Morgunblaðið - 16.07.1993, Blaðsíða 10

10 B
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 16. JÚLÍ 1993
Stækkað
svæði j—j
Galtarviti J
Keflavík
Súgandafjöröur
ÍSAFJARÐARDJÚP
S
Ófæra

Ganga að Galtarvita
„Og enginn lýsir þögninni, sem umlykur Galtarvita, eitt afskekkt-
asta byggða ból landsins. Hér er sú þögn, sem aldrei verður í fjöl-
menni; það er í hennl hreyfing, ljúf og góð, sem helst má lílqa við
bylgjuhreyfingu túngresisins á lognkyrrum sumardegi." Óskar Aðal-
steinn rithöfundur í bók sinni „Ur dagbók vitavarðar" en hann var
vitavörður á Galtarvita í 25 ár.
Vestfirðir búa yfir stórbrotinni
náttúrufegurð og endalausum mögu-
leikum til útivistar. Ekki þarf að fara
langt frá byggðu bóli til að komast
í kyrrð fjallanna eða litla vlk til að
hlusta á nið úthafsins. Víðsýnt er
af rennislettum flöllunum eins og
megi ganga á enda veraldar eftir
þessum breiðgötum í 600 m hæð.
Valið var auðvelt þegar við þremenn-
ingamir ákváðum ferð á heimsenda
og til baka samdægurs, við gengum
að Galtarvita.
Skálavík
bakka við sjóinn. Var það sýnd veiði
en ekki gefin og gengum við enn í
45 mín. Er við komum til Keflavíkur
sáum við að víkin er líkt og lítið
dalverpi umkringt skeifulaga fjall-
garði með ólgandi úthaf. í Kefiavík
var áður búið á einu býli enda bar
víkin ekki meira. Eftir að viti var
byggður þár 1920 hefur ábúandi
verið vitavörðurinn. Er við nálguð-
umst sáum við að núverandi vitaverð-
ir halda bæði hænsn og sauðfé og
var heimalningur á bæjarhellunni.
Töfrabrauðvélin
Við hófum för í Skálavík sem er
ein friðsælia víka þar sem fjöldi
manns bjó fram eftir öldinni en er
nú útivistarsvæði Bolvíkinga og einu
húsin eru sumarbústaðir.
Við gengum Skálavíkurfjörur sem
fyrst er svört sandfjara en verður
grýttari er utar dregur. Er hlíðin
mjög gróin enda var þarna fyrrum
sumarbeitiland. Eftir klst. göngu frá
Meiribakka komum við að svonefndri
Ófæru eða Tökum, klettarani sem
nær fram í sjó og leist okkur ekki á
að príla á snösunum og fylgdum því
ráði góðra manna að fara hærra í
hlíðina, upp á næstu klettasyllu, og
komast þannig leiðar okkar. Nokkuð
var bratt niður gijótskriðu til að
heQa aftur fjörugöngu yfír kletta og
klungur en brátt glitti í appelsínugul-
an vitann og lítið hvítt hús á háum
FERÐIR
UM HELGINA
Útlvist
LAUGARD. 17.júlí er dags-
ferð á Heklu og er áætlaður
göngutími um 8 klst. Hekla
er 1491 m y.sj. Dagsferðir
sunnud. 18. júlí eru í Bása
við Þórsmörk og stansað þar
í 3 klst. Einnig er gengin
gömul þjóðleið úr Hvalfirði
yfir I Skorradal, Síldar-
mannagötur. Göngutími 5
klst.
Þá eru helgarferðir 16.-18.
júlí: Laxárgljúfur-Hruna-
krókur. Ekið að Kaldbak í
Hrunamannahreppi og tjaldað.
Daginn eftir gengið niður í
Hrunakrók. Einnig er tveggja
daga ferð í Bása við Þórsmörk
og verða margar gönguferðir
um Þórsmörkina og ef menn
vilja ferð yfir Fimmvörðuháls á
laugard. Reikna má með að
slík ganga taki um 8-10 klst.
Göngumóðir ferðalangar þágu
ijúkandi kaffí og nýbakaða brauð-
snúða í eldhúsi vitavarðanna, Koi-
brúnar Sigurðardóttur og Guðmund-
ar Sigurðarsonar úr Hafnarfírði.
Handtök voru snör við brauðbakstur-
inn en við fengum skýringuna í töfra-
brauðvél sem þau fluttu með sér og
hefur þjónað þeim dyggilega á því
ári sem þau hafa vakað yfír veðri
og vindum í Keflavík vestra. Margt
var skeggrætt, m.a. um harðan vetur
þarna og breytta tíma með tilkomu
vélsleða. Þau hjónin sögðu að yfir
100 vélsleðamenn hafí sótt Galtar-
vita heim frá páskum sem er miklu
fleiri en kemur að sumarlagi. Það
eru því breyttir tímar frá því að Vil-
mundur Jónsson landlæknir skrifaði:
„Engar leiðir liggja um Keflavík, og
gestir koma þar því aldrei, nema
þeir eigi þangað beint erindi, sem
sjaldan mun henda."
Stríðsflóttamaður
Kaffíspjall og brauðát kom í veg
fyrir nánari skoðun á álagablettunum
þremur eða að rifja upp söguna af
Þjóðveijanum sem leyndist í vitanum
í byijun heimsstyijaldarinnar síðari
og varð til að vitavörður var tekinn
til fanga ásamt fleirum á ísafirði og
fluttur til Bretlands. Við kvöddum
og gengum upp frá bænum, sam-
mála vitavörðunum um að tími væri
kominn til fyrir hlutaðeigandi að
mála íbúðarhúsið.
Sunddalur, Norðdalur og
Bakkaskarð
Upp frá húsinu er gengið með
vatnsmikilli ánni og upp í Sunddal
sem er eins og hringleikahús í yfír-
stærð og minnir einna helst á Ás-
byrgi. Þar synda álftir á tjöm og
hefðum við viljað dveljast þar lengur
en ekki mátti tefja því líða var tekið
á kvöldið. Því komum við okkur yfír
ána í heljarstökki, sveigðum til norð-
urs upp Norðdal og gengum í mið-
nætursólinni á hjami upp að vörð-
unni miklu í Bakkaskarði.
Gangan niður snarbratta skriðuna
og í Bakkadal í Skálavík var seinleg
því ekki treysti maður eggjagijótinu
um of. En allt gekk vel og við kom-
um niður að Meiribakka eftir 3ja tíma
göngu frá vitanum, en ferðin öll tók
okkur 9 tíma enda náttúruskoðun
og kaffispjall innifalið. Segja má að
til að hafa af þessu ferðalagi gaman
þurfi göngumaður að vera fótviss og
helst ekki lofthræddur. ■
Halldóra Jónsdóttir er leiðsögu-
maður og vinnur að skráningu
gönguleiða fyrir Ferðamálasamtök
Vestfjarða.
Innrás Japana
í Vestur-Evrópu
Hrööum akstri fylgir ör
yggisleysi, orkusóun og
streita.
UMFERÐARRÁÐ
ÁRIÐ 2000 gætu bílaverksmiðjur
í eigu Japana framleitt tvær millj-
ónir ökutækja á ári í Vestur-Evr-
ópu. Embættismenn Evrópu-
bandalagsins hafa í ljósi bágbor-
ins ástands evrópska bílaiðnaðar-
ins farið fram á viðræður við jap-
önsk stjórnvöld til að semja um
meiri niðurskurð á kvóta Japana
á evrópskum bílamarkaði, og evr-
ópskir bílaframleiðendur vilja
telja með bíla sem Japanir fram-
leiða í eigin verksmiðjum í Evr-
ópu.
Mestöll bílaframleiðsla Japana í
Evrópu er í Bretlandi. Nissan braut
ísinn og opnaði verksmiðju í Sunder-
land 1986, en krafa Margaret Thate-
hers, þáverandi forsætisráðherra
Bretlands, um að Frakkar tækju til
baka ákvörðun um sniðganga inn-
flutta Nissan Bluebird bíla sem
framleiddir voru í Englandi, hvatti
bæði Honda og Toyota að fylgja í
fótspor Nissan og setja upp verk-
smiðjur í Bretlandi.
Oplnn markaður 2000
Evrópskir bílaframleiðendur
kröfðust aðlögunartíma vegna auk-
innar samkeppni frá Japan og 1991
ákvað Evrópubandalagið að opna
markaðinn í nokkrum þrepum og
eiga síðustu innflutningshindranim-
ar að vera horfnar árið 2000. Hug-
myndin var sú að auka hlutdeild
japanskra bíla á evrópskum markaði
úr 11% í um 16% 1999. Flestir sér-
fræðingar em þó á einu máli um að
á fijálsum markaði muni hlutdeild
japanskra bíla á evrópskum markaði
fljótlega verða um 20%.
Ótrúverðug spá
Þessi samningur felur einnig í sér
að Japanir verða á vissan hátt að
halda að sér höndum þegar þeir
sækja inn á evrópskan markað. Á
þessum forsendum samþykktu Jap-
anir á síðasta ári að minnka útflutn-
ing sinn til Evrópubandalagsríkj-
anna árið 1992 um 6%. í mars sl.
var gerður samningur um að Japan-
ir skæru enn niður í útflutníngi til
aðildarríkjanna á þessu ári, eða um
9,4%, en sá niðurskurður var byggð-
ur á spá um 6,5% samdrátt í bíla-
sölu á þessu ári í aðildarríkjunum.
Sú spá þykir hins vegar ótrúverðug
og spá sérfræðingar að salan drag-
ist saman um allt að 15% á árinu,
eða u.þ.b. tvær milijónir bíla, sem
væri hið sama og ef Peugeot-verk-
smiðjumar framleiddu alls enga bíla
á árinu.
Samdráttur
Ekki einvörðungu evrópskir bíla-
framleiðendur heldur einnig ríkis-
stjómir, einkum Frakklands, Ítalíu
og Spánar, óttast mjög slíkan sam-
drátt í bílasölu og hafa þrýst á Evr-
ópubandalagið að semja á ný við
Japani um samdrátt í innflutningi.
Mars-samkomulagið hefði þýtt jap-
anskur innflutningur hefði farið úr
J.,18 milljónum bíla í 1,08 milljónir
bíla. ACEA, samtök evrópskra bíla-
framleiðenda, vilja ganga enn lengra
og heimila aðeins eina milljón bíla,
og þeir vilja að japanskir bflar fram-
leiddir í Evrópu, sem eru um 500
þúsund á ári, verði teknir með í
reikninginn. Forkólfar japansks bíla-
iðnaðar segja hins vegar að samn-
ingurinn við EB frá 1991 nái ekki
yfir japanskar verksmiðjur í Evrópu.
Svar Evrópubandalagsins hefur þótt
fremur loðið, en þar á bæ segjast
menn túlka samninginn á þann hátt
að fjölgi mjög japönskum verksmiðj-
Orkuhvntinn - spnrnr
og dregur úr mengun
NÝLEGA kom á markað hér á landi tæki sem sparar bensín og minnk-
ar eiturgufur í útblæstri véla. Tækið, sem á ensku heitir Gasbooster
og hefur verið nefnt orkuhvati á íslensku, er framleitt af bandaríska
fyrirtækinu Saveco og hefur hlotið bestu meðmæli McDonnell Douglas
flugvélaframleiðandans og Samtaka bifreiðaeigenda í Suður-Afríku.
Rannsóknir þessara aðila sýna fram á að bensínnotkun minnki um
13-16% með þessu nýja tæki. Tækið verður til sölu á nokkrum útsölu-
stöðum olíufélaganna.
Um er að ræða sérhannaðan seg-
ulmagnaðan hring sem komið er fyr-
ir'á bensínleiðslu bílsins sem næst
blöndungi. Tækið virkar þannig að
bensínstreymið sem fer í gegnum
hringinn, sem umlykur bensínleiðsl-
una, dreifir sér betur og verður rok-
gjamara eða loftkenndara í blönd-
ungnum. Sé um tvær leiðslur að
blöndungi eða beina innspýtingu að
ræða þarf að setja orkuhvatann á
báðar leiðslurnar. Áhrifín verða þau
að brennsla bensínsins í sprengihólf-
inu verður mun fyllri og rækilegri
og gefur því meiri orku jafnframt
því að skilja minna eftir af óbrunnum
bensínögnum. Þetta er því umhverf-
isvænt tæki, enda hlutverk þess að
spara bíleigendum peninga jafnframt
því að minnka mengun.
13-25 % sparnaður
Umboðsaðilar Saveco hér á landi
fullyrða að notkun orkuhvatans hafi
í för með sér 13-25% spamað í bens-
ínnotkun, útblástur kolsýrungs
minnki um 33-67%, útblástur kol-
vetnis minnki um allt að 29% og að
afl vélarinnar og ending hennar auk-
ist og viðhald minnki.
McDonnelI Douglas verksmiðjurn-
ar hafa prófað orkuhvatann frá því
í mars 1991. Niðurstöðurnar eru þær
að orkusparnaðurinn varð 13% að
meðaltali og stórlega hafí dregið úr
mengun í útblæstri bíla fyrirtækis-
ins. Tilraunirnar voru gerðar jafnt á
bandarískum bíltegundum sem er-
lendum. í prófun Samtaka bifreiða-
eigenda í Suður-Afríku sem stóð yfír
frá því í október 1991 til febrúar
1992 kemur fram að bensínnotkun
hafi dregist saman um 16% vegna
notkunar tækisins.
Tækið kemur ekki að fullum not-
um fyrr en það hefur náð að hreinsa
óbmnnar bensínagnir úr vélinni.
Reikna má með að það sé eftir u.þ.b.
2.500 km akstur. Tækið virkar á
allar gerðir bensínvéla, bæði blýbens-
ín og blýslaust bensín og tekur um
1-2 mínútur að koma því fyrir á
bensínleiðslunni. Það kostar innan
Orkuhvatinn er lítið og handhægt tæki sem fullyrt er að dragi úr við fimm þúsund krónur.
bensínnotkun um 13-25%. ■
4