Vísir - 28.06.1962, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 28. júni 1962
VISIR
Leitazt við
að fullnýta
síldina
Að undanförnu hefur verið
staddur hér í bænum Vilhjálm
ur Guðmundsson, tæknilegur
framkvæmdastjóri Siidarverk-
smiðja ríkisins. Vilhjálmur varð
stúdent frá Menntaskólanum i
Reykjavík árið 1937 og er því
25 ára stúdent í ár. Hann varð
efnaverkfræðingur í Kaup-
mannahöfn árið 1942, varð inn
lyksa í stríðinu og vann til
1945 í dönskum verksmiðjum.
Eftir stríðið kom hann heim og
starfaði hjá Atvinnudeild Há-
skólans, til 1948, er hann var
skipaður framkvæmdastjóri
S.R.
Blaðið hafði tal af honum
fyrir skömmu til að spyrjast fyr
ir um undirbúning síldarverk-
smiðjanna undir væntanlega
síldarvertíð. Við spyrjum fyrst
um hvað sé verið að gera á
Siglufirði.
— Á Siglufirði hafa verið tals
verð umbrot f vor. Við höfum
verið að endurnýja vinnsluvél-
ar og breyta ýmsu öðru í Dr.
Paul-verksmiðjunni. í stóru
verksmiðjunni, SRN, höfðum
firði geta unnið úr um 22-23
þúsund málum á sólarhring.
— Hvað er mikið í málinu,
miðað við tunnur?
— Eitt mál er 150 lítrar, en
ein tunna er 120 lítrar, eða um
108 kiló.
— Þið eruð með verksmiðju
á Húsavík?
— Við höfum þar litla 1000
mála verksmiðju. Breytingar
og lagfæringar hafa farið fram
á henni að undanförnu. Hefui
verið skipt að nokkru um vél-
búnað og ný 5500 mála sildar-
þró er í byggingu. Hún er rek-
in allt árið, sem fiskimjölsverk
smiðja.
— Hvar fá Húsvíkingar fisk
i hana?
— Þeir gera mikið út á hand-
færi. Það hefur orðið mikil
breyting á atvinnulífi þeirra á
síðustu árum. Handfæraveiði á
Sjálfanda er orðin aðal at-
vinnuvegur þeirra, enda afla
þeir vel.
— Svo er það verksmiðjan
á Skagaströnd?
— Hún afkastar 5-6 þúsund
• •
við skipt um suðuker (sjóðara)
og síuútbúnað. Sú breyting hef
ur orðið á seinni árum að síldin
er soðin með óheinum hita.
Með öðrum orðum, kemur guf-
an sem notuð er við suðuna,
aldrei i beina snertingu við síld
ina, heldur hitar hún hitafleti
sem snerta síldina. Áður var
gufan sett beint í síldina. Þetta
er gert til þess að minnka það
magn sem þarf til að eyða á
eftir.
— Þið eruð farnir að vinna
mjöl úr soðinu?
— í soðinu eru bæði upp-
leyst og óuppleyst mjölefni.
það er 90 prósent vatn og 10
prósent mjölefni. . íjölefnunum
er náð úr, ýmist með eimingu
eða þurrkun. Þau eru svo sett
saman við síldarmjölið. Þetta
eykur nýtinguna á hráefninu
um einri þriðja.
— Breyta þessi efni mjölinu?
— Þetta eykur vítamíninni-
hald mjölsins, því að mikið af
þýðingarmiklum vítamínum er
í þessum mjölefnum, sér t lagi
B vítamín. S.R. voru lítils megn
ugar á síldarleysisárunum, en
á síðari árum hefur verið lögð
mikil áher^la á að ná þessum
efnum. Þetta er svo þýðingar-
mikið að það má teljast óhugs
andi að reka síldarverksmiðju
núna án þess að fullvinna hrá-
efnið á þennan hátt.
— Hvað geta verksmiðjurnai
á Sigiufirði unnið úr miklu
magni á sólarhringr
— Verksmiðjur S.R. á Siglu-
málum á sólarhring. Hún hefur
fengið mjög lítið hráefni frá því
að hún var byggð Hún hefur
verið stór baggi á okkar
rekstri.
— Ein þeirra verksmiðja sem
bezt hefur gengið er verksmiðj
an á Raufarhöfn?
— Þar er 5 þúsund mála
verksmiðja, sem byggð var
1940 þar erum við nú að
byggja viðbótarmjölhús, sem
tekur um 2500 tonn. Einnrg hef
ur löndunaraðstaðan verið bætt
með stækkun og lengingu
bryggjunnar. Þessi verksmiðja
hefur verið bezt staðsett af
verksmiðjum okkar og hefur
haft tiltölulega mest hráefni
af þeim. Síðasta sumar voru
brædd þar um 250 þúsund mál,
en heildarbræðsla í verksmiðj-
um S.R. var um 600 þúsund
mál.
— Síldin er stöðugt að fter-
ast austar?
— Síðastliðið sumar veidd-
ust 88 prósent bræðslusíldar-
aflans á Austfjarðamiðunum,
sunnan Langaness. Þetta er I-
skyggileg tala. Síldin hefur
með hverju ári veiðzt fjær
vinnsluslöðvunum. Vegna þess
höfum við gripið til tveggja
ráða.' t fyrsta lagi að stækka
verksmiðjurnar á Austfjörðum
og skipuleggja síldarflutninga
til Norðurlands.
— Hvernig verður með síldai
flutninga í sumar?
— Við höfum þegar ’.ryggt
okkur nokkur norsk skip til
flutninga. Það eru þó miklir
erfiðleikar á því, vegna mikilla
síldveiða Norðmanna við ís-
land. Það er í athugun að fá
íslenzku togarana til þessara
flutninga.
— Þið eruð að gera miklar
breytingar á Seyðisfirði.
- S. R. keypti í vetur síldar-
verksmiðjuna þar, með það fyr
ir augum að bæta aðstöðu síld-
arflotans fyrir Austurlandi. Er
nú unni að því að endurbæta
hana, með nýjum vélum. Á-
ætluð afköst hennar eru 5000
mál og er búizt við að hún
verði tilbúin um miðjan næsta
mánuð. Við bryggjur verksmiðj
unnar er verið að koma upp
aðstöðu til umskipunar á sild,
verður hægt að umskipa þar
um 10 þúsund málum á sólar-
hring.
— Hvernig gengur með verk
smiðjuna á Reyðarfirði?
— Þar erum við að byggja
verksmiju, sem á að afkasta um
1250 málum. Mjög óvíst er að
hún komist i gang á þessu
sumri, vegna verkfalls járn-
smiða. Landssmiðjan hafði það
verk, svo að það stöðvaðist al-
veg í verkfallinu. Á Seyðisfirði
björguðu járniðnaðarmenn á
staðnum okkur. Verksmiðjan
væri ekki starfhæf í sumar án
þeirra.
— Kvað kostar þessi nýja
verksmiðja?
— Væntanlega um 14 milljón
ir. Það má reikna með að hver
þúsund mál í afköstum kosti
10-12 milljónir.
— Hafið þið ekki ýmsa aðra
starfsemi en síldarbræðsluna?
— Á Siglufirði höfum við
undanfarin ár rekið hraðfrysti-
hús. Auk þess hefur S.R. séð
um rekstur bæjartogaranna og
svo erum við að byrja á niður-
lagningu' síldar.
— Hvernig hefur togaraút-
gerðin gengið?
— Hún hefur gengið misjafn
lega hjá okkur, eins og öðrum.
Annars heyrir sá rekstur undir
Sigurð Jónsson, viðskiptalegan
framkvæmdastjóra S.R. Mér er
þó óhætt að segja að togararn-
ir hafa verið ómetanlegir fyrir
Siglufjörð f síldarleysinu Þeir
hafa raunverulega haldið Siglu-
firði gangandi á árunum frá
1953 til 1958, þegar síldin byrj-
aði að koma aftur. Hraðfrysti-
húsið hefur gengið vel allan
tímann.
— Hafið þið ! hyggju að
kaupa annan togara i stað Ell
iða?
— Ekki býst ég við að Sigl-
firðingar leggi út 1 það. Ég tel
ekki ástæðu til þéss, á meðan
svona horfir fyrir togaraútgerð
inni?
— Hvað er að frétta af niður
lagningunni?
— Hráefnið sem við notum
til þess, er sykursíld eða krydd
síld, sem söltuð hefur verið í
tunnur. Hún er síðan tekin úr
Vilhjálmur Guðmundsson.
þeim, ílökuð, roðl'lett, bein-
hreinsuð og lögð í dósir. Hún
er ýmist sett í dósirnar í flök-
um, eða svokölluðum gaffalbit-
um og lögð í ýmsar kryddsós-
ur. Þetta er raunverulega kæli-
skápavara. Hún þarf að geym-
ast í kæliskáp eða á köldum
stað. Hún þolir ekki ianga
geymslu við venjulegan hita
þar sem hún er ekki geril-
sneydd.
— Er þessi framleiosla æti-
uð til útflutnings, eða fyrir
innanlandsmarkað?
— Þetta er fyrst og fremst
ætlað til útflutnings. Innan-
landsmarkaðurinn er ekki svo
mikill. Það sem við erum að
gera með þessu, er það sama
sem kaupendur okkar í Svíþjóð
og víðar erlendis, hafa gert um
áratugi, að útbúa síidina í neyt-
endapakkningar.
— Er aðallega notað handafl
við þessa framleiðslu?
— Þannig er það hjá Svíum,
og hefur verið þannig hjá okk-
ur fram að þessu Nú eru til
bæði flökunar- og skurðarvél-
ar, og við höfum hugsað okkur
að reyna að fá einhverjar vélar
á næstunni. Hér er raunveru-
lega um að ræða tilraun. Það
sem enn hefur verið framleitt
er til að prófa undirtektir.
— Hafið þið selt eitthvað út
þegar?
— Ekki höfum við gert það
enn. Það er stutt síðan við send
um fyrstu sýnishornin út. Við
gerum okkur góðar vonir um
þessa framleiðslu, því að hún
virðist líka vel innanlands.
Svifflug á Sandskeiði
SVIFFLUGFÉLAG ÍSLANDS hef-
ur nú enn á ný hafið starfsemi
sína á Sandskeiði. Þar fer nú dag-
lega fram kennsla í svifflugi og á
góðviðriskvöldum og um helgar er
þar oft piargt um manninn. Svif-
flug er iðkað af mönnum og kon-
ur úr öllum stéttum, urigum og
görrilum. Kennt er einvörðungu á
tveggja sæta kennslusvifflugu fél-
agsins. Námskeiðsgjald fyrir 25
flug er 2.500 krónur, en 25 flug
nægja yfirleitt til að kenna mönn-
um að fljúga einir.
Á sl. sumri voru flogin um 1500
flug á vegum félagsins, þar af um
1000 með nemendur og farþega á
hinni nýju kennsluflugvél félags-
ins. Samanlagður flugtími var um
340 klst., en það jafngildir'að flog
ið hafi verið 22.000 km. eða rúm-
lega hálfa leiðina kringum hnött-
inn. Lokið var við 24 „B-próf“, 11
„C-próf“, 2 „silfur-C“ og 1 „Gull-
C“, en það er hið fyrsta hér á
landi og flaug það Þórhallur Fil-
ippusson. Komst hann upp í 4.993
metra hæð yfir Sandskeið í Dylgju
uppstreymi. Fyrra hluta gull C-
prófsins, 300 km lengdarfluginu,
lauk Þórhállur í Þýzkalandi á
heimsmeistaramótinu 1960 er
hann flaug þar í hitauppstreymi
frá Köln til Flensborgar eða 447
km. vegalengd.
Með sínu fyrsta einflugi lýkur
nemaridinn „B-prófi“. Næsta stigið
er „C-prófið“ en til þgss að ná því
í þarf svifflugmaðurinn að halda
| sér á lofti án þess að missa hæð
! í a.m.k. 20 mínútur. Nú liggur
; leiðin opin til afreksstiganná. Til
| að hljóta „Silfur-C“ þarf að upp-
fylla þrjú skilyrði, þ.e. 5 klst. þol
flug, hækka sig um 1000 metra og
fljúga 50 km. vegalengd í bein;
Iínu. Mest má ljúka tveimur skil
yrðanna í einu og, sama fluginu
Fyrir „Gull Co“ lrarf að hækka sig
um 3000 m og fljúga 300 km. lang
flug.
Lengsta vegalengd, sem flogir
hefur verið f svifflugi er 861 km. i
beina linu. Flaug það Bandaríkja-
maðurinn Johnson árið 1952. —
Mesta hæð, sem náðst hefur er
14.100 metrar, en það er helmingi
meiri hæð en normal-flughæð Visc
ount flugvéla Flugfélagsins í milli
laridafluginu. Þetta flug flaug
| Bandaríkjamaðurinn Paul Bikle.
j formaður ameríska svifflugsam-
I bandsins, en hann stjórnar flug-
\ tilraunastöðinni á Edwards-flug-
i vellinum þar sem x-15 og aðrar
! nýjar vélar eru reyndar.
| Þeim, sem áhuga Jiafa á að
kynna sér svifflug hérna og iðka
þessa fallegu fþrótt, er bent á að
hafa samband við starfsmenn fél-
| agsins á Sandskeiði, eða fá upp-
■ Austurstræti 8.