Morgunblaðið - 01.09.1992, Qupperneq 48

48
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 1. SEPTEMBER 1992
Kveðjuorð
Lilja Ágústsdóttir
frá Lýsuhóli
Fædd 12. desember 1914
Dáin 18. ágiist 1992
Lilja amma okkar lést á Borgar-
spítalanum 18. ágúst sl., eftir
tæpra fjögurra mánaða samfellda
sjúkralegu. Var hún þá löngu farin
að óska sér heim í sveitina sína,
heim að Lýsuhóli, þangað sem hún
var þess ætíð fullviss að sál sín
myndi leita að jarðvist þessari lok-
inni.
Foreldrar ömmu voru þau Krist-
ín Magðalenda Jóhannesdóttir frá
Lýsuhóli í Staðarsveit og Ágúst
Ingimarsson, smiður og síðar
bóndi, fæddur að Hlíð í Norðurár-
dal, en ólst upp í Galtárhöfða eftir
móðurmissi á unga aldri. Þau gift-
ust árið 1901 og hófu búskap í
Stykkishólmi en festu kaup á jörð-
inni Drápuhlíð í Helgafellssveit
árið 1908. Þar fæddist Lilja amma
árið 1914, áttunda í röð tíu syst-
kina. Fimm árum síðar fluttu þau
með bamahópinn að Lýsuhóli í
Staðarsveit. Þar ólst amma upp
ásamt þeim sjö systkinum sem
lifðu af tíu barna hópi. Auk þess
tóku foreldrar hennar eitt fóst-
urbarn, sem þau ólu upp sem sitt
eigið.
Þetta æskuheimili ömmu var sá
staður sem hún batt mikla tryggð
við og var henni alla ævi mjög
hjartfólginn. Þar var fallegast um
að litast, vatnið tærast og fólkið
best. Helst hefði mátt ætla að lífið
þar hefði verið dans á rósum og
eflaust var það þannig í minning-
unni sem upp úr stóð. Þó hefur
það eflaust ekki alltaf verið hægð-
arleikur að sinna sveitastörfum
eins og þau tíðkuðust þá og hörð
lífsbarátta að hafa nóg að bíta og
brenna fyrir allan þennan bama-
fjölda. En í minningu ömmu var
Lýsuhóll paradís á jörð. Hún
kenndi sig við Lýsuhól og lagði
mikið upp úr því að komast þang-
að eins oft og færi gafst eftir að
hún flutti þaðan.
En það var árið 1933 að hún
giftist ungum sjómanni úr Ólafs-
t
Ástkær eiginmaður minn, faðir okkar, tengdafaðir og afi,
BJÖRGVIN GUÐMUNDSSON,
Birtingakvísl 34,
lést í Landspítalanum sunnudaginn 30. ágúst.
Kristfn Jósteinsdóttir,
börn, tengdasynir og barnabörn.
t
Ástkær eiginkona mín og móðir okkar,
GUÐNÝ KRISTÍN ÞORLEIFSDÓTTIR,
Lundarbrekku 14,
andaðist á heimili sínu föstudaginn 28. ágúst.
Katarínus Jónsson og dætur.
t
Eiginkona mín,
ÞORGERÐUR ÞÓRARINSDÓTTIR,
andaðist í Landspítalanum 30. ágúst.
Fyrir hönd aðstandenda,
Steinþór Asgeirsson frá Gottorp.
+
Móðir mín, tengdamóðir og amma,
ANNA ALBERTSDÓTTIR,
Hlíðartúni 4,
Höfn Hornafirði,
lést 30. ágúst á elli- og hjúkrunarheimilinu Skjólgarði, Höfn.
Fyrir hönd vandamanna.
Guðlaug Káradóttir.
F.M3T938 WXWnWWÖ QHLUÍ
vík, afa okkar, Edilon Knstofers-
syni, og flyst með honum á „möl-
ina“ í Ólafsvík. Þar bjuggu þau í
45 ár, eða þar til þau flytjast til
Reykjavíkur arið 1978 vegna veik-
inda afa. í Ólafsvík hófu þau bú-
skap á þeim illræmdu kreppuárum
sem okkar kynslóð hefur engin
kynni af nema af blöðum sögunnar
og í frásögum eldra fólks. Þá mun
hafa verið þröngur kostur hjá
verkafólki og erfitt að afla sér við-
urværis. Fólk vann alla þá vinnu
sem til féll og bjargaði sér sem
það gat. Algengt var að þorpsbúar
hefðu skepnur, auk þess að stunda
sjóinn og verka físk. Þannig höfðu
afi og amma kú um tíma og kind-
ur höfðu þau fram undir 1960.
Auk þess að sjá um börn og bú,
vann amma alla tíð utan heimilis
við fiskvinnslu. Þá var pijóna- og
saumaskapur fyrir aðra sem og
heimilið hennar önnur aðaliðja. Var
hún annáluð fyrir myndarskap á
því sviði og var mikið leitað til
hennar með slík verk.
Þessi tæpa hálfa öld sem afi og
amma bjuggu í Ólafsvík voru mikl-
ir umbótatímar, allt frá kreppunni
gegnum eftirstríðsuppganginn og
inn í velsældar- og allsnægtartíma
nútímans. Þau eignuðust hús í
Ólafsvík-, verkamannabústað
þeirra tíma, Grundarbraut 14, þar
sem þau bjuggu lengst af.
Afi og amma eignuðust fjögur
böm. Elst er móðir okkar, Aðal-
heiður, gift Sveini Kristjánssyni,
þá Magnea; hennar maður var
Hellert Jóhannesson er lést árið
1985, Kristófer, kvæntur Ásthildi
Geirmundsdóttur og yngstur er
Gústaf, kvæntur Bergljótu Óla-
dóttur. Bamabömin voru 16 tals-
ins, en nafna hennar Lilja Björk
lést árið 1990, aðeins 27 ára að
aldri. Barnabarnabörnin eru nú
þegar orðin 17 að tölu.
Vegna veikinga afa flytja þau
suður til Reykjavíkur árið 1978 og
hann lést þar um tveimur áram
síðar, eða 27. febrúar 1980. Þá
höfðu þau nýverið keypt íbúð í
Asparfelli 6, þar sem amma bjó
svo ein síðan. Hún lagði kapp á
að bjarga sér sjálf og búa ein, þrátt
fyrir slæma heilsu síðari árin. Hún
vann utan heimilis þar til hún var
orðin sjötug, fyrst við þrif í banka
og síðan við þrif í skrifstofum Al-
þingis í Vonarstræti. Þá fór heils-
unni að hraka en samt sem áður
stundaði hún prjónaskap fyrir vini
og vandamenn fram undir það síð-
asta. Nú allra síðustu árin urðu
sjúkrahúsferðir hennar tíðar, en
alltaf átti amma góða spretti á
milli og hélt viljinn henni þá uppi
öðra fremur. Að lokum játaði hún
sig sigraða og kvaddi sátt við örlög
sín.
Sem börn minnumst við þess að
famar voru „ævintýraferðir“ með
okkur systkinin í heimsókn til afa
ERFIDRYKKJUR
Perlan á Öskjuhlíð
sími 620200
m
og óniniu í Ólafsvík. Á þeim árum
var sá staður í órafjarlægð og
mikið ferðalag á sig lagt að kom-
ast þangað, en vel þess virði. Heim-
sóknirnar vora yfirleitt bæði
snemma á vorin og svo síðsumars.
Þótti okkur alltaf gott að koma til
þeirra og minningarnar góðar úr
„spássitúrum niður á pláss" með
afa, skoðunarferðum í fjöra og upp
í fjall, beijatínslu og bryggjuferðir
að skoða skip og báta. Heimilið
þeirra var alltaf hlýlegt og vinsam-
legt okkur bömunum með sínum
ótæmandi uppsprettum hafrakex
og annars bakkelsis sem amma var
snjöll að baka og ótreg að veita.
Við systkinin kynntumst ömmu
okkar einna best á unglingsárum
er við nutum þess að dvelja hjá
henni nokkur sumur er við
stunduðum frystihúsvinnu í Ólafs-
vík. Þá voram við öll í fiskvinnu,
við systkinin og afi og amma. Hún
passaði vel upp á allt okkar viður-
væri og setti okkur lífsreglurnar
með vinnuna.
Á þessum áram tók hún bílpróf
og keypti sér bíl, en þá var hún
nálægt sextugu. Ömmu fannst það
færa sér aukið frelsi og sjálfstæði
að eignast eigin bíl og get keyrt
hann sjálf. Hún talaði stundum um
það að sér þætti nóg að vita af
því að geta gripið til hans ef hana
langaði til að fara eitthvað. Þetta
varð mesti munur fyrir þau hjónin
á veturna að komast í og úr vinnu
akandi í stað þess að fara alltaf
fótgangandi upp brekkuna heim.
Eftir að við komumst á þann ald-
ur, var hún ávallt fús að lána okk-
ur bílinn, en tók því ekki vel ef
við keyptum bensín á hann jálf.
Þetta var einmitt einn af aðal-
kostum ömmu: greiðvikni og fórn-
arlund við þá sem henni hugnuð-
ust á annað borð. Var hún með
sanna höfðingslund þó ekki væri
hún efnuð og var það mál manna
að hún hafi verið góður vinur vina
sinna, en það var líka jafnsatt að
ekki var hún allra viðhlæjandi.
Eftir að þau fluttu suður og hún
orðin ein, kom það æ betur í ljós
hve hún mat mikils tengsl við fjöl-
skylduna sína og lagði mikið upp
úr félagsskap við hana. Hún lagði
á sig löng og erfið ferðalög til
annars lands án þeirrar tungu-
málakunnáttu og menntunar sem
okkar kynslóð fínnst svo sjálfsögð,
til að hitta Gústaf, yngsta soninn
og hans fjölskyldu sem býr í Nor-
egi.
Þegar veikindin voru orðin henni
erfið, nú allra síðustu árin, naut
hún aðstoðar barna sinna og
tengdabama, sem sáu til þess að
henni gæti orðið að ósk sinni að
búa áfram í Asparfellinu. Þá að-
stoð mat hún mikils, því henni var
mjög í mun að búa heima á meðan
hún gat staðið í fæturna. Heima
við pijónaði hún á gömlu vélina
sína eða bakaði góðgæti handa
gestum og gangandi, því varla leið
sá dagur að ekki liti einhver inn.
Þó amma væri hverri heimsókn
fegin, naut hún líka þeirra stunda
er hún hafði næði til að lesa bæk-
ur um ýmis efni. Það voru helst
bækur um dulræn málefni, og hafði
hún lesið einhver reiðinnar býsn
af slíku efni. Þjóðmálaumræðan
var henni ekki að skapi, þótt hún
fylgdist alltaf vel með því sem var
að gerast — henni fannst nútíminn
vera hálfgerð tranta, þótt ýmislegt
væri nýtilegt úr honum. Þar má
nefna aukið jafnrétti kynjanna sem
ömmu þótti aldrei ganga nógu
langt.
Margar endurminningar um þær
stundir sem við áttum með ömmu
og afa leita nú fram I hugann, en
verður hér látið staðar numið. Við
minnumst hennar með hlýhug og
þakklæti og megi hún hvíla í friði.
Edda Lilja og Kristján.
Minning
Sigurður Karlsson,
fyrrv. ráðsmaður
Sigurður Karlsson fyrrverandi
ráðsmaður á skólabúinu á Hólum í
Hjaltadal, lést á heimili sínu á Akur-
eyri 22. f.m. 86 ára að aldri. Síst
þarf að koma á óvart, þótt háaldrað-
ur maður falli frá, en víst er að
Sigurður vekur mörgum hlýjar
minningar, þegar dauða hans ber
að garði.
Sigurður fæddist 28. júní 1906
að Landamóti í Kaldakinn, sonur
búandi hjóna þar Karitasar Sigurð-
ardóttur frá‘ Draflastöðum í
Fnjóskadal og Karls Kr. Arngríms-
sonar frá Halldórsstöðum í Kinn.
Þau bjuggu síðar í Veisu í Fnjóska-
dal (1923-1943), enda oftast kennd
við þann bæ og böm þeirra, ef vís-
að er til uppranans. Alls urðu Veisu-
systkinin níu, en fjögur nú látin.
Ættir Sigurðar eru þingeyskar
og merkisfólk sem að honum stóð,
ekki síst hið næsta sem er Halldórs-
staðafólkið í föðurætt og Drafla-
staðasystkinin í móðurætt, Sigurð-
ur búnaðarmálastjóri og Jóninna
Sigurðardóttir á Hótel Goðafossi á
Akureyri, höfundur klassískrar, ís-
lenskrar matreiðslubókar, e.t.v.
hinnar merkustu sem út hefur kom-
ið á þessari öld. Þau voru móður-
systkin Sigurðar Karlssonar. Karl
Árngrímssyni kynntist ég vel á efri
áram hans á Akureyri. Hann lést
1965, kominn yfir áttrætt, mikið
prúðmenni, en kona hans var þá
látin tíu árum fyrr. Karl var áhuga-
samur um þjóðmál og fylgdi Fram-
sóknarflokknum fast að málum.
Sigurður Karlsson ólst upp við
algenga sveitavinnu eins og gerðist
á fyrstu áratugum aldarinnar og
deildi kjöram sem alþýðu manna
voru búin á þeirri tíð. Hann átti
heima í foreldrahúsum fram á þrít-
ugsaldur, vann við búskapinn á
Landmóti og Veisu, en stundaði auk
þess vegavinnu eftir því sem gafst.
Þar var honum ungum falin verk-
stjórn og sýnir það traust er til
hans var borið sem dugandi manns
í verkum sínum. Það var því ekki
ófyrirsynju að Kristján bróðir hans,
þá ráðunautur Búnaðarsambands
Suðurlands, réði hann sér til áðstoð-
ar við búrekstur þann í Gunnars-
holti sem hann hafði með höndum.
Raunar varð stutt í dvöl Sigurðar
þar, því að vorið 1934 ræðst hann
ráðsmaður að skólabúinu á Hólum
í Hjaltadal, síðasta ár Steingríms
Steinþórssonar skólastjóra þar.
Ráðsmannsstarfí á Hólum gegndi
Sigurður við góðan orðstír næstu
tvo áratugi eða svo, en fluttist þá
til Akureyrar og átti þar heima æ
síðan. Svo vildi til að Kristján Karls-
son, bróðir hans, varð skólastjóri á
Hólum árið 1935. Vora þeir bræður
því samstarfsmenn um tuttugu ára
skeið á fornfrægum Hólastað. Má
með sanni segja að þar hafi Sigurð-
ur Karlsson lifað sín manndómsár,
innt af hendi aðalævistarf sitt. En
það sýnir hvað líf langlífs manns
er langt að nær helming ævinnar
að áratölu átti hann heima á Akur-
eyri, lengst af sem iðnverkamaður
eins og var meðan við þekktumst
best, síðan eftirlaunamaður í heið-
ursvelli.
Vissulega er fróðlegt að líta yfír
æviferil meira en hálfníræðs al-
þýðumanns, sem Iifað hefur ungann
úr gulíold íslendinga, tuttugustu
öldina. En allt verður það sem ekk-
ert í mínum huga, ef ekki væri
hversu mikils ég met af nánum
kynnum manninn sjálfan, Sigurð
Karlsson. Þar er öðlings að minnast
sem hann var. Hann var trúr í öllum
sínum störfum, sinnugur félags-
hyggjumaður, glöggskyggn á menn
og málefni.
Eftirlifandi eiginkonu Sigurðar,
Karlottu Jóhannsdóttur frá Brekku-
koti í Hjaltadal, syni þeirra, Jó-
hanni Karli, sonarbörnum og systk-
inum, flyt ég samúðarkveðjur.
Ingvar Gíslason.