Morgunblaðið - 04.10.1996, Blaðsíða 10

10 FÖSTUDAGUR 4. OKTÓBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið/Jón Guðbjörn Guðjónsson
BÆRINN Fell á Ströndum.
*
Ibúum fækkar
á Ströndum
BÚSKAPUR hefur lagst af á fjórum
býlum í Strandasýslu á einu ári og
hefur fólksfækkun þar ekki verið svo
mikil frá árinu 1970, segir Jón Guð-
björns Guðjónssonar, veðurathugun-
armaður í Trékyllisvík.
í haust hættu bændur búskap á
bænum Felli í Árneshreppi og á
bænum Hellu í Kaldrananeshreppi. í
fyrrahaust fóru tveir bæir í Árnes-
hreppi í eyði, Norðurfjörður 1 og 2.
Elsa Guðmundsdóttir, húsfreyja á
Felli, segir búskap ekki lífvænlegan
lengur þar sem mikið kal er í túnum
og kindur of fáar. „I fyrra var keypt-
ur um helmingur af heyinu sem þurfti
til að halda um 100 kindum á fóðrum
og það er of kostnaðarsamt," segir
Elsa.
Að sögn Elsu er eftirsjá í búskapn-
um en hún er fædd og uppalin á
Felli og hóf þar ung búskap ásamt
eiginmanni sínum, Maríasi Björns-
syni. Þau flytja til Akraness en Fell
verður væntanlega sumarbústaður
Qölskyldunnar í framtíðinni.
Sjömannanefnd
tekin til starfa á ný
SJÖMANNANEFND, sem skipuð er
fulltrúum aðila vinnumarkaðarins,
bændasamtakanna og ríkisins, hefur
hafið störf að nýju og hélt hún fyrsta
fund sinn í gær.
Samkvæmt erindisbréfi landbún-
aðarráðherra frá 23. september á
nefndin að gera athugun á rekstrar-
skilyrðum landbúnaðarins hér í sam-
anburði við nágrannalöndin, athuga
verðlagningu búvara og samkeppn-
islöggjöf með hliðsjón af hliðstæðu
í nágrannalöndunum og athuga inn-
flutningsvernd búvara, sem felur í
sér skoðun á þeim ákvæðum sem
fylgdu GATT-samningnum. Þá verð-
ur könnuð hagræðing við framleiðslu
og vinnslu hjá bændum og afurða-
stöðvum, og skoðuð smásöluverslun
og verðlagslöggjöf.
Sjömannanefnd skipa Guðmundur
Sigþórsson, skrifstofustjóri í land-
búnaðarráðuneytinu, sem er formað-
ur nefndarinnar, Ingibjörg Guð-
mundsdóttir, fulltrúi Álþýðusam-
bands íslands, Ögmundur Jónasson,
fulltrúi Bandalags starfsmanna ríkis
og bæja, Jón G. Hlynason, fulltrúi
Vinnumálasambandsins, Guðni Að-
alsteinsson, fulltrúi Vinnuveitenda-
sambands Islands, og þeir Ari Teits-
son og Þórólfur Sveinsson, fulltrúar
Bændasamtaka Islands.
Guðmundur Sigþórsson sagði að
farið yrði í ofangreind málefni nokk-
uð aðskilin í undirnefndum eða
vinnuhópum. Næsti fundur í sjö-
mannanefnd er áætlaður 17. október
en gert er ráð fyrir að vinnuhópar
starfi fram að þeim tíma.
„Það er stefnt að því að það verði
komnar einhverjar línur í starfið í
lok þessa mánaðar eða byrjun þess
næsta,“ sagði Guðmundur.
FRÉTTIR
DAGBLÖÐ í Kanada hafa fjallað um kvartanir vegna ölvaðra
farþega á vegnm Flugleiða. Þessi skopmynd af flugvél í flösku-
líki, þar sem „cold beer“ eða „köldum bjór“ er bætt inn í nafn
Flugleiða, birtist í kanadísku dagblaði.
Kvartað
yfir ölvun
íslenskra
farþega
FLUGVALLARYFIRVÖLD í Saint
John’s á Nýfundnalandi og flugfé-
lagið Air Atlantic, sem flýgur milli
Saint John’s og Halifax, hafa sent
Flugleiðum kvartanir vegna óþæg-
inda af völdum ölvaðra sjómanna í
leiguflugi Flugleiða til Saint John’s
og á nýrri áætlunarleið félagsins
milli Keflavíkur og Halifax.
Pétur J. Eiríksson, framkvæmda-
stjóri markaðssviðs Flugleiða, segir
að mikið sé um að íslenskar útgerð-
ir hafi áhafnaskipti á Nýfundnalandi
og því sé mikill sjómannastraumur
í Halifax. Áhafnirnar fljúgi annað-
hvort í leiguflugi með Flugleiðum
til Saint John’s á Nýfundnalandi eða
í áætlunarflugi til Halifax og þaðan
með Air Atlantic til Saint John’s.
Um minnihlutahóp að ræða
Pétur segir það rétt að kvartað
hafi verið yfir farþegum á þessari
leið. „Þeir hafa sumir hverjir verið
það drukknir að þeir hafa valdið
einhverjum óþægindum á flugvell-
inum og jafnvel átt í erfiðleikum
með að komast í gegnum vegabréfs-
skoðun. Vandamálið er að menn
hafa verið að drekka tollinn sinn á
leiðinni og Kanadamenn eru greini-
lega óvanir þessari tegund far-
þega,“ segir hann.
Borga sektir vegna
flóttamanna
Hann segir ennfremur að Flug-
leiðir hafi nú þegar gert ráðstafanir
til þess að draga úr drykkju um
borð í vélunum. „Við höfum haft
samband við útgerðirnar og óskað
eftir því að þetta fólk verði varað
við og þær hafa lofað að taka málið
mjög föstum tökum. Annars heyrist
mér á flugfreyjunum að yfirleitt sé
þetta mjög prútt fólk sem ferðast
með þeim en svo séu einstaklingar
innanum sem eyðileggi fyrir öllum
öðrum og eyðileggi þar með álitið.
Þetta er auðvitað mjög leiðinlegt en
við teljum sem sagt að þarna sé um
minnihlutahóp að ræða.“
Einnig hefur borið á því að flótta-
menn frá þriðja heiminum og Aust-
ur-Evrópu, sem eru að reyna að
komast til Bandaríkjanna á fölsuðum
vegabréfum, hafi flogið með Flug-
leiðum á umræddri Ieið. Vitað er um
nítján slík tilvik síðan í maí síðastl-
iðnum og segir Pétur að Flugleiðir
hafi þurft að borga sektir vegna
þessa. Hann segir að svo virðist sem
svokallaðir mannasmyglarar séu að
uppgötva Halifax sem nýjan áfanga-
stað sem hægt sé að nota í þessum
tilgangi. „Við höfum þurft að taka
upp mjög strangar vegabréfaskoð-
anir þannig að nú hefur okkur tek-
ist að koma í veg fyrir fjölda mála
af þessu tagi. En auðvitað eru alltaf
einhverjir sem komast í gegnum
netið,“ segir Pétur.
Hraðfrystihúsi Eskifjarðar
lokað vegna síldarfrystingar
MIKIL gróska er í atvinnulífí Esk-
fírðinga um þessar mundir, þegar
sfldarvertíðin stendur sem hæst.
Verið er að frysta síld á tveimur
stöðum hjá Hraðfrystihúsi Eski-
íjarðar og einnig fer fram síldar-
flökun til frystingar. Verð er nú
gott á frystri sfld, sem fer á mark-
að í Japan og Skandinavíu. Auk
Hraðfrystihússins eru nýir eigendur
Friðþjófs hf., Samheiji hf., einnig
í fullri vinnslu á síld á Eskifírði.
Að sögn Elfars Aðalsteinssonar
hjá Fiskimiðum hf. vinnur nú mest-
allur tiltækur mannafli bæjarins við
síldarfrystinguna, og hefur því
þurft að loka frystihúsinu um
stundarsakir. Togarar Eskfirðinga
selji því allan sinn afla á markaði
á meðan.
Jón Kjartansson SU-111 fann
aðfaranótt fimmtudags ný loðnumið
við Hala og fyllti skipið á skömmum
tíma, en það tekur 1.100 tonn.
Fiskimjölsbræðslan hefur varla
undan að vinna þá síld, sem ekki
fer til manneldis, og þangað fer
einnig öll loðna sem berst að landi.
Mjölverð á heimsmarkaði er hátt
þessa dagana, og er útlit fyrir að
það hækki enn frekar vegna lítils
framboðs frá stærstu framleiðend-
unum í S-Ameríku.
Stærsta loðnuskip landsins,
Hólmaborgin, er nú í lengingu í
Póllandi, og mun burðargeta hennar
við það stækka úr 1.650 tonnum í
2.500. Von er á skipinu heim til
Eskifjarðar í lok þessa mánaðar.
Metár í úthafsveiðum
NÚ LIGGUR fyrir að árið í ár verð-
ur metár í úthafsveiðum. Aldrei hef-
ur meiri afli komið á land af úthaf-
smiðum og verðmæti hans hefur
heldur ekki verið meira. Afla- og
verðmætaaukningin verður þó lík-
lega ekki alveg jafnmikil og spáð
var fyrr á árinu. Sömuleiðis er næsta
víst að talsvert dragi úr úthafsveið-
unum á næsta ári.
Afli og aflaverðmæti á tvennum
úthafsmiðum er álíka og búizt var
við í vor. í Síldarsmugunni og í lög-
sögu nágrannaríkjanna veiddust
165.000 tonn a_f 190.000 tonna síld-
arkvóta, sem ísland fékk úthlutað
samkvæmt samningi síldveiðiland-
anna fjögurra fyrr á árinu. Ólíklegt
má telja að afgangurinn af kvótan-
um veiðist, enda er sfldin nú að
mestu leyti gengin inn í norska lög-
sögu að nýju. Verðmæti aflans er
lauslega áætlað um 900 milljónir
króna, samkvæmt upplýsingum frá
LIÚ. í fyrra veiddust rúmlega
173.000 tonn og aflaverðmætið varð
um_950 milljónir.
Á karfamiðunum á Reykjanes-
hrygg veiddist allur kvótinn, sem
NEAFC úthlutaði íslandi, eða
45.000 tonn. Verðmætið er áætlað
2,1 milljarðar króna. í fyrra var afl-
inn ekki nema tæplega 30.000 tonn,
sem skýrist m.a. af sjómannaverk-
falli.
Á rækjumiðunum á Flæmska
hattinum hafa þegar veiðzt um
18.000 tonn og má búast við að
Úthafsveiðar hafa
aldrei skilað meiri verð-
mætum en í ár. Ólafur
Þ. Stephensen segir
þó flest benda til að
nú sjái fyrir endann á
grillæðinu.
heildarveiðin verði í krinum 20.000
tonn. Þetta er nærri þrefaldur aflinn
í fyrra, sem var um 7.600 tonn, og
þriðjungi meira en menn bjuggust
við fyrr á þessu ári að myndi veið-
ast á vertíðinni. Aflaverðmætið verð-
ur líklega um þrír milljarðar króna,
en var u.þ.b. 1.400 milljónir í fyrra.
í Smugunni í Barentshafí hafa
vonir útgerðarmanna hins vegar
brugðizt. Um mánaðamótin hafði
Fiskistofa fengið tilkynningar um
samtals 15.700 tonna þorskafla, en
á sama tíma í fyrra höfðu íslenzku
skipin tilkynnt um 25.500 tonna
afla. Enn er á annan tug íslenzkra
skipa við veiðar í Smugunni, en afl-
inn er afar dræmur. Það er því
hæpið að búast við að Smuguaflinn
á þessu ári verði mikið meiri en
20.000 tonn, en menn höfðu vonazt
til að ná yfir 30.000 tonnum, líkt og
í fyrra og hittiðfyrra. Að þessu gefnu
má búast við að verðmæti Smugu-
aflans verði ekki nema hálfur annar
milljarður króna, en það hefur verið
vel á þriðja milljarð undanfarin tvö
ár.
Samanlagt má þess vegna gera
ráð fyrir að úthafsveiðarnar skili á
þessu ári um 7,5 milljörðum króna,
eða um milljarði meira en í fyrra.
Sér fyrir endann
á gullæðinu
Hins vegar sér nú líklega fyrir
endann á gullæðinu. Undanfarin
fjögur ár hefur aflinn aukizt hröðum
skrefum frá ári til árs. Nú hefur
hins vegar verið samið um nýtingu
karfa- og síldarstofnanna við ná-
grannaríkin og ósennilegt er að sá
heildarkvóti, sem þar verður til
skiptanna, stækki að ráði á næstu
árum.
Rækjumoksturinn á Flæmingja-
grunni, sem stendur undir allri verð-
mætaaukningu ársins í ár og vegur
að auki upp dræmari veiði í Smug-
unni, mun ekki endurtaka sig. Eftir
því, sem næst verður komizt, eru
íslenzk stjórnvöld staðráðin í að setja
einhliða kvóta á veiðamar, sem verð-
ur ekki meiri en u.þ.b. 7.000 tonn,
jafnvel heldur minni, eigi að vera
hægt að friða önnur ríki, sem nýta
rækjustofninn, og afstýra því að
honum verði gereytt.
Enn stunda íslenzk skip frjálsar
veiðar í Smugunni, en bæði íslenzk
og norsk stjórnvöld leggja áherzlu á
að reyna á ný að ná samningum um
þær fyrir næstu vertíð. Halldór As-
grímsson utanríkisráðherra sagði
eftir fundi sína með Bjern Tore God-
al, utanríkisráðherra Noregs, í síð-
ustu viku að hann væri bjartsýnni
en áður á að hægt yrði að fínna
lausn á deilunni. Ekki er vitað hvaða
tölur ráðherrarnir ræddu, en til
þessa hafa Norðmenn og Rússar
ekki verið tilbúnir að veita íslandi
meiri kvóta en 13.000 tonn. Þannig
má búast við að Smuguveiðarnar
dragist enn saman, náist samningar.
Norðmenn lokuðu í sumar einni
siðustu smugunni, sem íslenzkir út-
gerðarmenn hefðu getað nýtt sér til
að hefja úthafsveiðar á nýjum teg-
undum, er þeir settu reglugerð um
nýtingu Svalbarðarækjunnar. Tún-
fiskveiðar, sem áhugi manna hefur
beinzt að upp á síðkastið, eru ennþá
frekar fjarlægur möguleiki.
Á heildina litið má því búast við
að úthafsveiðarnar dragist saman,
en verði jafnframt fastari stærð í
þjóðarbúskapnum - og stundaðar í
sátt við grannþjóðimar, samkvæmt
alþjóðlegum samningum.