Morgunblaðið - 26.03.1996, Blaðsíða 16

16 ÞRIÐJUDAGUR 26. MARZ 1996
VIÐSKIPTI
MORGUNBLAÐIÐ
Krístján Ragnarsson, formaður bankaráðs Islandsbanka, á aðalfundi bankans í gær
Sameining við Búnaðarbanka
skilaði mikilli hagræðingu
Morgunblaðið/Kristinn
FRÁ aðalfundi íslandsbanka. Á myndinni eru f.v. þeir Haraldur
Sumarliðason, Einar Sveinsson, Guðmundur H. Garðarsson og
Valur Valsson.
KRISTJÁN Ragnarsson, formaður
bankaráðs íslandsbanka, telur að
bankinn eigi að leita eftir að kaupa
Búnaðarbankann ásamt fleiri
áhugasömum aðilum. Auðveldlega
megi sýna fram á að rekstrarleg
sameining íslandsbanka og Búnað-
arbanka muni skila mikilli hagræð-
ingu og þannig myndi skapast mun
jafnari samkeppni því sameinaðir
væru þeir svipaðir að stærð og
Landsbankinn. Þetta kom fram á
aðalfundi íslandsbanka í gær.
Kristján kom víða við í ræðu
sinni en vék sérstaklega að hlut
ríkisins á fjármagnsmarkaðnum
gegnum eignarhald á bönkum og
fjárfestingarlánasjóðum. „Ætla má
að ríkið annist eða stjórni yfir 80%
af þessum markaði. Á þessum
markaði er íslandsbanki eina al-
menningshlutafélagið. Það er orðið
brýnt pólitískt viðfangsefni að
marka stefnu til framtíðar um það
hvort ríkið hafi yfirleitt nokkru
hlutverki að gegna á þessum mark-
aði. Þar sem samkeppni ríkir ætti
ríkisrekstur að vera óþarfur."
Mikið kappsmál að
samkeppnisstaða verði jöfnuð
„Þegar núverandi ríkisstjórn var
mynduð gaf hún yfirlýsingu um að
hún myndi beita sér fyrir því að
breyta ríkisviðskiptabönkunum í
hlutafélög og að marka framtíðar-
stefnu varðandi fjárfestingarlána-
sjóðina. íslensk stjórnvöld tilkynntu
jafnframt Eftirlitsstofnun EFTA á
síðasta ári að ríkisstjórnin stefndi
að því að breyta ríkisviðskiptabönk-
unum í hlutafélög með lagasetn-
ingu í vor og með gildistöku í árs-
lok. Þessar yfirlýsingar voru gefnar
sem svar ríkisstjórnarinnar við at-
hugasemdum Eftirlitsstofnunar-
innar um ábyrgð ríkisins á starf-
semi ríkisviðskiptabanka. í ljósi
þessara yfirlýsinga er óskiljanlegur
sá dráttur sem orðið hefur á fram-
kvæmd þessa máls. Nú virðist lík-
legt að frumvarp þessa efnis muni
ekki verða afgreitt af Alþingi fyrr
en í fyrsta lagi undir lok þessa árs
og óvíst um hvenær það kæmi til
framkvæmda. Það er mikið hags-
munamál íslandsbanka að sam-
keppnisstaðan verði jöfnuð, meðal
annars með því að breyta ríkisvið-
skiptabönkum í hlutafélög.
En það er líka hagsmunamál rík-
isbankanna að fá þessi mál hreint
sem fyrst. Síðast en ekki síst er
það hagsmunamál íslenskra skatt-
greiðenda að endi sé bundinn á það
ástand, að ríkissjóður sé í tak-
markalausri ábyrgð vegna starf-
semi banka sem eiga í samkeppni
á fjármálamarkaði við innlenda og
erlenda banka. Ég hvet stjórnvöld
til að taka nú af skarið og marka
þessum málum framtíðarstefnu. í
þeim efnum kemur að sjálfsögðu
ekkert annað til greina en að ríkið
dragi sig verulega, ef ekki öllu leyti,
út af fjármagnsmarkaðnum."
Sameining ríkisbanka raskaði
samkeppnisstöðunni
Kristján vék síðan að þeirri hug-
mynd Björgvins Vilmundarsonar,
bankastjóra Landsbankans, að
sameina beri ríkisviðskiptabankana
í einn banka. „En athygli vekur að
á þetta er bent þá fyrst þegar áform
eru uppi um hlutafélagavæðingu
ríkisbankanna og á þann hátt að
taka af þeim ýmis forréttindi og
ótakmarkaða ábyrgð ríkissjóðs á
öllum skuldbindingum þeirra.
En tillaga um sameiningu ríkis-
bankanna er ekki gallalaus. í fyrsta
lagi má benda á að slík sameining
myndi leiða til töluverðrar röskunar
á samkeppnisstöðunni. Fækkun
banka þarf í sjálfu sér ekki að leiða
til minni samkeppni séu keppinaut-
ar svipaðir að styrk. En svo yrði
ekki. Hinn sameinaði ríkisbanki
hefði yfirburðastöðu með um 60%
af markaðnum á móti Islandsbanka
og sparisjóðunum. Hugsanlega
teldist það vera markaðsráðandi
staða samkvæmt skilgreiningu
samkeppnislaga og þar með gæti
samkeppnisráð þurft að hafa af-
skipti af slíkri sameiningu.
I öðru lagi yrði sameinaður ríkis-
banki svo stór miðað við hluta-
bréfamarkaðinn á íslandi, með um
það bil 10 milljarða króna eigið fé,
að afar erfitt yrði fyrir ríkið að
selja hann. Afleiðingin kynni því
að vera sú að sameining ríkisbank-
anna myndi tefja um ófyrirsjáan-
lega framtíð fyrir því að ríkið los-
aði sig úr bankarekstri.
Sé hins vegar áhugi hjá stjórn-
völdum á rekstrarhagræði banka-
kerfisins og jafnframt að draga úr
þátttöku og eignaraðild ríkisins, þá
eru fleiri kostir til. Auðveldlega má
sýna fram á að rekstrarleg samein-
ing íslandsbanka og Búnaðarbanka
skilar mikilli hagræðingu. Því eigum
við að Jeita leiða til að það geti
gerst. Ég tel því að íslandsbanki
eigi að lýsa sig fúsan til að kaupa
Búnaðarbankann ásamt fleiri
áhugasömum aðilum. Það getur
gerst með beinum greiðslum, svo
og með hlutafé sem ríkið getur selt
þegar því þykir henta. Ekki verður
fram hjá því litið að við höfum mikla
reynslu af sameiningu banka. Loks
myndi sameining Búnaðarbanka og
íslandsbanka skapa mun jafnari
samkeppni, því sameinaðir væru
þeir svipaðir að stærð og Lands-
bankinn".
Hann undirstrikaði hins vegar að
vangaveltur af þessu tagi hefðu litla
þýðingu eins og staðan væri og vís-
aði þar til yfirlýsinga ráðherra.
Unnið að nýrri stefnumótun
Kristján greindi ennfremur frá
því að núna væri unnið að umfangs-
mikilli endurskoðun á stefnumótun
íslandsbanka til lengri tíma. Þar
yrðu í bakgrunni miklar breytingar
á starfsumhverfi bankans. Nefndi
hann þar sérstaklega að hömlum
hefði verið létt af fjármagnsflutn-
ingi til og frá íslandi, hagvöxtur
hefði aukist á ný sem gæfi sóknar-
færi og harðnandi samkeppni við
innlenda og erlenda aðila. Síðast
en ekki síst væri að eiga sér stað
tæknibylting í bankaviðskiptum í
öllum heiminum.
miðvikudaginn 27. mars 1 996
kl. 08.00 - 09.30, f Sunnusal Hótels Sögu
OPINBERINNKAUP
OG ÚTBODSMÁL
Um þessar mundir er á vegum fjármálaráðuneytisins verið
að endurskoða reglur um opinber innkaup og útboðsmál.
Af því tilefni efnir Verslunarráð Islands til morgunverðar-
fundar næstkomandi miðvikudag, þar sem fjallað verður
um fyrirkomulag opinberra innkaupa, gildandi reglur á því
sviði og fyrírhugaðar breytingar á þeim.
Framsöguræður um fundarefnið
Þórhallur Arason, formaður stjórnar opinberra innkaupa
Skarphéðinn B. Steinarsson, deildarstjóri í fjármálaráðuneytinu
Birgir Ármannsson, Verslunarráði Islands
Við pallborðið auk frummælenda
Árríi Árnason, Árvík hf.
Bjarni H. Frímannsson, Verkfræðistofu Stefáns Ólafssonar ehf.
Orn Andrésson, EJS, Einari J. Skúlassyni hf.
Fundarstjóri
Friðþjófur O. Johnson, Ó. Johnson & Kaaber
Fundargjald (morgunverður innifalinn) kr. 600.-
Fundurinn er opinn en tilkynna verður þátttöku fyrirfram
í síma Verslunarráðsins, 588 6666 (kl. 08:00 - 16:00)
eða í bréfasíma 568 6564
VERSLUNARRAÐ ISLANDS
Samþykktaðgreiða 6,5% arð
SAMÞYKKT var að greiða 6,5% arð
til hluthafa á aðalfundi íslandsbanka
í gær. Vegna þess hve hlutafé er
stór hluti eigin fjár bankans er þessi
arðgreiðsla með því hæsta sem
þekkist á hlutabréfamarkaðnum, sé
miðað við markaðsvirði bréfanna.
Kristján Ragnarsson, formaður
bankaráðs, vakti athygli fundar-
manna á því að 6,5% arður samsvar-
aði 4,7% raunarði, þ.e. arði af mark-
aðsvirði bréfanna og að um 75%
af hagnaði bankans rynni nú til
hluthafanna. Eðlilegt væri að gera
ráð fyrir því að arðgreiðslan gæti
haldið áfram að aukast.
Allir bankaráðsmenn íslands-
banka svo og varamenn þeirra voru
endurkjörnir á fundinum. í ráðinu
sitja nú þeir Einar Sveinsson, Guð-
mundur H. Garðarsson, Haraldur
Sumarliðason, Kristján Ragnars-
son, Magnús Geirsson, Orri Vigfús-
son og Orn Friðriksson.
Samtök iðnaðaríns mótmæla harðlega tillögum ríkisstjórnar-
innar um breytingar á vörugjaldi
Ganga þvert á tíllögur
sem sátt ríkti um
SAMTÖK iðnaðarins hafa mótmælt
harðlega tillögum ríkisstjórnarinn-
ar um breytingar á vörugjaldi, sem
þau telja að gangi þvert gegn þeim
tillögum sem unnar hafa verið af
starfshópi fjármálaráðuneytisins
og sátt hafi náðst um við hagsmuna-
aðila 13 mars sl. Skora samtökin
jafnframt á ríkisstjórnina og Al-
þingi að hverfa frá þessum hug-
myndum og framkvæma þess í stað
þær tillögur sem samkomulag hafí
náðst um. Hefur öllum ráðherrum
og þingmönnum verið sent bréf
þessa efnis.
Sveinn Hannesson, fram-
kvæmdastjóri Samtaka iðnaðarins,
segir að samtökin séu einna helst
óánægð með þá leið sem ríkisstjórn-
in hefur valið til þess að fjármagná
þessar breytingar. Verið sé að
flytja um 800 milljóna króna lækk-
un á neyslusköttum yfir á launa-
kostnað fyrirtækjanna og hús-
næðiskostnað almennings. Þetta sé
þvert á þá þróun sem átt hafi sér
stað erlendis. Þá sé ótalinn seinni
hluti aðgerðanna sem feli í sér um
350 milljónir í aukinni skattheimtu
á fyrirtækin þegar tryggingagjald-
ið verði jafnað milli atvinnugreina
um næstu áramót.
Sveinn segir að Samtök iðnaðar-
ins hafí álitið að samkomulag hefði
náðst um ákveðnar lágmarksbreyt-
ingar á vörugjaldskerfínu, sem
áætlað var að kostuðu um 800 millj-
ónir króna. Fella hafi átt niður
vörugjald af ýmsum vörutegundum
á borð við byggingarefni og lækka
skattheimtu á öðrum vörum eins
og sælgæti, drykkjar- og matvör-
um. Þessar breytingar hafi síðan
átt að fjármagna með hækkun virð-
isaukaskatts úr 24,5% í 25%.
Það sé hins vegar ljóst að þessar
tillögur ríkisstjórnarinnar verði
ekki til þess að einfalda vörugjald-
skerfið. „Ef við skoðum tillögur
ríkisstjórnarinnar þá þýða þær að
í stað 7 vörugjaldsþrepa verða þau
17, þ.e. 4 verðþrep og 13 magn-
þrep. Þá gengu þær tillögur sem
lagðar voru fram í byrjun febrúar
nokkuð lengra. Þar var m.a. gert
ráð fyrir því að samræma skatt-
lagningu alls þess sem er ætt með
því að færa öll matvælin niður í
neðra þrep virðisaukaskattskerfis-
ins.“
Boðið til veislu í svartri
atvinnustarf semi
Að sögn Sveins gerðu tillögur
starfshópsins ráð fyrir því að sam-
hliða því að endurgreiðslum á virðis-
aukaskatti af vinnu við viðhald og
viðgerðir á íbúðarhúsnæði yrði hætt,
yrði jafnframt hætt að leggja vöru-
gjald á byggingarefni og gera breyt-
ingar á tekjuskatti.
„Þessum tillögum virðist hins veg-
ar hafa verið kollvarpað á ríkisstjóm-
arfundi 19. mars sl. Þar er ákveðið
að fara ekki út í þessar breytingar
á virðisaukaskattskerfinú, fara ekki
í það að sameina þessi tvö skatt-
kerfi. Heldur átti að taka endur-
greiðslumar á virðisaukaskatti til
iðnaðarmanna út, en gera engar
breytingar á vörugjaldi á byggingar-
efni eða tekjuskatti á móti. Við töld-
um hins vegar alveg nauðsynlegt að
þetta færi saman.“
Sveinn segir að með þessum tillög-
um sé verið að efna til veislu í svartri
atvinnustarfsemi, þar sem hún muni
stóraukast í kjölfarið. Þar hefði frem-
ur verið þörf á því að sporna við en
ýta undir þessa starfsemi.