Þjóðviljinn - 28.01.1958, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 28. janúar 1958 — ÞJÓÐVILJINN — (7
Það voru „Glerdýrin" sem
fyrst gerðu Tennessee Williams
frægan, rúmlega þrítugan að
qidri; síðan hafa menn hlýtt á
raust hans víða um lönd, og
mjög að verðleikum. Við þekkj-
um að nokkru list hans: „Sumri
hallar“ var sýnt í Þjóðleikhús-
inu, „Strætisvagninn“ og ,,Rós-
in“ eru okkur kunn af góðum
kvikmyndum, „Glerdýi'in“ flutt
í útvarpi fyrir mörgum árum.
Williams hefur samið stórbrotn-
ari og nýstárlegri verk en
„Glerdýrin“, og helzt hefði ég
kosið að Leikfélagið glímdi við
það sem nýjast er af nálinni,
„Kött á heitu blikkþaki“. En ef
til vill hefur snilli hans aldrei
náð hærra. — ,.Glerdýrin“ er
smáger leikur og undarlega at-
burðasnauður á ytra borði, en
þrunginn djúpri tilfinningu, lát-
laus og fagur eins og blóm í
haga, enda blandinn sárum
seíði minninganna. Þar lýsir
skáldið eigin æsku, ömurlegu
. og vonlausu striti í stórborginni
St. Louis við Missisippi á árum
kreppu, nazisma og stríðsótta,
gráu umhverfi sem hann flúði
á svipaðan hátt og sögumaður
hans Tdm Wingfield; góðu heilli
úrðu örlög hans önnur og betri.
Tórh Wingfield er farmaður
og hefur sigit um heimshöfin
árum sarnan, eirðarlítill og ein-
mana. Ungur gerði hann upp-
reist gegn óbærilegu lífi, en
hugurinn leitar stöðugt til
liðinna daga; minnismyndir
hans birtast á sviðinu sumar
grátbroslegar, en flestar dap-
Urlegar og gráar. — í litilli
íbúð í hrörlegum leigu-
hjalli berst miðaldra móðir
hetjulegri baráttu fyrir velferð
tveggja uppkominna bai'na, en
eitrar líf þeirra um leið með
skefjalausu ráðríki, sífelldum á-
vítunþm, látlausu þvaðri og
jagi; móðurást hennar er sjúk
og blind. Eiginmaðurinn strauk
að heinian- fýrir sextán árúm,
sonui'inn er hneigður til skáld-
skapar og unir ekki vinnunni í
skógerðinni, dóttirin 'haldin
vanmetakennd, ofurlítið fötluð,
sjúklega feimin og dul og lifir
í draumheimi utan við veru-
leikann; táknræn eru glerdýrin
sem hún safnar, viðkvæm og
brothætt eins og hún sjálf. Unn-
ið getur hún ekki að gagni, en
móðirin ber eina veika von í
brjósti — að gifta hana ungum
riða megi de;la, er eitt víst: sýn-
ingin hreif leikgesti, hélt huga
þeirra föngnum allt til loka, og
er Leikfélagi Reykjavíkur til
ótvíræðs sóma. Fullyrða má að
hinum fjolhæfa leikstjóra
Gunnari R. Hansen hafi tekizt
að fella orð, liti, ijós, tjöld og
tóna í eina listræna heild, en í
leikriti þessu skiptir andrúms-
loftið og hugblærinn mestu
Leikfélag Reykjavíkur:
CJIerdfrin
eftir Tennessec Williams
Leikstjóri: Gunnar R. Kansen
efnilegum manni. Hún fær son-
inn til að bjóða heim vini sin-
um og félaga og honum tekst
að sigrast á feimni ungu stúlk-
unnar, vekja hjá henni heil-
brigða ást og lifsþrá, en verður
að kveðja að vörmu spori —
unnustan bíður hans. Kertin
brenna niður í stjakann, síðasta
tálvonin er brostin.
Tennessee Williams kann
glögg skil á félagsmálum og
sálvísindum nútímans, en lætur
sig hvorugt miklu varða, hfir
og hrærist í frjálsum heirni
skáldsins. Það er honum ómót-
stæðileg þörf að kanna hagi
fólks sem fæstir veita athygli,
fólks sem fatlað er á likama
eða sál, vængstýft og einmana;
neyð skipbrotsmannanna lætur
hann ekki í friði. Sannleiksást
o^ rík samúð hinfe bei-sögla
skálds hljóta að snerta áhorf-
endur, ganga þeim nærri hjarta,
séu verk hans flutt af skilningi
og list.
Þótt um túlkun einstakra at-
máli, engu síður en í verkum
Tsékovs. Túlkun leikenda er
einföld og skýr, gædd tilfinn-
ingu og hlýju, en blessunarlega
laus við tilfinningasemi og
væmni. Hin gagnsæju tjöld Amarnla og Tom Wingfiehl (Helga Valtýsdóttir og Gísli Hall-
Magnúsar Pálssonar eru gerð
af mikilli smekkvísi og bregða
upp skýrri mynd fátæktar og
þrengsla, sú mynd er hæfilega
milduð við bjarma minning-
anna. Hnitmiðuð og tíð ljós-
brigði komu skemmtilega á ó-
vart, ég bjóst ekki við að leik-
húsið ætti svo fullkominni ljósa-
tækni yfir að ráða. Þýðing
Geirs Ki'istjánssonar virtist
mér gott verk að langflestu
leyti, og val leikenda hefur
tekizt með ágætum; þeir hafa
allir með nokkrum hætti auðg-
ast og vaxið af glímunni við
hiri vandaísömju en hugtæku
viðfangsefni.
Það kemur í hlut Helgu Val-
týsdóttur að lýsa Amöndu Wing-
field, hinni rosknu og marg-
hrjáðu, drottnunargjörnu og
taugasjúku móður, og er í mikið
ráðizt af jafnungri leikkonu.
En hún virðist sízt yngri en
Amanda á að vera, og leikurinn
allur áhrifamikill og raunsann-
ur og jafnan sjálfum sér sam-
kvæmur — sterk og óhugnan-
leg mynd örvæntingar og ör-
birgðar. Amanda er grátbrosleg
að öðrum þræði, eni verður
framar öllu ótakanleg og ó-
þolandi í meðförum Helgu, húm'
gerir það lýðum ljóst að eigin-
maðurinn hlaut að yfirgefa
hana og sonurinn fara sömu
leið. Hún er grá og tekin í and-
liti líkt og norn og ef til vill
óþarflejr fornfáleg í klæða-
burði, en Helgu tekst þó að láta
skína í horfna fegurð hennar
og þokka er hún fagnar gest-
inum í lokin. Túlkun Helgu
sameinar hlífðarlaust
dórsson).
uppstökkur og einlægur eins og
hann á að vera; hæðni býr í orð-
um hans og augum. Gísli er of
sællegur útlits, en annars sann-
færandi í öllii, og sýriir enn að
hann er mikill skapgerðarleik-
ari, sérkennilegur og styrkur í
hverri raun. Ræður sínar til
áheyrenda flytur hann á lát-
lausan og geðfelldan hátt, en
tæþast af nógu hnitmiðaðri
tækni. Mest er um það vert
hversu breyttur hann er og
mæðurór, Tom Wingfield hefur
loks sætt sig við örlög sín þrátt
fyrir allt.
Kristin Anna Þórarinsdóttir
leikur Láru, hina fullvöxnu en
þroskalitlu og barnslegu stúlku
af einlægni og smekkvísi, birtir
skýrt sjúklega feimni hennar,
kjarkleysi og lífsflótta, hún er
líkust blómi sem vaxið hefur í
skugga. Lára er þroskuðust
persónulýsing Kristínar Önnu
fram til þessa, athyglisverður
áfangi á ferli kornungrar leik-
konu sem jafnan hefur farið
snoturlega með hlutverk sín.
Leikstjórinn gerir líkamslýti
Láru allt of áberandi að minu
viti, en útlit leikkonunnar hæf-
ir ágætlega — lagleg og veiklu-
leg stúlka, fíngerð með fölva í
kinnum. — Samskipti hennar
og gestsins er mikill skáldskap-
ur og fegurst atriði í leiknum;
það er eigi sízt Jóni Sigur-
björnssyni að þakka að það
öðlaðist líf og lit á sviðinu. Jón
er ef til vill myndarlegri maður
og mennilegri en Jim á að vera,
það er eltki laust við að skáld-
ið skopist ofurlítið að barna"
legri framgirni og yfirborðs-
menntun þessa landa síns, en
leikur hans er fallegur og ör-
uggur í hverjum hlut. í hönd«
um hans verður Jim alger and-
stæða dagdrauma þeirra og tál-
vona sem rikja á heimilinu,
það fylgir honum hressandi
ferskur gustur hins virka dagsj
og prýðisvel birtist nærfærni,
drengskapur og hjartahlýja
hins unga manns í orðum leik-
arans og allri framgöngu.
Fögnuður leikgesta var mikill
og innilegur, sem áður er sagt.
„Glerdýrin" ættu allir að sjá
sem góðum skáldskap og leiklist
unna. Á.Hj.
Víðtæk mennÍMarsamvinna Sovét-
[janna
SklptasJ á áSvarps- cg sjönvarpsáagskrám
I gær var undirritaður í
raunsæi yíðtæk nieimingarsamskipti
og samúð, Amanda Wingfield er Bandaríkjanna.
ný:t og minfdsvert ■ landnám
Sendiherra Sovétríkjanna i
Washington og starf.slið hans
hafa undanfarna mánuði unnið
að samningsgerðinni ásamt emb-
ættismönnum bandaríska utan-
rikisráðuneytisins. ’
Washington samningur
um
milli Sovétríkjanna og
og fjölhæfrar leik-
ILára og Jim (Krislín Anna Þórarinsdóttir og Jón Sigurbjörns-
son).
gáfaðrar
konu.
Þegar heitum skapsmunum
móður og sönar lýstur saman
rísa. öldurnar hæst i leiknum.
Átök þessi eru lifandi og sterk
á sviðinu, en Gísli Halldórsson
er sonurinn og sögumaðurinn
Tom, innhverfur og viðkvæmur,
Til tveggja ára
Samkomulag hefur meðal ann-
ars tekizt um að Bandaríkin og
Sovétirikin skiptist á útvarps- og
sjónvarp.sdagskrám og kvik-
myndum.
Einnig hefur verið gerð áætl-
un tvö ár fram í tímann um að
fjöldi sovézks listafólks komi
til Bandaríkjanna og banda-
risks til Sovétríkjanna. Skipzt
verður á iistsýningum og tækni-
Framhald á 10. síðu.
■mff
>