Þjóðviljinn - 28.01.1958, Blaðsíða 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 28. janúar 1958
(IIÓÐVIUINH
Ótgefandl: Bamelnlngarfloklcur alþíBu — Séslallstaflokkurtnn. - Bitstjórar
Mattnús KJartansson (áb.), BigurSur QuSmundsson. — Préttarltstjó.rt: Jón
BJarnason — BlaSamenn: ÁsmuncJur Blgurjónsson, QuSmundur Viefússon,
ÍTftr H. Jónsson, Magnús Torfl ölafsson. Sigurjón Jóhannsson. — AugJýs-
lngastjórí: QuSgelr Magnússon. — Bitstjóm, afgrelSsla, auglýsingar, prent-
sxniúja: Skoiavórðustlg lð. — Síml: 17-500 (5 linur). — ÁskrlftarverS kr. 25 á
aatn i Beykjavík oe nágrennl; kr. 22 annarsst. — Lausasöluverð kr- l.BO.
PrentsmlSja ÞJóBvUjans.
-----------------------------------/
Alvarleg aðvörun
Björn Franzson:
Forsetinn og hlutleysið
¥ Trslitin í bæjarstjórnarkosn-
^ ingunum eru einhver lær-
'dómsrikasti stjórnmálaatburður
sem hér hefur orðið um langt
skeið. íhaldið í Réykjavík hef-
Ur unnið mesta sigur sögu
sínnar, hlotið fylgi mikils
meirihluta bæjarbúa og fengið
10 menn kjörna í bæjarstjórn
i áf 15! Ekki þarf lengi að leita
orsakanna, íhaldið gengur til
baráttunnar í einni heild af
Sllu því ofurkappi, sem auður
og fullkomin áróðursvél fá á-
orkað, en vinstri menn eru
sjálfum sér ósamþykkir, og
innan vébanda þeirra hafa
voldugir aðilar setið á svikráð-
um við alla vinstri samvinnu
og unnið í þágu ihaldsins leynt
og Ijóst. Enda þótt vinstri
stjórn hafi verið í landinu,
hefur reynzt ákaflega erfitt að
tryggja raunhæfa vinstri
■stefnu, það hefur jafnvel
reynzt ókleift að tryggja fram-
kvæmd á ýmsum veigamestu
: fyrirhejtum stjómarsáttmálans
enn sem komið er. En það er
ákaflega lærdómsríkt að ein-
mitt þeir menn sem setið hafa
á svikráðum við alla vinstri
samvinnu og gengið erinda í-
haldsins í verkalýðshreyfing-
•unni og víðar, hægri menn Al-
þýðuflokksins, uppskera nú ár-
■ -angur iðju ^innar í stórfelldu
fylgishruni; óheilindi þeirra
! yerða íhaldinu einu að gagni.
Kosningaúrslitin sýna að eins
•og er vantar stórlega mikið á
það að Alþýðuflokkurinn komi
-manni á þing af eigin ramm-
leik nokkursstaðar á landinu;
út í svo aigerar ógöngur ieiðir
stefna Guðmundar í. Guð-
ínundssonar 02: Áka Jakobsson-
ar. Og þeir leiðtogár Þjóð-
varnarfI,okk3ins, sem ekkert
vildu Etnnað en sundra og
kljúfa, hafa nú einnig upp-
skorið árangur iðju sinnar; og
,það er athyglisvert ihugunar-
efni að bæjarfulltrúa þá sem
Þjóðvörn átti áður í Vest-
mannaeyjum og á Akureyri
hírðir íhaldið nú einnig. Með
slikum vinnubrögðum, óheil-
indum og klofningi, er verið að
færa íhaldinu sigurinn vitandi
vits. Það er athyglisverð stað-
reynd, að hefðu bæjarstjórn-
arkosningavnar verið alþingis-
.kosningar hefði íhaldið fengið
sex nienn kjiirna í Reykjavík
-og Alþýðubandalagið tvo, en
Framsókn, Alþýðuflokkurinn
og Þjóðvörn en.gan mann.
Samt fengu þessir þrír flokk-
ar nær 8.000 atkvæði samtals,
sem öll hefðu fallið dauð og
omerk. Er hægt að liugsa sér
gleggra dæmi um afleiðingar
sundrungarinnar?
Við sjáum andstæðuna þar
sem vinstri menn standa
saman og berjast af mann-
dómi gegn íhaldinu. Þannig
hafa unnizt mjög ánægjuleg-
3r sigrar á Akranesi, ísafirði,
Selfossi og víðar. Og á þejm
stöðum þar sem fólkið sjálft
þjappaði sér saman í eina
heild og hafði klofningsfyrir-
mæli skammsýnna leiðtoga að
engu, varð jafn góð^f árangur,
eins og stórsigrar vinstri
manna í Kópavogi og á Nes-
kaupstað sanna bezt. Fólkið í
þessu landi getur sannarlega
tekizt á við auðmannaflokkinn
með fullum árangri ef það
stendur saman.
jr-
A rangur Alþýðubandalagsins
Á*- er góður víða úti um land,
en hér í Reykjavík tapaði
flokkurinn á annað þúsund at-
kvæðum frá þingkosningunum
1956, þótt hann bætti nokkru
við fylgi það sem Sósíal-
ÍRtaflokkurinn hlaut í síðustu
bæjarstjórnarkosningum. Engu
að síður eru þessar kosningar
staðfesting á því að Alþýðu-
bandalagið eru traust og örugg
samtök, ótvíræður forystu-
flokkur íslenzkrar alþýðu, og
kosningarnar; eru samf elld stað-
festing á því að, sú stefna
Alþýðubandalagsjns, að treysta
einingu og .samvínnu vinstri
manna í éinni fylkingu, er rétt
og getur ein fært árangur.
Þótt tilrauni'r klofningsmanna
til þesá að torvelda baráttu Al-
þýðubandalagsins og níða af
því fylgið hafi borið nokkurn
árangur, liefur sú iðja þó fyrst
og fremst komið þeim í koll
sjálfuni eins og úrslitin í
Reykjavík sanna bezt.
ÍT'n fyrst og síðast eru þosn-
ingaúrslítin mjög alvarleg
aðvörun til vinstri manna. Ef
við eigum að geta tekizt á við
íhaldið, ef við eigurn að geta
lagt auðmannaklíkuna að velli,
verðum við að snúa saman
bökum af fullkominni ein-
lægni, hyggja hátt og starfa
vel." Það verður tafarlaust að
talfa fyrir það að annarleg öfl
tefji og torveldi og komi í veg
fyrir að ýms mikilvægustu
stefnumál vinstri stjórnar séu
framkvæmd. Það verður áh
tafar að binda endi á þá stór-
hættulegu óhæfu að flugumenn
í samtökum vinstri manna
greíði íhaldinu leið inn í sjálfa
verklýðshreyfinguna. Það verð-
ur að tryggja það að vinstri
stjórn framkvæmi. raunveru-
lega vinstri stefnu, stóra í
sniðum. Vinstri menn þurfa að
svara sigri íhaldsins í fyrradag
með gagnsókn á öllum sviðum.
Úrsiitin sanna að sameinaðir
náum við árangri — en þau
eru einnig alvarleg aðvörun
um það hvað framundan er ef
íhaldið á áfram að fást við
sundraða andstæðinga.
Ásgéiri Ásgeirssyni forseta
er auðsjáanlega mjög í mun,
að á hann sé litið sem hinn
víðsýna, umburðarlynda og
um fram allt ábyrga þjóðar-
leiðtoga. Þetta lýsir og skín
Út úr hverri hans ræðu, er
hann flytur þjóðinni í embætt-
isnafni.
Um slíkt er áð sjálfsögðu
ekki nema gott að segja, ef
svo reynist við athugun, að
stjórnmálastefna sú, sem for-
setinn boðar í embættisræð-
um sínum, sé í raun og veru
stefna víðsýni, umburðarlynd-
is og ábyrgðartilfinningar. Og
sé áramótaboðskapur hans
hinn síðasti athugaður í þessu
tilliti, kemur að vísu í ljós,
að hann er að miklum hluta
góðlátlegt og tiltölulega mein-
laust spjall um ýmsa heima
og geima. En sveipað þessum
umbúðum meira eða minna
sjálfsagðra hluta er þar svo
líka að finna annað, sem ekki
er alveg svona meinlaust. For-
setanum farast. sem sé orð á
þessa leið:
„Hlutleysi virðist ekki leng-
ur hugsanlegt í ófríði, enda
vísar reynslan til þess, og hlut-
leysi á friðartímum þarf ekki
að tryggja“.
Það er ekki um að villast,
að Ásgeir forseti er hér að
svara bréfi Búlganíns forsætis-
ráðherra
þar sem boðin er fram trygg-
ing á hlutleysi íslands, og svo
mun verða á litið um öll lönd,
Hann er að minnsta kosti að
svara fyrir sig svo sem æðsti
embættismaður þjóðarinhar,
hvort sem hitt er rétt eða
ekki, sem Morgunblaðið held-
framt að líta sem svar meiri-
hluta hinnar islenzku ríkis-
stjórnar.
Fyrirlitningartónninn leynir
sér ekki: „ . ... hlutleysi á
friðartímum þarf ekki að
tryggja“. Það er þjóðhöfðingi
kotríkis, sem hér er að svara
friðarboðskap stórveldis, er
býður að vísu fram tryggingu
hlutleysis á friðartímum, svo
að um öryggi megi vera að
ræða, ef til ófriðar skyldi
draga, — stórveldis, sem hef-
ur vissulega aldrei sýnt íslandi
neins konar yfirgang og aldrei
annað en gott.
Það er nauðsyn, — lífsnáuð-
syn —, að allir íslendingar geri
sér þess ljósa grein, hvað felst
í þessari yfirlætislegu yfbíýs-
ingu forsetans. Hann er í
raun og veru að segja við þær
þjóðir, er lenda kynnu í styrj-
öld við Bandaríkin og Atlanz-
hafsbandalagið: Gerið svo vel,
ef yður sýnist svo, að varpa
yðar fyrstu vítissprengjum á
Reykjavík og Keflavíkurflug-
völl. Það skal ekkí einu sinni
þurfa að verða yður til öftr-
unar eða
séuð að
þjóð, því að vér erum engan
veginn hlutlausir og vi!jum
ekki vera, heldur hluthafar i
hernaðarsamtökum móti yður
og höfum herstöðvar í landi
voru, sem notaðar munu verða
til að- herja á lönd yðar, ef til
stríðs kemur.
Það mun . ekki takast með
neins konar rökbrellum að
breiða yfir þá staðreynd, að
einmitt þetta og ekkert annað
felst í yfirlýsingu forsetans.
Það er verið að mana á oss
öflugasta herveldi heims, kalla
yfir oss tundurflaugar þess og
fí-y
Ásgeir Ásgeirsson
vetnissprengjur, ef ófriður
dyndi yfir, og .veita þvi jafn-
framt fyrir - fram sið-
ferðisvottorð þess efnis,
að það megi þá telja sig í
fullúm rétti' að beina hingað
vopnum sínum og vígvélum
samkvæmt þeim siðalögmálum,
er í gildi hljótá að-ganga, jafn-
fram, án þess að sakarefní sé
til, og sá, sem þej;ta dirfist að
gera, hefur ..ekki. einu sinni
það sér til ,,málsbóta“, að
ögrunin sé framin í skjóli her-
verndar, því að ekkeil, það, er
Atlanzhafs-
aðhafzt í
styrjöld, myndi megna að
bægja helsprengjunum frá
þéttbýlustu héruðum og höfuð-
borg landsins, væri þeim á
annað borð þangað stéfnt.
Þetta er herfræðileg staðreynd,
sem engum mun tjá í móti að
mæia.
Þvi mun verða svarað, að
með veru sinni í þessu hern-
aðarbandalagi sé ísland að
stuðla að því, að styrjöld megi
verða afstýrt, þó að hitt virð-
ist sönnu nær, að með þessu
séum vér einmitt að gefa þeim
öflum undir fótinn, er orðið
gætu til þess að framkalla
styrjöld. Þrátt fyrir þennan
yfirlýsta tilgang með inngöngu
íslands í Atlanzhafsbandalag-
ið er þó glöggt, að sjálíir eru
andstæðingar hlutleysisins, ef
marka má þeirra eigin orð,
manna vantrúaðastir á það, að
með henni sé öll stríðshætta
úr sögunni, því eins og kunn-
ugt er boða þeir þá kenningu
sem grundvöll „varnarmála-
stefnu“ sinnar, að þrátt fyrir
vist vora í þessum félagsskap
sé stríðshætta svo brýn, að
ekki rnegi láta hernámsliðið
raunar bæði að ýkja stríðs-
hættuna og leiða af henni á-
lyktun gagnstæða réttum rök-
um. En því er ver, að jafnvel
þeir menn, sem sízt vilja gera
meira úr þessari hættu en efni
standa til, komast ekki heldur
hjá því að viðurkenna tilvist
hennar. Og , færi svo, gagn-
stætt vonum allra góðra
manna, ,að. kjarnoykustyrjöld
yrði ekki afstýrt, — hvað þá?
Þá myndu kjarnorkusprengj-
urnar dynja á íslandi sam-
kvæmt heimboði Ásgeirs for-
seta og annarra þeirra stjórn-
málaleiðtoga, sem hö-num eru
samábyrgir, — nema því að-
eins að rússneskir kommúnist-
ar sýndu þá mildi og það
kristilega hugarfar að launa
illt með góðu og bjóða vinstri
kinnina, er þeir væru slegnir
á hina hægrí. Ótrúlegt verður
að teljast, að þeir muni ætla
sér að skáka í þvL skjólinu,
hinir pólitísku leiðtogar hér-
lendis, sem ekki hafa átt ann-
ríkara við annað undanfarin
fjörutíu ár en að básúna um
ókristilega varmennsku og
grimmd rússneskra kommún-
ista. Þeir munu því verða að
gera ráð fyrir, að kjamorku-
styrjöld hefði í för meði. sér
útþurrkun -allrar byggðar á
Suðvesturlandi, að minnsta
kosti, ef ísland heldur áfram
að hafna hlutleysi og vera, að-
ili hernaðarbandalags.
Hugsum oss, að þéssi voða-
lega ógæfa hefði gerzt, — suð-
vesturhluti lartdsins væri s'am-
felld rjúkandi rúst, þar Sem
allt líf væri út$lokknað,: en
þeir íslendingar, sem éftir
lifðu, gagneitraðij- geis’averk-
unum, svo að eftir-komendur
þeirra, ef einhverjir yrðu,
skyldu verða að „draga íram
lifið á ókomnum árum .sem
hryllilegir, vjanskapningar,
jafnt í andlegu sem líkamlegu
tilliti.
Eruð þér réiðubúinn að
taka á yður ábyrgðína af sliku,
herra forseti, ásamt þeim Öðr-
um stjórnmálaléíðtogum hér-
lendis, sem hafna hugmyndinni
um endurhaimt hlutleysisins
með sömu léttúð og þeirrj, ...er
fram kom í áramótaboðskáp
yðar?
Því að ef svo skyldi fara,
hverju hamingja mannkynsins
varni, þá eruð þér og yðar
sálufélagar ábyrgir am tor-
tímingu þjóðarinnar. — ábyrg-
ir frammi fyrir þjóð og sögu,
frammi fyrir guði' og mönn-
um.
Þér svarið því til, að bar-
izt muni verða um ísland,
jafnt þótt vér lýstum yfir
hlutleysi voru, yfirgæfum
hernaðarbandalagið og legðum
af hinar erlendu herstöðvar í
landinu. Sú síaðhæfing er
ekki einasta ósönnuð, heldur
og mjög ósennileg, ef litið er til
nútíma stríðstækni, sem her-
fræðingum kemur saman um,
að sé þess eðlis, að styrjöld
myndi útkljóð á tillölulega
skömmum tíma með langdræg-
um tundurflaugum, er fara
myndu heimsálfanna á milli.
En þó að hugsanlegt sé, að
hlutlaust ísland yrði hernum-
ið (sem varla gæti orðið af
annarra völdum en Randaríkja-
manna) og barizt yrði um land-
ið þess vegna, þá er það þó
aldrei annað ,en möguleiki
meiri eða minni likinda, þar
sem hitt jaðrar við fullvissú,
Framhald á 10. siðu.
Ráðstjórnarrikjanna, skjótt og styrjöld er skollin á.
; Þessari c ögrun ,; .;er: slöngvað
Bandankin eða
ur fram, að á þetta beri jafn- bandalagið gætu
dómsáfeliis, að þér
ráðast á hlutlaúsa hverfa úr landi, — og gera þá