Dagur - 31.08.1999, Blaðsíða 7

° 'PR líij UI) A t; U ft ' 3 2 1' 'A G'jj'H'T' Y’9’9 9-7

ÞJÓÐMÁL
Þolinmæðm þrotin

• - ■
m » *L:.sí íH
■

JÓN
KRISTJÁNS-
SON
formaður fjárlaga-
nefndar Alþingis
skrifar
Síðasta laugardag var haldinn í
Valaskjálf á Egilsstöðum stofn-
fundur samtaka áhugamanna um
virkjunarmál á Austurlandi. Um
700 manns sóttu fundinn og
helmingi fleiri höfðu skrifað sig í
samtökin. Þetta eru háar tölur
miðað við íbúafjölda í landshlut-
anum. Daginn áður var samþykkt
tillaga um stuðning við Fljóts-
dalsvirkjun og þau áform sem þar
eru uppi, á Qölmennu þingi Sam-
bands sveitarfélaga í Austur-
landskjördæmi. Tillagan var sam-
þykkt með öllum greiddum at-
kvæðum gegn tveimur og tveir
sátu hjá.
Þessi afstaða Austfirðinga er
þverpólitísk bæði í sveitarstjórn-
um á svæðinu og hjá almenningi.
Þessi viðbrögð ofan í þá umræðu
sem hefur verið um virkjunar-
málin sýnir að þolinmæðina er að
þrjóta eystra og almenningur sit-
ur ekki lengur hjá. Það er fróð-
Iegt að velta fyrir sér hvers
vegna?
Langvinn umræða inn auð-
lindanýtingu
Atvinna, byggð og lífskjör byggist
á nýtingu auðlinda. Auðlindir
okkar eru fiskimiðin, landið og
náttúra þess, orkan og hugvit og
mannauður landsmanna. Á skyn-
samlegri nýtinu á þessu byggist
öll framþróun. Langvinn um-
ræða hefur verið um nýtingu
orkunnar á Austurlandi. Stór
áform um virkjanir norðan
Vatnajökuls komust fyrst á
teikniborðið og inn í áætlanir fyr-
ir þremur áratugum. Áform hafa
einnig verið uppi um iðnað
byggðan á orkunýtingu, en þau
hafa ekki gengið upp til þessa.
Fyrir um það bil fimm árum
byijuðu fjárfestingar í orkufrek-
um iðnaði fyrst hér á landi eftir
Iangt hlé. Alverið í Straumsvík
var stækkað og byggt nýtt álver á
Grundartanga. Andstaða við
þessi áform var veik, þótt ekki sé
meira sagt, en þó bar á henni á
Grundartanga, og þá vegna út-
blásturs frá verksmiðjunni, en
ekki vegna virkjunarmála. Ekkert
var rætt um hvort sú aukning
orku sem þessar framkvæmdir
þörfnuðust væri æskileg. Hluti af
orkunni var fyrir hendi í Blöndu,
en verulegar framkvæmdir fóru
„Álverið í Straumsvík var stækkað og byggt nýtt álver á Grundartanga. Andstaða við þessi áform var veik, þótt ekki sé meira sagt, en þó bar á henni á
Grundartanga, og þá vegna útbiásturs frá verksmiðjunni, en ekki vegna virkjunarmála," segir Jón m.a. í grein sinni.
strax á stað á Þjórsársvæðinu og
orkan var bundin í stóriðju. Ekk-
ert var rætt um þessa hlið máls-
ins og engin umræða var um að
stóriðja væri úrelt og þverpólitísk
samstaða var í Alþjngi um málið.
Enn er rætt um að stækka Col-
umbía álverið og stækka Járn-
blendiverksmiðjuna og stórvirkj-
un er í smíðum á Þjórsársvæð-
inu. Enn ein virkjunin á virkasta
eldvirka beltinu í landinu. Graf-
arþögn ríkir um þessar fram-
kvæmdir.
Vendipuiiktiir
Ahugi á orkufrekum iðnaði hér á
landi hefur farið vaxandi síðustu
árin, og sá vendipunktur varð í
málinu fyrir tveimur árum að at-
hyglin beindist að Austurlandi í
frekari uppbyggingu á þessu
sviði. Sú athygli var byggð á nýt-
ingu orku í stærri stíl frá virkjun-
um norðan Vatnajökuls, þar sem
orkan væri nýtt í fjórðungnum.
Með því spöruðust aðflutnings-
Iínur yfir þvert landið sem hafa í
för með sér mikinn kostnað og
eru óæsklegar frá umhverfissjón-
armiðum.
Eftirleikinn þekkja flestir. Nú
er full atvinna í landinu í stað
nær 7% atvinnuleysis á höfuð-
borgarsvæðinu áður. Sú skoðun
virðist vera uppi að svo verði
áfram og óþarfi sé að hugsa um
uppbyggingu iðnaðar, þar sem af-
urðirnar mælast f „rúmmetrum"
svo notað sé orðalag sem sést
hefur í blaðagreinum um stór-
iðjumál. Heiftarlegar umræður
og fádæma áróðursherferð hefur
farið af stað um málið undir
þeirri yfirskrift að krefjast „Iög-
formlegs umhverfismats" á
Fljótsdalsvirkjun. Ekki fer neitt á
milli mála að tilgangurinn er að
koma í veg fyrir virkjun Jökulsár í
Fljótsdal, nota allar kæruleiðir
sem yrði til þess að þau áform
sem uppi eru um samninga við
Norsk Hydro yrðu að engu.
Talað niður til Austfirðinga
I þessari umræðu hefur tíðum
verið talað niður til Austfirðinga.
Það er talað á þeim nótum að
þeim eigi að „fá eitthvað annað
að gera“. Það eigi að sökkva Eyja-
bökkum fyrir „þrjá atvinnulausa
menn á Reyðarfirði11, og þannig
mætti lengi telja. Því hefur verið
haldið fram að enginn mundi
vilja vinna í álveri, og það sé ekk-
ert atvinnuleysi á Austfjörðum.
Flestir Ijölmiðlar hafa lagst á eitt
um að túlka málið einhliða og
safna viðmælendum sem túlka
það þannig. Þeir sem fylgja virkj-
unum á Austurlandi líta þannig á
málið að hér sé verið að nýta
auðlindir fjórðungsins á hag-
kvæmnisgrundvelli. Þeir líta svo
á að hér sé aðgerð á ferðinni í at-
vinnumálum, sem styrkir byggð á
Austurlandi en er jafnframt hag-
kvæm fyrir alla þjóðina, eykur
þjóðartekjur og framleiðslu. Þeir
álíta einnig að þessar fram-
kvæmdir styrki aðrar atvinnu-
greinar en veiki þær ekki og auki
ijölbreytni atvinnulffsins. Það er
rétt að skráð atvinnuleysi á Aust-
urlandi er lágt um þessar mundir
eins og annars staðar á landinu.
Hitt er staðreynd að fjórðungur-
inn hefur misst þijú til Ijögur
hundruð manns burt á ári síð-
ustu árin. Það brennur á fólki að
stöðva þessa þróun. Austfirðing-
ar geta illa sætt sig við það að
þurrkuð séu út í einu vetfangi
áformin um orkunýtingu í stærri
stíl í ijórðungnum. Þeir vita það
ósköp vel að það er tilgangurinn
með hinni miklu áróðursherferð
sem rekin er.
Yfirlýsmgar ráðamanna
Undanfarið hefur verið gest-
kvæmt á Eyjabökkum. Uppákom-
ur eins og lokanir brúa og hótan-
ir um vaídbeitingu ýta við fólki.
Yfirlýsingar ráðamanna í samfé-
laginu eins biskupsins yfir Is-
landi og borgarstjórans í Reykja-
vík, sem hafa blandað sér á afger-
andi og áhrifamikinn hátt í málið
síðustu dagana, hafa ýtt við Aust-
firðingum að nú væri kominn
tími til þess fyrir þá sem eru
fylgjandi orkunýtingu í stærri stíl
að láta til sín heyra.

m
Mannúðarstefaa á vjUigötiun
EINAR INGVI
MAGNÚSSON
skrifar
Ég var staddur í strætisvagni um
daginn sem átti leið um Hlemm-
torg seint á föstudagskvöldi.
Tveir lögreglubílar og tveir
sjúkrabílar voru nýkomnir á vett-
vang, þar sem drykkjumaður lá
hreyfingarlaus á gangstétt að öll-
um líkindum í brennh'ínsdauða
eða eiturlyfjasvefni. Stumruðu
læknir, sjúkraflutningamenn og
lögregla yfir manninum, auk þess
sem almennir borgarar gáðu
hverju þetta umstang sætti.
Þarna var afrísk stúlka. Hún
kom inn í strætisvagninn furðu
lostin. Hún sagðist ekkert skilja í
þessu íslenska þjóðfélagi. Ef ein-
hver liggur ofurölvi á götunni í
Afríku skiptir sér enginn af hon-
um, sagði hún. Þar er fólk látið
bera ábyrgð á sínu eigin lífi. Þar
er óðs manns æði að vera ábyrgð-
arlaus, því það stofnar lífi og ör-
yggi í hættu. Á Islandi fannst
henni að allir kæmust upp með
allt. Hér er séð jafnvel fyTÍr þeim
sem nenna hreinlega ekki að
vinna. Það er mannskemmandi.
Þessi afríska stúlka hafði lög að
mæla. Mannúðarstefna má
aldrei verða svo rausnarleg að
fólk hætti að taka ábyrgð á lífi
sínu. Það mun aðeins kosta þjóð-
félagið ónauðsynleg Ijárútlát og
auka á ábyrgðarleysi þegnanna,
sem hefðu hollara af því að vinna
og takast á við lífið, í stað þess að
láta skattborgarana sjá fyrir sér.
Það eykur sjálfstraust og virðingu
að framfleyta sér og veitir aukið
þrek og ánægju. Það er hryggðar-
mynd að sjá fyllibyttur sóla sig á
biðstöðvum strætisvagnanna.
Þeim er engin hjálp í því að
skattgreiðendur gefi þeim í
staupinu dag eftir dag og ár eftir
ár. Fyrir utan óheilbrigðið sem
það veldur.
Of rausnarleg mannúðarstefna
gerir fólk að vesalingum og sogar
úr því máttinn til að bjarga sér.
Hún var í engum vafa um það,
afríska stúlkan, sem átti leið um
Hlemm þetta stærsta fyllerís-
kvöld vikunnar.