Morgunblaðið - 01.09.1992, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 1. SEPTEMBER 1992
23
Örnólfur Thorlacius
„Mér er sagt að hlutfall
íslensks efnis í bókinni
sé ein 40%. Ef litið er
á alþjóðlega efnið virð-
ist gott jafnvægi milli
efnisþátta. Ljóst er að
vandað hefur verið til
vals á myndum. Þær
bæta lesefnið ágætlega
upp og frágangur allur
er sem fyrr segir til
fyrirmyndar. Mikið er
um landakort sem öll
eru að sjálfsögðu unnin
með íslenskum texta.
Víða eru líka töflur til
glöggvunar.“
mannlegrar þekkingar. Um tvo
frægustu fulltrúa þessarar mann-
gerðar, Leon Battista Alberti og
Leonardo da Vinci, má lesa í ís-
lensku alfræðiorðabókinni. Nú eru
dagar hins alhliða endurreisnar-
manns löngu liðnir. Þekking
manna eykst allt of hratt til þess
að nokkur geti fylgst með, jafnvel
ekki innan þröngrar sérgreinar. Á
móti kemur að heimildir eru að-
gengilegri en fyrr - í formi bóka,
myndefnis, tölvutækrar vitneskju
o.fl. í skólunum þokar staðreynda-
nám fyrir því að nemendur læra
að læra, að leita sér fróðleiks.
Áhersla er lögð á að kenna börnum
og unglingum að nota heimildarrit
og önnur gögn.
Hér kemur íslenska alfræði-
orðabókin að góðu liði. Hún á er-
indi inn á öll skólabókasöfn og
heimili þar sem eru börn og ungl-
ingar.
Mig grunar að valið á íslending-
um í bókina beri um of keim af
efnisskipan í dönsku fyrirmynd-
inni. Ég tek þó strax fram að ég
tel engu nafni ofaukið. Að minnsta
kosti skipa allir þeir íslendingar
sem ég hef lesið um í bókinni sess
sinn þar með prýði. Hins vegar
er nokkur slagsíða á þegar bornir
eru saman listamenn, sem margir
eru tíundaðir og gott eitt um það
að segja, og ýmsir athafnamenn
og afreksmenn á öðrum. sviðum.
Jón Reykdal er góður málari en
ég sakna nafns Jóhannesar Reyk-
dals, sem_ reisti fyrstu rafstöð á
íslandi. Ófeigur Björnsson gull-
smiður er nefndur en ekki föður-
bróðii' hans, Ófeigur J. Ófeigsson,
sem trúlega hefur gert merkasta
uppgötvun í klínískri læknisfræði
af íslendingum á þessari öld, þar
sem er aðferð við að kæla bruna-
sár. Sigurður Sigurðsson berklayf-
irlæknir og síðar landlæknir átti
öðrum mönnum meiri þátt í að
útrýma berklum sem farsótt af
Islandi? Er síður ástæða að geta
hans en listmálarans alnafna
hans?
Aðstandendur íslensku alfræði-
orðabókarinnar hafa sagt mér að
þeir geri sér grein fyrir þessu.
Þeir hafi hins vegar ekki getað
dregið útgáfu bókarinnar úr hófi
svo sá kostur hafi orðið ofan á að
leggja á hilluna hálfunnin gögn
um ýmsa Islendinga. Verði þeim
annaðhvort bætt inn í nýja útgáfu
bókarinnar eða gefinn út viðauki
meðal annars með æviágripi
merkra íslendinga sem ekki tókst
að koma í frumútgáfuna.
Hvað sem þessu líður er útkoma
fyrstu íslensku alfræðibókarinnar
menningarviðburður. í inngangs-
orðum vitnar útgefandinn í orð
Steindórs Steindórssonar frá Hlöð-
um, meðal annars þessar setning-
ar: „En það sem mestu skiptir
fyrir oss er, að þetta efni er túlkað
fyrir oss á íslensku. Erlendar bæk-
ur af þessu tagi eru að vísu girni-
legar til fróðleiks, en bæði flytja
þær oss margt, sem oss skiptir
litlu máli, og hinn alþjóðlegi hluti
þeirra er á erlendri tungu, sem
óhjákvæmilega orkar á skilning
vorn og veldur því að oss hættir
til að hugsa um og skýrahin fræði-
legu atriði á einvers konar hálfís-
lensku ... Aldrei fyrr hefur verið
til íslensk alfræðiorðabók, og mun
slíkt fátítt meðal menningarþjóða.
Útkoma slíkrar bókar er því menn-
ingarviðburður, einn þáttur af
mörgum sem styrkja oss í barátt-
unni fyrir menningarlegu sjálf-
stæði, samtímis því að vera hand-
hægt vinnutæki fyrir þúsundir
manna. Því ber að fagna þessu
framtaki.“
Ég tek undir þessi orð Stein-
dórs. Honum tileinkar Örlygur
Hálfdánarson íslensku alfræði-
orðabókina og er þeim báðum sómi
að því. Mínum aldna kollega árna
ég heilla níræðum og þeim Örlygi
með bókina, sem og ritstjórum
hennar, Dóru Hafsteinsdóttur og
Sigríði Harðardóttur, og öðrum
sem að verkinu stóðu.
Höfundur er skólasljóri
Menntaskólans við Hamrahlíð.
DRAUMALI
EIÐISTORGI 11, SÍMI 628
STORUTS
15-60% ATSLATTUR
LATIÐ DRAUMinn RÆ
Einstakt tækifæri sem kemur aldrei
Sofíð á góðu rúmi
Mikið úrval af fataskápum og kommóðum
vatnsdýnur, springdýnur, latexdýnur

Fyrstir koma...fyrstir fá!

Vatnsrum hf
Skeifunni 11 a, sími 688466
DRAUMALÍNAN, EIÐISTORGI 11, SÍMI 628211
20-50%
AFSLÁTTUR
NOTIÐ
TÆKIFÆRIÐ
VERSLIÐ
ÓDÝRT
FJALLAHJÓL
DÖMUHJÓL
DIAMOND ROCKY 20" 6 gíra
með átaksbremsum og álgjörðum
verð aðeins frá kr. 13.230,
stgr. 12.500.
Ármúla 40.
Simar 35320 - 688860
l/erslunin
AI4R
D
Fullorðins, verð frá kr. 13.520, stgr. 12.850.
26" og 28", 3 gíra, verð frá kr. 17.360, stgr. 16.490.
24", verð frá kr. 13.520, stgr. 12.850.
20", verð frá kr. 13.040, stgr. 12.390.
26", 21 gíra, verð frá kr. 25.425, stgr 24.150.
24", 18 gira, verð frá kr. 19.920, stgr. 18.925.
20", 6 gíra, verð frá kr. 15.120, stgr. 14.365.
16", fótbremsa, verð frá kr. 10.640, stgr. 10.100.
GREIÐSLUKORT OG G R EIÐ S L U S A M NIN G A R - SENDUM I PÓSTKRÖFU
VARAHLUTIR OG VIDGERÐIR - VANDIÐ VALIÐ, VERSLID I MARKINU

REIÐH JÚLAÚTSALA - STÚRLÆKKAÐ VERÐ
M 9208