Morgunblaðið - 06.11.1999, Blaðsíða 2

2 LAUGARDAGUR 6. NÓVEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið/Sverrir
Sigurður Lfndal, forseti Hins fslenska bókmenntafélags, Sumar-
liði Isieifsson, sem bjó ritið til prentunar, Jón Jónsson, ritnefnd-
armaður og fyrrverandi forstjóri Hafrannsóknastofnunar, Ólaf-
ur Davíðsson, sonur höfundarins, Agústa Gísladóttir, ekkja höf-
undarins, og Gunnar G. Schram, formaður ritnefndar. Aðrir í rit-
nefndinni voru Gils Guðmundsson, fyrrverandi alþingismaður,
og Már Elísson, fyrrverandi fiskimálastjóri.
Bók eftir Davíð Ólafsson um
útfærslu landhelginnar 1958
Oeining innan
vinstristj órnar
tafði samning
ÓEINING innan
vinstristj ómarinnar
og sterk staða Al-
þýðubandalagsins
varð til þess að ekki
var samið við Breta
þegar árið 1958, fljót-
lega eftir útfærslu ís-
lensku fiskveiðilög-
sögunnar í tólf mílur.
Þegar samningur Is-
lendinga og Breta
þess efnis var loks
undirritaður í mars
1961 var hann í meg-
indráttum samhljóða
því sem ráðherrar
Alþýðuflokks og
Framsóknarflokks vom orðnir
ásáttir um sem samningsgrund-
völl síðsumars 1958.
Þetta kemur fram í bókinni
Saga landhelgismálsins eftir
Davíð Ólafsson, sem kom út í
gær. Þar kemur ennfremur fram
að sterk staða Islands innan
NATO hafi verið ein helsta skýr-
ingin á góðum árangri Islendinga
á hafréttarráðstefnum Samein-
uðu þjóðanna í Genf 1958 og
1960.
Bókin er ítarlegasta ritið sem
út hefur komið hér á landi um
baráttu íslensku þjóðarinnar fyr-
ir útfærslu fiskveiðiiögsögunnar
úr þremur mílum í tólf mílur árið
1958. Það var fyrsti áfanginn á
langri för sem leiddi til þess að
Bretar sendu herskipaflota sinn
inn í íslenska lög-
sögu og markaði
það upphaf þorska-
stríðsins.
Höfundur bókar-
innar, Davíð heitinn
Ólafsson, var fiski-
málastjóri á þess-
um áram og einn
helsti samninga-
maður Islands í
landhelgismálinu.
Að loknum starfs-
ferli sínum gat Da-
víð, sem síðast var
seðlabankastjóri,
einbeitt sér að söfn-
un og úrvinnslu
gagna um sögu landhelgismáls-
ins innanlands og utan. I bókinni
er greint frá fjölmörgum per-
sónulegum minningum hans af
gangi mála og samtölum við er-
lenda embættismenn og ráð-
herra. Þá era birt leyndarskjöl
og gögn sem ekki hafa áður kom-
ið fyrir almennings sjónir.
Davíð hafði gengið frá fram-
gerð handritsins þegar hann lést
í júní 1995, en ekki fært það í
þann endanlega búning sem
hann vildi. Alþjóðamálastofnun
Háskóla Islands tók að sér að
búa handritið til prentunar og
réð Sumarliða R. ísleifsson
sagnfræðing til verksins. Hann
bjó ritið til prentunar í samráði
við ritnefnd og fjölskyldu höf-
undarins.
Davíð Ólafsson
FRÉTTIR
Fyrirspurn um virkjanaframkvæmdir sem
undanþegnar eru ákvæðum laga um umhverfísmat
Nokkrar heimildir
ekki verið fullnýttar
í SKRIFLEGU svari Finns Ing-
ólfssonar iðnaðarráðherra við fyr-
irspurn Sighvats Björgvinssonar,
þingmanns Samfylkingarinnar,
um virkjunarleyfi og umhverfis-
mat, sem lagt var fram á Alþingi í
vikunni, kemur fram að ýmis
virkjunarleyfi eru í fullu gildi skv.
lögum um raforkuver eða sérlög-
um þar sem framkvæmdir era
ekki hafnar en þær taldar undan-
þegnar ákvæðum laga um um-
hverfismat.
Lög um mat á umhverfisáhrifum
öðluðust gildi 21. maí 1993 en í
bráðabirgðaákvæði II með lögun-
um segir að þrátt fyrir ákvæði 17.
gr. laganna séu framkvæmdir sam-
kvæmt leyfum útgefnum íyrir 1.
maí 1994 ekki háðar mati á um-
hverfisáhrifum samkvæmt lögun-
um. Vildi fyrirspyrjandi vita hvaða
virkjanir féllu undir bráðabirgða-
ákyæði II.
I svari iðnaðarráðherra kemur
fram m.a. að skv. lögum um raf-
orkuver frá 1981 hefur Landsvirkj-
un heimild, að fengnu samþykki
ríkisstjórnarinnar, til að stækka
Hrauneyjarfossvirkjun í allt að 280
MW afl, en hún er 210 MW, og Sig-
ölduvirkjun í allt að 200 MW afl, en
hún er nú 150 MW. Eru fram-
kvæmdir á grundvelli þessara
heimilda ekki hafnar.
Ríkisstjórn gerði jafnframt
samning árið 1983 við Lands-
virkjun um að hún reisti og ræki
Blönduvirkjun með allt að 180
MW afli, en hún er nú 150 MW,
og Fljótsdalsvirkjun með allt að
330 MW afli, að fengnu leyfi ráð-
herra.
Ríkisstjórnin hafði einnig heim-
ild skv. lögum um raforkuver til að
semja við Landsvirkjun um Vill-
inganesvirkjun með allt að 40 MW
aflí en með breytingu á lögum um
Landsvirkjun var þessi heimild
færð Rafmagnsveitum ríkisins í fé-
lagi með aðilum í Skagafirði og
þarf sú virkjun því að fara í mat á
umhverfisáhrifum.
Beiðni frá Orkuveitu
Reykjavíkur liggur fyrir
I lögum um raforkuver kom
jafnframt fram að ríkisstjórnin
gæti heimilað jarðvarmavirkjanir
til raforkuframleiðslu á háhita-
svæðum eða stækka slík orkuver
sem fyrir eru um samtals 50 MW
og hafa 39,4 MW verið nýtt af
þeirri heimild. Eftir eru því 11,6
MW.
Ennfremur var Landsvirkjun
veitt heimild til að stækka Búr-
fellsvirkjun í allt að 310 MW afl og
er í dag 40 MW óráðstafað af þeirri
heimild.
Loks var iðnaðarráðherra veitt
heimild til að veita Hitaveitu
Reykjavíkur leyfi til að reisa og
reka jarðvarmavirkjun til raforku-
framleiðslu á Nesjavöllum með allt
að 76 MW afli í tveimur áföngum.
Þegar hefur verið hafinn rekstur á
60 MW virkjun á Nesjavöllum og
liggur nú fyrir í iðnaðarráðuneyt-
inu beiðni Orkuveitu Reykjavíkur
um að fullnýta heimild laganna og
auka uppsett afl virkjunarinnar í
76 MW.
Virkjunarleyfi í Hvítá
í Borgarfirði ekki verið nýtt
I sérlögum um virkjun Hvítár í
Borgarfirði frá 1977 var ríkisstjórn
veitt heimild til að veita Andakíls-
árvirkjun sf. leyfi til þess að reisa
og reka vatnsaflsstöð við Kljáfoss í
Hvítá í Borgarfirði með allt að 13,5
MW afli og orkuveitu til tengingar
við orkuflutningskerfíð í Borgar-
firði. Virkjun þessi hefur hins veg-
ar ekki verið reist.
Að síðustu hefur iðnaðarráð-
herra, skv. lögum um sjóefna-
vinnslu á Reykjanesi frá 1981,
heimild til að leyfa Sjóefnavinnsl-
unni hf. að reisa og reka raforku-
ver allt að 10 MW að stærð í
tengslum við starfrækslu fyrir-
tækisins. Sú heimild hefur aðeins
verið nýtt til 0,5 MW virkjunar.
Þungt hugsi á leikskólanum Hjalla
Urskurðuð í þriggja
daga gæsluvarðhald
KONA á þrítugsaldri var úrskurðuð
í þriggja daga gæsluvarðhald í Hér-
aðsdómi Reykjavíkur í gær að kröfu
efnahagsbrotadeildar ríkislögreglu-
stjóra, vegna grans um peninga-
þvætti í stóra fíkniefnamálinu.
Efnahagsbrotadeildin krafðist
sex daga gæsluvarðhalds, en dóm-
ari féllst ekki á meira en þriggja
daga gæslu.
Konan er þriðji einstaklingurinn,
sem hneppt er í gæsluvarðhald að
kröfu efnahagsbrotadeildarinnar,
en einum þeirra var sleppt 19.
október og sitja því tveir sakborn-
ingar í gæsluvarðhaldi að kröfu
deildarinnar.
Tíu manns að auki eru í gæslu að
kröfu fíkniefnadeildai' lögreglunn-
ar í Reykjavík.
Upplýsinga ósk-
að frá Bretum
UTANRÍKISRÁÐUNEYTIÐ
hefur sent breska sendiherran-
um á íslandi erindi þai' sem
óskað er upplýsinga um kring-
umstæður þegar flutningaskip-
ið Suðurland fórst 290 sjómíl-
um norðaustur af íslandi fyrir
þrettán áram.
Fram kemur í nýrri bók, Út-
kall í Atlantshafí á jólanótt, að
hlustunarkapall bresks kjarn-
orkukaíbáts hafi flækst í Suð-
urlandi þegar skipið sökk.
Sérblöð í dag
20 SBSUfl....
ÁLAUGARDÖGUM
Alfreð Gíslason þurffi
að taka til hendinni B/4
Teitur Þórðarson
tekur við Brann B/1
Fylgstu
með
nýjustu
fréttum
www.mbl.is