Dagblaðið Vísir - DV - 17.04.1990, Blaðsíða 4

4
ÞRIÐJUDAGUR 17. APRÍL 1990.
Fréttir
Guöjón Petersen, framkvæmdastjóri Almannavama:
Ekki tími
til að ryma
svæðið
„Það var meiningin að gefa út alls-
herjar viðvörun og segja fólki á þessu
svæði að fara inn, loka gluggum og
dyrum, slökkva á loftræstingum þar
sem þær væru og halda sig innan-
dyra. Það á að vera í lagi ef loft-
skipti veröa ekki mjög ör í húsinu á
meðan skýið fer framhjá," sagði
Guðjón Petersen, framkvæmdastjóri
Almannavarna ríkisins, um við-
brögð stofnunarinnar við eldinum
við Áburðarverksmiðjuna í Gufu-
nesi.
„Þaö heföi ekki verið tími til að
rýma svæðið og við hefðum stefnt
fólki í margfalt meiri hættu meö því.
Þá hefði fólkið verið úti og þaö tekur
alltaf sinn tíma að ferðast og fara í
réttar áttir, auk örvæntingarinnar
sem hefði gripið um sig.“
- í hverju var hættan fólgin?
„Hættan, sem var fyrir hendi, var
að eldurinn skemmdi eða veikti kúl-
una þannig að hún hefði opnast. Þá
hefði hröð uppgufun átt sér stað.“
Að sögn Guðjóns hefði ammoníak-
ið þá streymt úr geyminum. Vegna
snöggrar kólnunar hefði eiturskýið
haldist niðri við jörð og borist þannig
yfir nálæg hverfi. Eftir fáeinar mín-
útur heföi skýið síðan hitnað aftur
og ammoníakið þá stigið upp.
Miðað við vindátt og vindhraða á
páskadag hefði skýið borist í suður
frá verksmiðjunni. Hamrahverfi í
Grafarvogi, Ártúnshöfði, Ártúns-
holt, neöri hluti Breiðholts og Voga-
og Sundahverfi hefðu þá verið í
Guörún Helgadóttir:
Krefst fundar um
áburðarverksmiðjuna
Guðrún Helgadóttir, forseti sam-
einaðs þings, hefur krafist fundar
með þingmönnum Reykjavíkur,
borgarfulltrúum og almanna-
varnanefnd Reykjavíkur vegna
þess hættuástands sem skapaðist
vegna elds á ammoníakgeyminum
við Áburðarverksmiðjuna í Gufu-
nesi á páskadag.
í bréfi Guðrúnar til borgarstjóra
segir að fjöldi spuminga vakni
vegna þessa máls sem kalli á svar
nú þegar. ibúar höfuðborgarsvæð-
isins hafi ekkert frétt af hættunni
fyrr en hún var afstaðin og ríkis-
stjórn íslands hafi heldur ekkert
frétt af málinu nema í gegnum fjöl-
miðla. Þeir einstaklingar, sem hafi
haft samband við Almannavamir,
hafi fengið svör sem vart hæfa
þeirri stofnun, eins og segir í bréfl
Guörúnar.
-gse
:
Ártúnshöföjgu
'Árfúnsholt og

:x:::::::::::::::::::x::>:::
:x:x::::::
Hætta vegna ammoniaksleka frá Áburðarverksmiðjunni
Á þessu korti má sjá þau hverfi sem í mestri hættu voru miðað við
vindátt, vindhraða og það magn af ammoníaki sem var í geyminum.
burðarverksmiðjan
Hamrahverfi
' Grafarvogi
i .....
Breiðholt
lÍÉi
mestri hættu. Eiturskýið hefði lagst - Hvaða áhrif hefur ammoníak á brennir þaö öndunarfærin,“ sagði
yfir þessi hverfi áður en það heföi mannslíkamann? Guðjón Petersen.
náð að hitna og stíga upp. „Ef ammoníakið er nógu mikið þá -gse
Áburðarverksmiðjan í Gufimesi:
Verksmiðjunni á að loka þar
til nýi tankurinn er tilbúinn
- segir Guðmundur G. Kristinsson, íbúi í Grafarvogi
„Ég tel að loka eigi verksmiðjunni
þar til nýi tankurinn verðúr tilbúinn,
ef tilkoma hans breytir þá nokkru
um þá hættu sem hér er fyrir hendi,“
sagði Guðmundur G. Kristinsson,
íbúi við Fannafold í Grafarvogi. Guð-
mundur er í stjórn íbúasamtakanna
sem fulltrúi íþróttafélagsins Fjölnis
en þar sem íbúasamtökin hafa ekki
haldið fund um máhð talar hann sem
óbreyttur íbúi. Hann var ekki heima
við er brunans var vart heldur frétti
af atburðum úti í bæ. Aðspurður
sagðist hann ekki vita nákvæmlega
hvemig ætti að bregðast við þegar
slikt hættuástand skapast. íbúar
svæðisins hefðu engar leiöbeiningar
um það hvað bæri að gera ef eitthvað
færi úrskeiðis í áburðarverksmiðj-
unni.
„Ég er ekki einu sinni viss um að
almannavamanefnd hafi hugleitt
bruna í tanknum og viðbrögð við
slíku. Þeir aðilar, sem féllust á það
fyrir tveimur ámm að verksmiðjan
yrði hér til frambúðar, hafa væntan-
lega ekki sofið vel þegar þeir heyrðu
um þá hættu sem vofði yfir þúsund-
um manna í borginni," sagði Guð-
mundur.
Hann taldi engan vafa á að íbúa-
samtökin tækju málið fyrir. „Hugs-
anleg hætta frá áburðarverksmiðj-
unni hefur alltaf verið fyrir hendi og
legið í undirmeðvitund fólks. En það
er eins og að vakna upp við vondan
draum að fá áþreifanlegar sannanir
fyrir henni. Að þessu sinni sluppum
við fyrir horn en það fer ekki hjá því
að maður hugsi hvort sama hætta
geti ekki allt eins skapast á morgun
eða í næstu viku. Þess vegna finnst
mér að loka eigi verksmiðjunni þar
til nýi tankurinn er tilbúinn. Hlut-
verk almannavarna og þeirra yfir-
valda, sem stjóma ríki og borg, hlýt-
ur að vera að vernda íbúana gegn
hugsanlegri lífshættu,“ sagði Guð-
mundur K. Kristinsson, íbúi í Graf-
arvogi.
JJ
í dag mælir Dagfari
Hættulaust hættuástand
Það urðu ýmsir hvumsa þegar
þeir heyrðu í kvöldfréttum útvarps
á páskadag að hættuástandi vegna
elds í áburðarverksmiðjunni hefði
verið aflýst. Menn vom einkum
hissa vegna þess að hættuástand
hafði aldrei verið tilkynnt og því
höfðu höfuðborgarbúar ekki hug-
mynd um þaö fyrr en eftir á hvaö
það munaði litlu að þeir yrðu myrt-
ir af eitri frá áburöarfabrikku rík-
isins. Svona tiliitssemi er þakkar-
verð því það er til ills eins að til-
kynna fólki að það sé í lífshættu
fyrr en það er í andarslitrunum.
Enda ætluðu þeir hjá almanna-
vömum að blása í flautur sínar
þegar ammoníaksgeymirinn
spryngi svo alhr þeir sem væm úti
á göngu gætu kveikt á útvarpstækj-
unum sem þeir bera á sér og heyrt
tilkynningu þess efnis að nú ættu
allir að halda sig innan dyra og
hefðu þá möguleika á að tóra
áfram. Ekki kunnu þó aliir gott að
meta og sannaðist það best á konu-
kind í Grafarvogi sem hringdi í al-
mannavamir og kvartaði undan
því að hafa ekki verið látin vita aö
hún hefði verið í lifshættu. Menn
kunnu þessu vanþakklæti illa og
sögðu konunni að ekkert væri hægt
að gera ef allt spryngi í loft upp og
því til lítils að ausa út tilkynning-
um fyrr en eitrið væri farið að
virka.
Forstjóri almannavarna kom svo
fram í útvarpi í gær vegna þessa
máls en ekki hafði náðst til hans
fyrr þar sem nefndin tók ekki síma
meðan hættuástand var og var svo
farin heim þegar því lauk á páska-
dag. Forstjórinn sagði að ákveðið
hefði verið að setja allt í viðbragðs-
stööu þegar ljóst var að logaði í eit-
urgeyminum og allir í nefndinni
hefðu verið í startholunum þar til
ljóst varð að búið væri að slökkva
og nefndin fór heim að borða. Það
er því ljóst að allt var gert sem
hægt var að gera til aö spilla ekki
páskagleði borgarbúa með því að
setja þá líka í viðbragðsstöðu. Enda
kom fram hjá forstjóranum aö ekki
þýddi að benda fólki á að flýja eit-
urskýið því vegakerfið gæti aldrei
annað slíkri umferð. Það er því
ljóst að nefndin gerði allt sem hægt
var að gera í tilvikum sem þessum
og vamimar í fullkomnu lagi. Þeg-
ar jarðskjálftinn reið yfir ekki alls
fyrir löngu var vamarkerfið líka í
fullkomnu lagi því þá lét nefndin
útvarpa tilkynningum til almenn-
ings um að lesa símaskrána
skömmu eftir skjálftann og munu
seinlæsir og sjóndaprir ekki enn
hafa lokið lestrinum.
Það em víst engar upplýsingar í
símaskránni hvaö beri aö gera ef
áburðarverksmiðjan springur í loft
upp og því þótti ekki ástæða til að
benda á þá ágætu bók í þetta skipt-
i. Auk þess er ekki gert ráð fyrir
að það geti kviknað í þessum geymi
með þeim hætti sem nú gerðist og
því er ekki hægt að gera ráðstafan-
ir gegn því sem ekki getur gerst
þegar það gerist. Eins og við vitum
er landbúnaöur ákaflega áhættu-
söm atvinnugrein og allt sem henni
viðkemur. Nægir að nefna að loö-
dýrabændur eru orönir svo að-
þrengdir að þeir slást við minka
og refi um fóðrið allt þar til yfir-
völd hófu að loka fóðurstöðvum í
þeirri von að með því mætti útrýma
bændum og dýrum á einu bretti.
Borgarbúar hafa tekið þátt í
hættuspili landbúnaðar með þeim
hætti að hýsa áburðarverksmiðj-
una sem á það sammerkt með
kjamorkusprengju að vera hættu-
laus meðan hún ekki springur. Að
vísu hefur Davíð eitthvað verið að
amast við verksmiðjunni og raunar
haldið því fram að það sé ódýrara
aö kaupa bara áburð frá útlöndum.
Sem betur fer hafa fáir lagt eyru
við slíku þvaðri því varðandi land-
búnaðinn gildir sú regla að ekki
skuli nota neitt ódýrt frá öðrum
löndum meðan við getum sjálfir
framleitt það á hærra verði. En það
kostar klof að ríöa röftum og því
ekki til of mikils mælst að Reykvík-
ingar leggi sig í lífshættu vegna
áburðarverksmiðjunnar svo lengi
sem það kemur í veg fyrir innflutn-
ing á áburði á lægra verði.
Fyrir skömmu skipaði Steingrím-
ur nefnd sem hefur það verkefni
að lokka erlenda ferðamenn hingað
á þeirri forsendu að hér sé engin
hætta á mengun. Að því loknu brá
forsætisráðherra sér í skíöafrí með
viðkomu í Lichtenstein en starfs-
menn hans höfðu fyrir tilviljun
fundið þetta kotríki á kortinu og
með þvi létt ferðakostnað ráðherr-
ans. Við skulum bara vona að þaö
fréttist ekki til útlanda að það hafi
legið við að stór hluti Reykvíkinga
geispaði golunni af völdum lofteitr-
unar á upprisudegi frelsarans. En
hafi þetta frést má þó alltaf benda
á að hættuástandi hafi bara verið
aflýst en ekki lýst.
Dagfari