Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1959, Side 66

68
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
bæjarrústarinnar. Gömul kona á Hofi hefur þó sagt frá því, að
áður fyrr hafi oft komið smiðjugjall út úr rofbakka við Skriðulæk
austan við fjósrústina. Þar kynni smiðjan í Gröf að hafa staðið,
enda var það algengt að smiðjur stæðu drjúgan spöl frá bæ. Auð-
vitað kunna fleiri húsarústir að leynast þarna í nágrenninu, en þýð-
ingarlítið er að velta lengi vöngum yfir því, sem ekki hefur fundizt.
Þessari skýrslu er nú að ljúka og skulu hér að lyktum rifjuð
upp helztu atriði hennar. í Borgartúni skammt norðvestur frá Hofi
í öræfum fundust rústir fornbæjar, bæjarhús og útihús tvenn. Tóftir
húsanna voru fullar af mjög grófgerðum vikri og mátti sjá, að
húsin höfðu staðið uppi, er vikurinn féll og nokkuð eftir vikur-
fallið. Vikurlagið er vafalaust frá gosi Öræfajökuls árið 1362. Bæj-
arstæðið var í brekkurótum og hallaði á móti suðvestri en Hofs-
fjall snarbratt að baki. Bæjarhúsin skiptust í sex tóftir auk ganga.
Framhlið húsanna var um 38 m löng og var stétt framan við alla
húsaröðina og hlað vel 3 m breitt fram af henni. Húsaskipan Var
sú, að austast var eldhús, sem sneri timburstafni fram að stétt
og var ekki innangengt í eldhúsið. Þá var skáli, sem sneri hlið að
stétt (langhús). Næst bæjardyr, líklega með litlum timburstafni.
Vestan bæjardyra var stofa, langhús eins og skálinn og vestast búr
með timburstafni fram að stéttinni, og var ekki innangengt í það.
Að húsabaki voru lolis salerni og baðstofa (til gufubaða). Frá bæj-
ardyrum lágu göng þvert fyrir skálaendann beint til salernis, en
frá þeim lágu hliðargöng til stofu og baðstofu. Undir göngunum
var lokræsi frá salemi fram fyrir hlaðbrúnina. Skálinn var þiljaður
í tvennt, og var sinn svipur á hvorum enda. í vesturenda virtust
hafa verið lokrekkjur við suðurhlið. Þar var upphækkað „set“ sem
skiptist í 5 reiti nokkuð misbreiða. Við norðurvegg sáust merki
til að verið hafi set með þilju yfir. f miðjum skála var lægra gólf,
og á því miðju eins konar langeldstæði, en gólfið var að mestu
þakið hellum og grjóti og óþjált umferðar. Austurendi skála var
miklu óljósari, en þó eru líkur til að þar hafi verið áframhald mið-
gólfsins og set til beggja handa, en líklega bekkur við gaflhlað.
Vesturendi skála hefur líklega verið alþiljaður. Stofa var einnig
skipt í tvennt og var afþiljaður klefi í vesturenda, en bekkir við
norður-, vestur- og suðurhlið. f salerni var eins konar for eða þró
undir öllu húsinu og timburgólf yfir nokkrum hluta hennar; úr
þrónni lá lokræsið, sem fyrr var nefnt. Vindauga var út um salernis-