Þjóðviljinn - 22.03.1960, Blaðsíða 4

4) — ÞJÖÐVILJINN — Þriðjudagur 22, marz 1960
Bónda, sem skorti nokkuð
á það , að hafa nægilega stór-
aii bústofn 'til þess að get’á
framfleytt sér og sínum á
afrakstri hans, myndi að lík-
indum verða það fyrst fyrir
að stækka bú sitt svo að
arður þess hrykki fyrir eðli-
legum ( heimilisíitgjöldum.
Framfarasinnaður bóndi á
sæmilegri bújörð myndi að
sjálfsögðu fara þá leið frem-
ur en hina að þrengja að kosti
fólks síns og hokra með of
lítið bú við vonlausa aðstöðu
til arðsaukningar
Segjum svo að slíkur bóndi
þyrfti að auka bústofn sinn
að hann fær sig trauðla hreyft 5
án vilja hans, ,Það. hefur þvi E
komið fyrif áð duglegir, en E
ráðdeildarlitlir vinnumenn E
hafa freistazt til að taka til- E
tölulega stór eyðslulán hjá E
húsbændum sínum og með E
því gerzt þeim svo bundnir, E
að nálgazt hefur forn vista- =
bönd. —, Sl’íkar lánveitingar =
af hálfu húsbænda eru veitt- =
ar í því skyni að. tryggja sér =
þau áhrif yfir; góðu hjúi, aö =
því verði ekki awðgert~að E
ganga úr vistinni. En bæði E
slíkt hjú húsbændur sína um E
lán til þess að festa sér jörð E
bú.stofn, svo að það gæti E
Hvert stefnir þegar rikis- [
stjórnin boðar stórfellt erlent I
eyðslulón og stöðvun arð-
bœrra framkvœmda? 1
I SjOÍHBHÍl Svartlistarmynd eítir Ragnar Lárusson.
mimmmmmimiimimiiimmmmmmmmimiiijnmt
um eina góða mjólkurkú og
12 ær, til þess að eðlilegum
heimilisútgjöldum hans yrði
fuilnægt auk vaxta, og af-
borganagreiðslu af hagstæðu
láni til nokkurs tíma, er gerði
honum kleift að auka bú-
stofninn.
Gott lán í þessu skyni gæti
þannig gert hvorttveggja í
í senn, bætt lífskjör bóndans
strax og aukið eigur hans
á skömmum thna.
Flestir iánveitendur munu
' vera fúsari að lána fé td
framkvæmda, sem líklegar
eru til þess að skila því aft-
ur, fremur en að lána þær í
1 hendur manni er eyddi þvi
öliu til persónulegrar eyðslu.
Þó geta forsendur verið fyrir
því að eignalausum mönnum
sé hægara að fá eyðsíulán,
en lán til framkvæmda, er
lagt gæti grunn að efnahags-
legu sjálfstæði þeirra.
Þess er þá fyrst að gæta,
að eignalaus maður, sem fær
eyðslulán, verður fljótlega
svo háður lánveitanda sínum,
orðið sjálfstæður búandi
myndi því að sjálfsögðu vera
neitað, þar sem slí'kt rækist
beint á hagsmuni húsbænd-
anna.
Þessar og þvílíkar hugleið-
ingar hljóta að vakna meðal
íslendinga nú, þegar ríkis-
stjórnin boðar það, að hvergi
í hinum vestræna heimi sé
unnt að fá lán til arðvænlegra
framkvæmda, en hinsvegar
standi oss til boða stórfellt
lán, sem aðeins megi verja
til neyzluvörukaupa. Eyðslu-
Ián er þannig vel fáanlegt,
sem gerir oss fátækari, en
byggingarlán til arðvænna
framkvæmda, sem alltaf hafa
gert og myndu enn gera oss
ríkari, þau er með öllu úti-
lokað að fá hjá hinum vest-
rænum vinum.
Þetta er tortryggileg greiða-
semi af hálfu vestrænna stór-
velda og minnir óneitanlega
nokkuð á viðskipti húsbónd-
uns og hins ráðdeildarlausa
vinnumanns.
Þau erlend lán, sem íslend-
ingar hafa tekið á undanförn-
um árum til raforkufram-
kvæmda, áburðarverksmiðju,
sementsverksmiðju og nýrra
fiskiskipa, hafá gert þá rík-
ari og aukið efnahagslegt
sjálfstæði þjóðarinnar, enda
er það viðurkent af öllum
skynbærum mönnum, að
vegna þessara þjóðnýtu fram-
kvæmda stöndum við sízt ver,
----iftlf---------
Árna
Ágústsson
raunar miklu betur, að vígi,
gagnvart erlendum lánveit-
endum, en við stóðum árið
1952, þrátt fyrir tölulega
hærri skuldir en þá.
Og þessar fengnu fram-
kvæmdir halda áfram, ýmist
að spara oss stórfé í erlend-
um gjaldeyri og einnig skapa
gjaldeyri 'í vaxandi mæli, ef
ekki verður horfið til uppgjaf-
ar frá uppbyggingarstefnu og.
framfarasókn síðari ára og
leitað eftir eyðslulánum, sem
líklegust eru til að gera bæði
einstaklingana og þjóðina alla
fátæ'ka og ófrjálsa að nýju
fyrr en varir.
Það er sannarlega kuldaleg
framkoma af hálfu svokall •
aðra vina og samstarfsþjóða,
að gefa ekki íslendingum kosl
á lánsfé til þess að auka svo
arðbæran bústofn þeirra, að
hann geti svarað þeim út-
gjöldum, sem nauðsynleg eru
til þess að íslenzka þjóðin
geti haldið áfram að lifa
mannsæmandi lífi, ekki sízt
þegar svo stendur á, að ls-
lendinga skortir aðeins herzlu-
muninn til þess að ná fullum
greiðslujöfnuði við útlönd svo
sem bezt mátti sjá á fram-
leiðslu síðustu tveggja ára.
Að stofna til ..gjaldeyris-
varasjóða“° að öllu leyti i
skuld við erlendar fjárstofn-
anir sem ekki má nota til
annars en eyðslu, er sannar-
* Gjaldeyrisvarasjóður er
eitt af mörgum öfugmælum
núverandi ríkisstjórnar
lega fjarstæðukennd ráðstöf-
un af hálfu íslenzkra manna.
Af hendi hinna vestrænu
stórvelda er þetta eyðsluláns-
tilboð ögn skiljanlegra. Það
minnir óþægilega á dæmið um
viðskipti húsbóndans og
vinnumannsins.
Vestræn stórveldi kunna að
hugsa eitthvað svipað og hús-
bóndinn í dæmisögunni, og
bera að s.jálfsögðu gott skyn
á það, að þjóð, sem tékur
evðslulán samtímis því að
st.öðva framkvæmdir, er ekki
miösr líkleg til þess að geta
staðið í skilum hver.iu siinni
af slíku láni. En áhætta stór-
veldanna er sízt meiri en lán-
veitanda vinnumannsins. Is-
land verður til, og hafa
Bandaríkin ekki haft auga-
stað á Hvalfirði sem ákiós-
anlegrí stöð fvrir herskipa-
deild frá sér eða Atlanzhafs-
bandalaginu?
Því miður mun sú tilhneig-
ing nokkuð rík meðal vest-
rænna stórvelda, þegar þan
eru að hlaupa undir bagga
með umkomulitlum þjóðuhn,
að láta hiálpina fremur fel-
asf i nevzluvörugjöfum eða
þvílíkum lánum, en cð byggjá
Framhald á 10 síðu.
11111;11:11111111111111111m111111111111111111111111>:111111111111• 1111111111iiiii11n1111111111111111:1111111111111111111hn1111ii1111111111111111111111111111:i miiiiiiiiimiiiiimmi:iiiiMMimiiiiiiiiiimmiiiiiiimmiiiiimm(
BÆ.ÍÁRPOS T URINN-
i ' jÉÉ ' e ‘
’
• Engin símtöl felast
í afnotagjaldinu
I póstinum á sunnudaginn
birtist svar frá póst-og síma-
málastjóra varðandi hækkun
á afnotagjaldi símans. Hér
kemur síðari hluti bréfs hans,
þar sem rætt er um fækkun
símtalanna, sem tala má fyr-
ir ársfjórðungsgjaldið, án
þess að sérstök greiðsla komi
fjmir.
„Lækkun á símtalafjölgun-
um úr 700 í 600 á Lr.i-
fjórðungi, stendur sumpart í
sambandi við það, að meðal-
j BÍmtalafjöldi heimilissíma hef-
ur lækkað undanfarið úr 700
í 500 á ársfjórðungi, þannig
að aðeins lítill hluti þeirra
greiðir fyrir umframsímtöl,
og sumpart í sambandi við
breytingu á símasambandinu
við Hafnarfjörð og bæina á
Reykjanesskaga (Keflavík,
Sandgerði o. fl.), sem á að
fara fram í júlíbyrjun. Sím-
tölin þangað koma þá til
greiðslu samkvæmt tölu á
innanbæjarteljurum, og reikn-
ast eftir tímalengd, þannig að
stutt símtöl þangað þurfa
ekki að verða idýrari en inn-
anbæjarsímtöl. Símnotandi,
eem talar líitð innanbæjar,
og langt fyrir neðan árs-
fjórðungsmark sitt (áður 700
nú 600 símtöl) fær þá fjölda
utanbæjarsímtala til nefndra
staða ókeypis, og símtala-
reikningur hans fyrir utan-
bæjarsímtöl lækkar verulega.
I nágrannalöndunum er nú
svo kornið, að engin símtöl
eru fólgin í fasta afnotagjald-
inu, en þau greiðast auka-
lega eftir fjölda þeirra, og
stefnan hér er því í þá átt,
þótt ekki þætti fært að fara
svo langt nú. Þá greiða þeir,
sem lítið nota símann, lægra
gjald en hinir, og auk þess
kemur þá full greiðsla fram
fyrir utanbæjarsímtöl við
sjálfvirka langUnuafgreiðslu,
sem mun verða hér í vaxandi
mæli á næstu árum og gera
langlínusímtölin ódýrari."
Reykjavík, 18. marz 1960.
Gunnlaugur Briem_
• Hvað segja
• símnotendur?
Það eru mjög athyglisverð-
ar upplýsingar hjá póst og
símamálastjóra, að stefnt sé
að því að engin símtöl fel-
ist í afnotagjaldinu fyrir sím-
ann. Eins og nú er háttað
greiða simnotendur hátt
gjald, þegar þeir fá símann, og
er það í sjálfu sér eðlilegt.
Öllu furðulegra er hins vegar,
að flutningur á síma, aðeins
tengingin, kostar mörg
hundruð krónur. Þar er um
hreint okur að ræða hjá
stofnuninni á þeirri, vinnu
sem fer í verkið. Eða hvað
mörg prósent af þessu gjaldi
skyldu renna til starfsmanna
stofnunarinnar fyrir vinnu.
þeirra við verkið og hve mörg
prósent koma í hlut stofnun-
arinnar sjálfrar sem álagn-
ing? Nú skýrir póst-og síma-
málastjóri svo frá þvi í
óspurðum fréttum, að í fram-
tíðinni sé það ætlunin, að
menn skuli greiða ársfjórð-
ungslega 450 kr. a-m.k. fyr-
ir það eitt að horfa á símtæki
í íbúð sinni, öll not, sem
menn hafi af þessu sama tæki
skuli hins vegar greiða sér-
stakt gjald fyrir. Þetta eru
vissulega fróðlegar upplýs-
ingar og væri gaman að
heyra álit símnotenda sjálfra
á þessu fyrirætlunum.