Skírnir - 01.12.1916, Side 15

Skírnir]
Landið og þjóðin.
35r
efnisskiftinguna í stórum dráttum, en efnið og andinn
kemur fyrst í ljós, þegar farið er að þýða þessi ytri tákn,.
eins er þvi varið um stéttirnar og þjóðina.
Sama stéttin getur nú verið mismunandi á ýmsum
tímum í sama landi, og allólík í ýmsum héruðum landsins
á sama tíma. Eg hefi jafnvel heyrt því haldið fram um
eina sýslu á landi hér, að þeir sem byggju i sveitunum
upp til fjallanna væru miklu myndarlegra fólk en sam-
sýslungar þeirra niðri á sléttunni, og í einum hrepp hefir
mér verið sagt, að þeir sem byggju uppi við fjallið væru
eins og alt annað fólk en þeir af hreppsbúum sem byggju
niður frá.
Hvernig stendur á þessu? Er það af því, að loftslag
sé betra uppi við fjöllin, eða er það af þvi, að meiri at-
orku þurfi til að reka búskapinn þar, og menn neyðist
til að draga af sér slenið og verði því röskari menn
og kvikari í hugsun? Eg held það sé einkum af því, að
jarðirnar upp til fjallanna séu betri en niðri á sléttunni.
Þær verða því keppikefli dugnaðarmannanna og komast í
hendur þeirra. Þannig veljast smám saman efnismenn i
sveitina með góðu jarðirnar, festast þar og auka kyn sitt.
Þeir ráða svo sveitarbrag og hugsunarhætti, því eins og
»ekki þarf nema einn gikk í hverja veiðistÖð«, þannig
getur einn ágætismaður stundum sett sitt mót á heila
sveit, heilt hérað eða jafnvel heilt land. Sumar sveitir
hafa stundum staðið í blóma um skeið, meðan að einstakir
dugnaðarmenn voru þar uppi, en svo hnignað smám sam-
an eftir að þeir féllu frá, án þess að náttúran hafi breyzt.
Þetta sýnir, að sambúð lands og þjóðar fer fyrat og fremst
eftir því, hvernig þjóðin er, sem byggir landið. Sú sveit,
sem reynist einni kynslóðinni góð og heilladrjúg, reynist
annari illa, af því hún fer öðruvísi að. Svo er um land
og þjóð.
Það er líkt um landið og leiksvið með tilteknum út-
búnaði, leiktjöldum, húsmunum, ljósfærum o. s. frv. Leik-
sviðið afmarkar að nokkru leyti eðli þeirra sjónleika sem
þar geta farið fram, svo að vel sé. En af þeim leikumr