Eimreiðin - 01.05.1897, Side 71

£ 18,250,000) hefur nú um langan aldur annast þennan starfa fyrir
ríkið, og hafa menn í alla staði verið ánægðir með það. Sökurn
þess, hve mikið er af peningum til á Englandi, hefur »Bank of
England« ekki getað greitt neina vexti af ríkisfjenu, heldur þvert
á móti fengið laun fyrir starfa sinn í þágu ríkisins. En allt öðru
máli er að gegna á Islandi. Þar er sönn peningaekla, og bankinn
þyrfti aldrei að liggja með peninga sína vaxtalausa, og gæti því,
eins og áður var tekið fram, greitt landsjóði lága vexti af eigurn
hans. Líkt fyrirkomulag, sem á Englandi, er einnig í Belgíu, þar
annast »Banque Nationale de Belgique«, sem þó er hlutafjelagsbanki,
innheimtur og útborganir ríkisins, og hefur það gefizt svo vel, að
bæði á Frakklandi og í Danmörku hefur verið rætt og ritað um
að fela þjóðbönkunum slík störf á hendur. Þegar siðast var endur-
nýjað einkaleyfi »Banque de France«, var mjög mikið rætt um að
taka Banque Nationale de Belgique til fyrirmyndar, og fela Banque
de France á hendur innheimtu og útborgun ríkisins. Til þess að
íhuga þetta og annað, er snerti endurnýjun einkaleyfisins, var
skipuð nefnd, og komst hún að þeirri niðurstöðu, að ríkisbankar
ættu að vera þannig úr garði gjörðir, að þjóðin í heild sinni,
hefði sem mestan hag af þeim, án þess þó að bankarnir sjálfir
biðu tjón af því. Hvað því við viki, að Banque de France tæki
að sjer innheimtu og útborganir ríkisins, þótti það ekki tiltækilegt
eins og á stóð; aptur var samþykkt að fjölga aukabönkum, og koma
þeim betur i samband við sveitarfjárhirzlur ríkisins um allt land,
til þess að gjöra hægra fyrir með innheimtu og útborganir, og
greiða fyrir peningasendingum frá einum stað til annars. Þótt
það fyrirkomulag, að Banque de France tæki að sjer innheimtu
og útborganir ríkisins, þætti ekki þá tiltækilegt á Frakklandi, þá
rná ekki af því ráða, að líku máli sje að gegna um ísland, því
fyrst og fremst á Banque de France við mikla samkeppni að berj-
ast, og má því ekki láta bindast af þeim störfum, er ekki beint
snerta hann, og í öðru lagi eru tekjur hins franska þjóðveldis svo
margvíslegar og miklar, að örðugt væri fyrir bankann að geta haft
hönd yfir þeim öllum, og of mikill tími gengi til þess. Oðru
máli er að gegna á Islandi. Þar er bankinn fyrst og fremst einn
um hituna og þarf ekki að óttast neina samkeppni af öðrum
bönkum, og í öðru lagi eru tekjur landsins hvorki miklar nje
margbreyttar. Hins vegar sjáum vjer og, að tillögur hinnar frön-
sku nefndar stefna þó að hinu sama takmarki, því með því að