Morgunblaðið - 10.11.1996, Page 10

10 SUNNUDAGUR 10. NÓVEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
sem ekki eru haldnir þunglyndi þar sem slík
lyf bæti svefn. „Hvort síþreyta lagast vegna
betri nætursvefns eða vegna áhrifa þunglynd-
islyfjanna er óvitað,“ segir í skýrslunni.
Álit íslenskra lækna
Morgunblaðið leitaði til nokkurra sérfræð-
inga sem fjallað hafa um síþreytu og sinnt
hafa síþreytusjúklingum. „Þessi viðhorf eru
gjörsamlega úrelt,“ sagði dr. Ernir Snorra-
son, sérfræðingur
í geðlækningum.
„Þetta er líkamleg-
ur sjúkdómur og á
nákvæmlega ekk-
ert skylt við þung-
lyndi. Geðlæknar
halda því fram að
þarna leiði andleg-
ar truflanir af sér
líkamleg einkenni.
Þetta er þvæla og
stenst engan veg-
inn, sbr. Akur-
eyrarveikina, þar
sem rúmlega 400
manns sýktust.
Dr. Ernir Engin dæmi eru í
Snorrason sögunni um að
þunglyndi sé sjúk-
dómur sem breiðist út í faraldur. Gallinn við
þá geðlæknisfræði sem stunduð er í dag er
sá að menn nota mjög óljós hugtök. Þung-
lyndi er mjög óvísindalegt hugtak. Geðlækn-
isfræðin hefur ruglað fólk í ríminu og það
tekur tíma að vinda ofan af því. Sagt er að
birtar hafi verið niðurstöður þessara rann-
sókna en ég hef hvergi nokkurs staðar séð
þær.“
Ernir segir að það kunni að hljóma ein-
kennilega að orsökin fyrir þessum sjúkdómi
sé meira og minna þekkt en hins vegar sé
ekki vitað hvernig bólgur eða sýkingar valda
þeim einkennum sem fylgja. Til útskýringar
tekur hann dæmi af venjulegri hálsbólgu eða
flensu, þar sem einkennin eru vöðvaverkir,
sjúklingarnir verða þreyttir og sljóir og eiga
erfitt með að einbeita sér í nokkra daga og
verða jafnvel andlega þreyttir. Flestir jafna
sig á nokkrum dögum, en hjá ákveðnum
hópi manna halda einkennin áfram að hijá
viðkomandi án annarra útskýringa löngu eft-
ir að sjúklingur ætti að vera búinn að ná
sér. „Sýkingin kemur af stað einhveiju krón-
ísku ástandi á truflun í boðefnakerfi. Mis-
munandi viðbrögð einstaklingsins vegna sýk-
inga byggist sennilega á erfðum og sömuleið-
is er ónæmiskerfið mismunandi vegna erfða,“
segir hann.
Vefjagigt sama og síþreyta?
Júlíus Valsson, sérfræðingur í gigtarsjúk-
dómum, segir að skýringar bresku fagfélag-
anna séu mikil einföldun á flóknum hlut. „Eg
vil kalla vefjagigt
og síþreytu sama
fyrirbærið. Sí-
þreyta er afleiðing
ýmissa samverk-
andi þátta og auð-
vitað getur fólk
fengið sí-
þreytu/vefjagigt
eftir andlegt álag
ef það nær ekki að
vinna sig út úr því.
Hins vegar verður
fólk oft leitt og
kannski dapurt af
að vera með lang-
vinnan sjúkdóm
sem það fær ekki
lausn á og það er
allt annar hlutur.
Þeir læknar sem hafa meðhöndlað síþreytu-
sjúklinga vita að þeir eru ekkert öðruvísi
andlega gerðir en við hin.“
Júlíus segir að ekki sjáist neinar vefrænar
skemmdir hjá vefjagigtarsjúklingum en
margt sé hægt að gera fyrir þá. „Ýmis lyf
hafa verið reynd en einstaklingsbundið er
hvaða gagn þau gera. Einnig hafa menn
beitt þolþjálfun sem sniðin er að þörfum
hvers og eins. I flestum tilfellum leiðir aukið
líkamsþol til minni verkja," segir hann.
Hann segir að velta þurfí fyrir sér hvort
erfðir þessa fólks séu á einhvern hátt frá-
brugðnar öðrum. „Það gæti vel verið vegna
þess að oft eru mæðgur með þessi einkenni
og jafnvel þrír ættliðir. Hér er um einhveija
truflun á grundvallarstarfsemi líkamans að
ræða, sem gæti átt rætur að rekja til ákveð-
ins skorts á boðefnum í taugakerfinu. Verið
er að gera rannsókn hér á landi með lyf,
Galanthamine, sem virkar einmitt á þetta
kerfí og á þessi einkenni. Ég hef gefíð þetta
lyf í vissum tilfellum en mánaðarskammtur-
inn kostar 12.000 kr. og er ekki greiddur
niður af Tryggingastofnun,“ segir Júlíus.
Engar sannanir
Sverrir Bergmann, sérfræðingur í tauga-
lækningum, segir að síþreyta komi langoft-
Júlíus
Valsson
þjáðist af sjúkdómseinkennum. Hildur Friðriksdóttir kannaði álit íslenskra lækna
o g fann út að margir hallast að því að síþreyta og vefjagigt sé eitt og það sama. Hér
á landi gætu á hverjum tíma, lauslega áætlað, 600-1.500 manns haft veruleg óþæg-
indi vegna hans og mun fleiri lítilsháttar einkenni.
HÓPUR breskra lækna frá ýmsum
fagfélögum hefur að beiðni breska
landlæknisembættisins sett sam-
an skýrslu úr niðurstöðum rúm-
lega 20 mismunandi rannsókna um hinn
óskilgreinda sjúkdóm, síþreytu. Bretar hafa
talað um ME (myalgic encephalomyelitis) í
tengslum við síþreytu sem bendir til heila-
bólgu og gefur til kynna að stöðug sýking
eða bólga sé á ferðinni. Er niðurstaða lækn-
anna að ekki beri að nota þetta heiti heldur
sé réttara að nota Cronic fatigue syndrome
(CFS) eða síþreytu.
í skýrslunni kemur fram að óljóst sé hvort
aðalþáttur síþreytu sé af andlegum toga eða
líkamlegum eða hvorttveggja og þá í hve
miklum mæli. Benda skýrsluhöfundar á að í
rannsóknunum komi fram að helmingur sí-
þreytusjúklinga hafi einkenni þunglyndis,
fjórðungur önnur sálræn einkenni, en hjá '/<
séu engin augljós andleg tengsl.
Sambland sjúkdóma
Dr. Robert Kendell, forseti fagfélags geð-
lækna (The Royal College of Pshychiatrists)
sagði á fréttamannafundi í London í byijun
október aií allir sem væru haldnir síþreytu
yrðu að gera sér grein fyrir að aðgreining á
milli líkamlegs og andlegs sjúkdóms væri
blekking. Einkennamynstrið væri á „gráu
svæði“ milli líkamlegra og andlegra stöðva.
Sagði hann þessa niðurstöðu geta leitt til
harðra deilna meðal lækna sem og annarra.
Hefur enda komið til harðrar orrahríðar milli
dr. Thomas Stuttaford dálkahöfundar The
Times sem skrifar um læknisfræðileg mál-
efni og Esther Rantzen þáttastjómanda á
BBCl. Hún á 18 ára dóttur sem haldin er
síþreytu og talin er vera afleiðing vírussýk-
ingar í hálsi. Bæði töldu þau sig hafa fundið
ýmislegt í skýrslunni sem styddi fyrri skoðan-
ir þeirra. í grein eftir dr. Stuttaford sem
birtist í The Times sama dag og fréttin um
niðurstöður rannsóknanna, segir hann að
samkvæmt óformlegri könnun BBC hafi 75%
breskra lækna verið sammála kenningu sinni
sem er samhljóða skýrslunni.
Skýrsluhöfundar ræða sérstaklega um
svefnmynstur síþreytusjúklinga og taka fram
að mögulegt sé að skortur á góðri nætur-
hvíld ásamt lífsstíl fólks með síþreytu geti
valdið þeim andlegu breytingum sem fundist
hafa. Telja þeir koma til greina að gefa þung-
lyndislyf með róandi efnum jafnvel hjá þeim
Síþreyttur o g
síþreyta er
ekkí það sama
Ekki eru ýkja mörg ár síðan síþreyta var talin ímyndun þrátt fyrir að fjöldi fólks