald kjötvöru, vöruheiti, innihaldslýsingu og eftirlit.
Kjötiðnaðarfyrirtæki innan Fé-
lags íslenskra iðnrekenda gerðu
samkomulag við fæðudeild Rann-
sóknastofnunar landbúnaðarins
um að stofnunin tæki að sér allar
efnagreiningar á kjötvörum. Ef-
nagreiningarnar voru kostaðar af
kjötiðnaðarfyrirtækjum, Fram-
leiðsluráði landbúnaðarins og Fé-
lagi íslenskra kjötiðnaðarmanna.
Ragnheiður Héðinsdóttir mat-
vælafræðingur sá um rannsókn-
irnar sem voru í umsjón Guðjóns
Þorkelssonar deildarstjóra á
RALA.
I rannsóknunum voru tekin
sýni af 14 vörutegundum frá 15
framleiðeindum víðs vegar um
Alþjóðadagur neytendaréttar
Á morgun, 15. mars, er al-
þjóðadagur neytendaréttar.
Réttarstaða neytenda hefur á
undanförnum árum fengið
fastan sess í viðskiptum, en hún
fékkst ekki átakalaust.
Varla er meira en aldarljórð-
ungur síðan hinn bandaríski frum-
heiji í neytendamálum, Ralph
Nader, hóf baráttu sína fyrir ör-
yggismálum og réttindum neyt-
enda er hann á eftirminnilegan
hátt lýsti því yfir í fjölmiðlum
vestan hafs að hinn netti fjöl-
skyldubíll Corvare væri „Unsafe
at any speed“ eða hættulegur á
hvaða hraða sem væri!
Þessi stutta en hnitmiðaða yfir-
lýsing var svo áhrifamikil, að
segja má að bílaiðnaðurinn hafi
skolfið af heilagri vandlætingu og
reiði yfir þessu óþokkabragði
Naders að gagnrýna framleiðslu
þeirra. Fram að þeim tíma er
gagnrýnin kom fram, höfðu fram-
Morgunblaðið/Sverrir
Á síðustu mánuðum hefur orðið ánægjuleg þróun hér á landi í
viðhorfum til umhverfisverndar og framboði á umhverfisvænum
vörum. Fjölbreytt úrval af umhverfisvænum vörum (Green force)
komu nýlega á markað í Hagkaupum. Þetta eru vörur í gæða-
flokki. Framtakið er til fyrirmyndar.
landið. Niðurstöður efnagreining-
anna sýna að greinilegar breyt-
ingar hafa orðið á innihaldi
margra vörutegunda á þessu
tímabili. Helstu breytingarnar eru
þær að framleiðendur hafa dregið
úr fituinnihaldi í kjötvörum, í
mörgum tilfellum og kemur það
best fram i vöðvaáleggi eins og
skinku og hangiáleggi. Fituinni-
hald í skinkuáleggi hefur að með-
altali lækkað úr tæpum 7% í 4%
og í hangiáieggi úr tæpum 20%
niður fyrir 14%. Á þessu tímabili
hefur ný vara, fituminna hangiá-
legg, verið sett á markaðinn, og
er fítuinnihald þess mun minna
en hefðbundins hangiáleggs, eða
aðeins um 5% að jafnaði. í kjöt-
farsi hefur fituinnihaldið einnig
lækkað verulega að meðaltali á
þessum tíma, einnig hefur fitan í
kindakæfu lækkað úr um 32%
niður í 25% á tímabilinu. Að lokum
sagði Elín að ástæða væri til að
geta þess að nautahakk á mark-
aði hérlendis væri mjög fitulítið,
það inniheldur rúmlega 8% af fitu
að meðaltali. Breytileiki á fituinni-
haldi í nautahakki reyndist vera
mjög lítill á milli framleiðenda,
það mældist mest 14%.
M. Þorv.
leiðendurnir ekki vilja viðurkenna
galla sem komið höfðu fram í
mörgum bílum af þessari tegund,
og orsakað höfðu stórslys. Fram-
leiðendur neyddust síðar til að
taka þessa bíla af markaði.
Síðan þetta var hefur mikið
vatn til sjávar runnið og margt
áunnist í neytendamálum. Nú hef-
ur t.d. réttarstaða bifreiðaeigenda
verið svo vel tryggð að banda-
rískir bílaframleiðendur innkalla
bíla um leið og í ljós koma gallar
sem geta orðið slysavaldar. Réttur
neytenda til skaðlausrar vöru er
nú ótvíræður.
Hin stutta en áhrifamikla yfir-
lýsing Naders ýtti ekki aðeins
óþægilega við framleiðendum,
hún vakti neytendur upp til vit-
undar um rétt sinn á öllum sviðum
viðskipta. Ijað var sem fólki yrði
að fullu Ijóst að í viðskiptum eru
bæði seljandi og kaupandi hags-
munaaðilar, og.þar er annar aðil-
inn ekki öðrum æðri. Viðskipti
verða að byggja á gagnkvæmu
trausti. Réttindabarátta neytenda
hefur skipt máli. M.Þorv.
VE5TURVÖR 12, IW*1
NIDURSU!
ISLENSK OG EINKAR LJUFFENG.
VERTU EKKI í VAFA
PRÓFAÐU!
FÆST í NÆSTU VERSLUN
ZentiS
gœðasultur
og
marmelaði
KOSTUR
Heildsölubirgðir
Sími: (91)691625
VZterkur og
kJ hagkvæmur
auglýsingamiöill!