Þjóðviljinn - 15.01.1955, Blaðsíða 10

.hi'
-V<>,
f.iiliií iiy.
3.0) — ÞJÓÐVILJINN — Laugardagur 15. janúar 1955
Erich Maria REMARQUE:
Að elslm...
. • . og dejgja

29. dagur
hjálpað til að grafa það upp.“ Hann leit á mennina.
„Ég má til. Foreldra'r mínir —“
1 „Ég hef ekkert við það að athuga. Willmann! Hér er
nýr hjálparmaður. Hefurðu öxi?“
Fyrst kom maðurinn með krömdu fætuma. Stálbiti
hafði lagzt yfir þá og klemmt manninn niður. Maður-
inn var enn lifandi. Hann hafði meðvitund. Gráber
starði á andlit ha!ns. Hann þekkti hann ekki. Þeir sög-
uðu sundur bitann og sóttu sjúkrabörur. Maðurinn
æpti ekki. Hann ranghvolfdi aðeins augimum, og allt í
einu sást ekki annað en hvítan.
Þeir víkkuðu opið, og fundu tvö lík. Bæði voru gersam-
lega kramin. Andlitin voru flöt; þau voru rennislétt,
nefin vom horfin og tennurnar eins og möndlur sem
baka'ðar eru í köku. Gráber laut yfir þau. Hann sá dökkt
hár. Fólk hans var ljóshært. Þeir drógu líkin upp og þau
lágu á götunni flöt og annarleg.
Það birti. Tunglið var að koma upp. Himinninn varð
fölblár, næstum litlaus. „Hvenær var árásin?“ spurði
Gráber þegar hann var leystur af.
„í gærkvöldi."
Gráber leit á hendumar á sér. Þær vom svartár í
fölri birtunni. Blóðið sem úr þeim rann var líka svart.
Hann vissi ekki hvort það var úr honum sjálfum. Hann
vissi ekki einu sinni að hann hafði rótað burt steinum
og glerbrotum með bemm höndum. Þeir héldu áfram að
vinna. Tárin streym.du úr augum þeirra; eiturgufurnar
úr sprengjunum ollu þeim sviða. Þeir þurrkuðu sér með
jakkaermunum, en augun fyllust aftur jafnóðum. <
„Hæ, hermaður,“ hrópaði einhver fyrir aftan hann.
Hann sneri sér við. „Er þetta bakpokinn þinn?“ spuröi
einhver mannvera, sem hann greindi óljóst gegnum
tárin.
„Hvar?“
„Þarna. Það er einhver aö stela honum.“
Gráber ætlaði ekki að sinna þessu. „Hann er að stela
honum,“ sagði veran og benti. „Þú getur náð honum
enn. Ég skal koma í staðinn þinn.“
Gráber gat ekki hugsað lengur. Hann hlýddi aðeins
röddinni og handleggnum. Hann hljóp niður eftir göt-
unni og sá mann klöngrast yfir steinhrúgu. Hann náði
honum. Þaö var gamall maður sem dró á eftir sér bak-
pokann. Gráber steig á ólina. Maöurinn sleppti pokan-
um, sneri sér við, fórnaði höndum og gaf frá sér skrækt,
mjóróma vein. Munnur hans var stór og svartur ,í
tunglsljósinu og augu hans glóðu.
Eftirlitsmenn komu á staðinn. Það voru tveir S.S.-
menn. „Hvað gengur á hér?“
„Ekki neitt,“ svaraði Gráber og setti á sig bakpokann.
Gamli maðurinn sagði ekkert. Hann andaði ótt og títt.
„Hvað ertu aö gera hér?“ spurði annar SS-maðurinn.
Það var miðaldra foringi. „Skilríki.“
„Ég er að aðstoða við að grafa fólk upp. Þarna fyrír
handan. Foreldrar mínir áttu þar heima. Ég verö —“
„Skilríki,“ sagði foringinn hörkulegar en áður.
Gráber starði á mennina tvo. Það var tilgangslaust að
efast um hvort S.S.-mennirnir hefðu rétt til þess að
skipta sér af ferðum hermanna. Þeir voru tveir og báð-
ir vopnaðir. Hann þreifaði eftir leyfisvottorði sínu. Mað-
urinn tók upp vasaljós og las það. Andarta.k var skjal-
ig upplýst eins og það væri glóandi. Gráber fann að
vöðvar hans hnykluöust. Loks var slökkt á Ijósinu og
foringinn skilaði skjalinu aftur. „Áttu heima í Haken-
strasse átján?“
„Já,“ sagði Gráber óþolinmóður. „Þarna yfir frá. Við
erum einmitt að grafa fólkiö upp. Ég er að leita að fjöl-
skyldu minni.“
„Hvar?“
„Þarna. Þax sem þeir ei*u að grafa. Sjáið þið það
ekki?“
„Það er ekki átján,“ sagði foringinn.
„Hvaö þá?“
„Þetta er ekki átján. Þetta er tuttugu og tvö. Átján er
hér.“ Hann benti á rústahrúgu sem jámstengur stóðu
upp úc
„Er það áreiðanlegt?“ stamaði Gráber.
„Auðvitað. Hér er allt eins og áður var. En þetta er
átján. Ég veit það með vissu.“
Gráber horfði á rústirnar. Það i*auk ekki úr þeim.
„Þessi hluti af götunni varð ekki fyrir árás í gær,“
sagði foringinn. „Ég held það hafi verið í vikunni sem
leið. Eða það er jafnvel lengra síðan.“
„Veiztu —“ Gráber tók andköf .og hélt síðan áfram.
„Veitu, hvort fólkinu var bjargað?“
„Ég veit það ekki. En það bjargast alltaf einhverjir.
Ef til vill hafa foreldrar þínir ekki einu sinni verið í
húsinu. Flest fólk fer í stóru loftvamaskýlin þegar loft-
árásir eru gerðar.“
„Hvar get ég komizt að því? Og hvar get ég haft upp
á hvar þau eru niðurkomin?"
„Hvergi á þessum tíma. Ráðhúsið vai’ð fyrir sprengju
og það er ringulreið á öllu. Spurðu á hverfisskrifstof-
unni í fyrramálið. Hvað fór á milli þín og þessa manns?“
„Ekki neitt. Heldurðu að það sé enn fólk undir rúst-
unum?“
„Það ern alls staðar lík. Ef við ætlum aö grafa þau
öll upp, þyrftum við hundrað sinnum fleiri menn. Þessi
bölvuð kvikindi sprengja upp heila borg eins og hún
leggur sig.“
Foringinn sneri sér við og ætlaði að fara. „Er þetta
bannsvæði?" spurði Gráber.
„Þvi spyrðu?“
„Loftvamavörðurinn þama sagði að svo væri.“
,,Þessi vörður er með lausa skrúfu. Það er búið aö
reka hann úr vinnunni. Vertu héma eins lengi og þér
sýnist. Ef til vill geturðu fengið stað til að sofa í bæki-
stöðvum Rauða krossins. Þær eru þar sem brautar-
stöðin var. Ef heppnin er með þér.“
Gráber var að leita að. dyrunum. Á einum stað var
búið að hreinsa steinbrakið burt, en hvergi var op aö
finna sem lá'að kjallaranum. Hann klifraði yfir rústim-
ar. í þeim miðjum voni leifar af stiganum. Þrepin og
stigapallurinn vom óskemmd en þau lágu tilgangslaust
upp í tómið. Fyrir aftan stigann var hrúgaldið hærra.
Legustóll með silkiáklæði stóð þar 1 skotinu, beinn og
óskemmdur, eins og hann hefði verið settur þar af á-
Það gerðist í skozku þorpi.
Maður nokkur barði að dyr-
um granna síns, en kona
hans kom til dyra. Eftirfar-
andi viðtal átti sér stað:
Kalt.
Já.
Iátur út fyrir rigningu.
Já.
Er Jón við?
Já, hann er við.
Get ég fengið að tala við
hann?
Nei.
En ég kom til að finna hann.
Ekki hægt — hann er dáinn.
Dáinn?
Já.
Skyndilega ?
Já.
Mjög skyndilega?
Já, mjög skyndilega.
Sagði hann nokkuð um kart-
öflupokann, sem ég átti hjá
honum, áður en hann dó?
=SS5=
Hafið þér nokkumtíma lent í
jámbrautarslysi ?
Já, einu sinni. Það var í jarð-
göngum, og ég kyssti móður-
ina í staðinn fyrir dótturina.
06
dmilkþáliu a*
Hentugur teipubúningur
Hér er mynd af góðri prjóna-
peysu handa lítilli telpu. Peys-
an á myndinni er frönsk en
hún er alveg jafnhentug handa
íslenzkri smátelpu. Peysan er
eiginlega millistig milli peysu
og golftreyju. Hún er hneppt
það langt niður að framan að
auðvelt er að smeygja henni
yfir höfuðið, hún er ekki hneppt
Auðsaumuð
blússa
Það er svo auðvelt að sauma
þessa blússu að byrjendur í
I listinni geta hæglega spreytt
sig á henni. Hún er hvorki
með kraga né hornum sem eru
erfið viðureignar og hnappa-
götin þurfa ekki að valda nein-
um vandræðum. Blússunni er
lokað að framan með gylltum
krækjum sem auðvelt er að
sauma á. Blússan er há í háls-
inn og opið má gjarnan vera
dálítið þröngt. Bezt er að
sauma hana úr efni sem ekki
er alltof mjúkt.
alveg niðurúr. Þetta er hentugt
snið handa telpum, því að
þeim hættir við að hneppa frá
sér göllunum eða gleyma að
hneppa þeim að sér. Það skipt-
ir ekki eins miklu máli þótt
gleymist að hneppa þessari
peysu að sér.