Skólablaðið - 01.12.1911, Blaðsíða 2

178
SKÖLABLAÐID
áður í málinu alt aðra merkingu, því samnefni er — homonym\
(t. d. mar = hestur og rnar = sjór) og hitt er líka slæmt, því
næst liggur að hugsa sér, að það tákni það eitt, sem er algert
einnefni eins og h d. bæjarnafnið Kyennabrekka. í þessurrr kafla
er talað um fóll og tölur orðanna, kyn þeirra og viðskeytta
greininn og held eg það sé alt rétt. Svo koma beygingardæm-
in og er þeim fiokkað eftir ef. eint. einu. Má það eflaust gera
þótt mjög ófullnægjandi sé sú niðurskipun. Yfirleitt finn eg á
bók þessari alla sömu galla seni á bók H. Briems hérað framan
og að auki nokkra fleiri. Dæmi til æfingar eru hér tekin nokkur
en hvernig í ósköpunum getur höf. ætlast til að barn, sem að-
eins hefir lært að hneigja orðið heslur, geti líka hneigt rétt t. d.
orðin hóll, karl, drottinn, söðull o. s. frv. á meðan því hefir
ekkert sagt verið um hljóðvörp og tillíkingar, samdrátt og fleira
þessháttar? Það er ofætlun. Eða að sá sem einungis hefir lært
að hneigja orðin: »vinur og tíð« geti hæglega hneigt orðin:
köttur, fjörður, önd o. s. frv.? Hér rekur að því sem áður var
sagt, að hijóðfræðin þarf að koma fyrst i íslenskri málfræði, svo
unt sé að hagnýta sér vel beigingardæmin. I sögnum er sýnd
hneiging á kalla og finna og svo er engin frekari fiokkaskifting
gerð, og er slíkt allsendis ónógt í íslensku máli. Þar finn eg
líka sárfá æfingardæmi, sem varla hefði þó veitt af að væri mörg
og úr ýmsum flokkum tekin, eftir því sem þarna er frá öllu
gengið. Um lýsingarorð og greini, atviksorð og töluorð er lítið
hægt að segja, nema þetta sama sem við nafnorðin, að beyg-
ingardæmi á einu lýsingarorði dugir lítið til góðrar fræðslu, á
meðan engin kunnátta í hljóðfræði er fengin. Frá fornöfnunum
er heldur vel gengið í bókinni og næst þeim er talað um for-
setningar, samtengingar og upphrópanir, sem alt er gott, þótt fá-
ort sé.
Þriðji kaflinn er Setningafrœði. Þar eru margar góðar bend-
ingar, sem nemendur þurfa ávalt að fá við stílagerð, en nokkuð
fljótlega er þar víða farið yfir jafnþungt efni, seni sumt er í
orðskipunarfræðinni, því ýmislegt hefir hún, sem er einna erfið-
ast í allri málfræðinni. Oott hefði verið að gefa kennurum þá
leiðbeining, að ritmálið er venjulega því fegurra og liðugra,