Þjóðviljinn - 14.04.1960, Blaðsíða 6

6) -* ÞJÓÐVILJINN — Fimmtudagur 14. apríi
1960
Fimmtudagur 14. apríl 1960 — ÞJÓÐVILJINN — (7
• /. r* • • • rvitat !»■ t U« t ÍM H f n»
Utgefsndi: Sameiningarflokkur alt>ýðu — Sósíalistaflokkurinn. —
RitstJó»-ar: Magnús Kjartansson íáb.), Magnús Torfi Ólafsson, Sig-
urður Guðmundsson. — Fréttaritstjórar: ívar H. Jónsson, Jón
Bjarnason. — Auglýsingast.ióri: Guðgeir Magnússon. — Ritstjórn,
afgreíðsla. auglýsingar. prentsmiðja: Skólavörðustíg 19. — Sími
17-500 (5 linur). - Áskriftarverð kr. 45 á mán. - Lausasöluv. kr. 3.00.
Prentsmiðja Þjóðviljans,
Eina hættan
ísc
£3J
mt
ua
gær fór fram atkvæðagreiðsla í nefnd á sjó-
réttarráðstefnunni í Genf, eins og sagt er frá
á öðrum stað í bl'aðinu, en eftir páska verður
fjallað um málin á allsherjarfundi, og 'þar verð-
ur málum endanlega ráðið til lykta. Atkvæða-
greiðslan í nefndinni lýsir aðeins bráðabirgðaaf-
stöðu þjóða, og ýmsar þeirra kunna að skipta um
skoðun áður en til lokaafgreiðslu kemur. Atkvæða-
greiðslan í gær er því aðeins vísbending, en ekki
endanleg niðurstaða. Baktjaldamakk, hótanir og
loforð munu nú komast í algleyming, og á því
sviði eru Bandaríkin atkvæðamest; þau hafa
gengið fram fyrir skjöldu sem ofstækisfyllsti
andstæðingur 12 mílna reglunnar, hættulegasti
andstæðingur íslenzkra lífshagsmuna.
Línurnar hafa skýrzt mjög í Genf síðustu dag-
iana. Þar er aðeins um tvo kosti að velja:
12 mílur eða minna en 12 mílur. Allt tal um að
tillaga Bandaríkjanna og Kanada feli í sér ein-
hverja ,,málamiðlun“ er nú þagnað; aílir sjá að
hún er aðeins lokatilraun nýlenduveldanna til
iað bjarga því sem bjargað verður, og þeim er
ljóst að ef sú tilraun mistekst verður algild 12
mílna regla með engu móti umflúin. Nýlendu-
veldin hafa á undanförnum árum hrakizt frá
þrem mílum yfir í sex mílur og nú yfir í 12
mílna fiskveiðilögsögu með skerðingu í 10 ár
• samkvæmt „sögulegum rétti“ — og gera sér þá
vonir um að geta framlengt þá skerðingu síðar
með samningum. Ef þetta lokaundanhald hrífur
ekki heldur, er 12 mílna reglan orðin alþjóðalög,
hvað sem líða kann formlegum samþykktum á
ráðstefnunni að þessu sinni.
'C’ina hœttan fyrir íslendinga er þannig sú að jgj
tillaga Bandaríkjanna og K'anada verði sam-
þykkt af 2/3 á íallsherjarfundinum. Og því ber ís- ^
lendingum að snúast gegn þeirri hættu iaf fullri
einurð. Það var stórhættulegur undansláttur sem
birtist í því þegar Guðmundur í. Guðmundsson ím
þoðaði að íslendingar myndu flytja breytingar-
tillögu við tillögu fjandmanna okkar, með þeim iHg
fyrirvara einum að skerðingin mætti ekki ná til
íslands. Sú hugmynd var beinn stuðningur við
heildaráform andstæðinga okkar og auðveldaði
Biandaríkjunum að knýja ríki til fylgis við þau.
Sama máli gegriir um þær heimildarlausu yfir-
lýsingar sem Guðmundur í. Guðmundsson hefur
nú birt í tveimur ræðum að „við hefðum getað
fallizt á þrönga landhelgi“. Slík stefna hefur ^íj
aldrei verið samþykkt af Alþingi íslendinga né
neinum öðrum bærum aðila; hún er auðsjáan- ~íi
lega til þess fallin að styrkja verstu andstæðinga
okbar, en gengur í berhögg við stefnu og hags-
muni þeirra ríkja sem hafa stutt okkur og gert j£~
okkur kleift að vinna stórsigra í landhelgis-
málinu.
S.'t
__ 1%
IJhns og bent hefur verið á hér í blaðinu kann jgg
■“ málið að standa svo glöggt í næstu viku að
afstaða íslands geti ráðið úrslitum. Því krefst
þjóðin þess iað utanríkisráðherra hætti tafarlaust
öllu flaðri utan í andstæðinga okkar, og 1 stað-
inn beitum við öllum þeim áhrifum sem við
kunnum að geta haft til iað eyðileggja áform jmi
þeirra. Á því getur oltið sigur eða ósigur í nzzf
rt landhelgismálinu. — m.
rmi
Björn Guðjónsson er þeklct-
ur hljómlistarmaður, kennari
við Tónlistarskólann og með-
limur sinfóníuhljómsveitarinn-
ar. auk þess sem hann kennir
í einkatímum. Þegar frétta-
mann bar að garði, var hann
önnum kafinn við kennslu, og
fréttamaðurinn fékk að heyrá
'nemanda spila ,,sta'kkato“ á
trompet og síðar útlistingu á
því, að það væri ekkert á-
hlaupaverk, þar sem tunga og
kok hefðu þar stóru hlutverki
að gegna.
— Hvað vilt þú segja mér
um músíklífið?
-— Nú getur hver sem er
keypt hljóðfæri og byrjað síð-
an að spila, og gefið sig út
sem hljómlistarmanna, án þess
að hafa lært nokkuð að gagni.
Það eru samt margir sem eru
í Tónlistarskólann, líklega um
200 nemendur. Margir yngri
djassleikarar eru við tónlist-
arnám og leika klassik jöfn-
um höndum. Það er spor f
rétta átt. Djass og klassik
eiga gjarnan samleið — aftur
á móti finnst mér rokkmúsík
smek'klaus. Það er góðs viti
að ungu tónskáldin og ungir
hljóðfæraleikarar skuli hafa
stofnað með sér félag —
Musica nova — Það var troð-
fullt hús á síðustu hljómleik-
um hjá þeim og tónleikarnir
voru verulega ánægjulegir.
— Hvað með sinfóníuhljóm-
sveitina. Á hún að fá að lifa?
— Jú, það eru flestir á
þeirri skoðun a.m.k., þó ein-
staka manni þyki lítið til
hennar koma. Það sem helzt
stendur hljómsveitinni fyrir
þrifum er húsnæðisskortur.
Þjóðleikhúsið er afleitt, hljóm.
urinn berst svo illa um húsið;
það er mun betra að leika i
félagsheimilunum úti á landi.
— Hefur ykkur ekki þótt
ánægjulegt að leika fyrir fólk-
ið úti á landsbyggðinni?
— Mjög ánægjulegt, því
fólkið hefur tekið ok'kur vel,
og virðist mjög þakklátt.
Tónleikarnir hafa alltaf verið
vel sóttir. Við höfum farið
undanfarin 3 sumur og í sum-
ar er ráðgert að fara til Vest-
fjarða.
Hyggur þú á frekara
nam '
— Mig langar að komast til
Ameríku til frekara náms —
þar eru allir. beztu trorapet-
ísk músík. Það er lagt mikið
meira upp úr blásturshljóð-
færum 'í nútímatónlist og það
útheimtir aukna tækni og
þjálfun.
Björn fékk trompet í hend-
urnar 9 árá gamall, en byrjaði
að læra 12 eða 13 ára gam-
all, f.vrst hjá Albert IGahn,
síðar Karli Runólfssyni og svo
'Lanzky-Otto. Síðan var hann
’við framhaldsnám í Danmörku
í 4 vetur.
| Frétíamaður frá Þjóðviljanum leit fyrir 1
| skömmu inn í eitt menningarsetur bér í höf- |
| uðstaðnum —Hljómskálann. Tilefnið var §
= að ná tali ai ungum hljóðfæraleikurum, i
= kynna sér viohorf þeirra til listarinnar og §
1 rabba við þá um 'daginn og veginn. Svo 1
= undarlega vildi til, að fórnarlömbin voru 1
| 3 ungir trompeiieikarar, einn þekktur, tveir |
= lítt þekktir. ' S
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimimmmmmHiiuimimimmmimmmmmmnT
leikararnir samankomnir.
Hvað verður úr því gét ég
ek'ki sagt um.
— Gerir nútímatónlistin
ekki meiri kröfur til yk'kar
blásaranna ?
—- Jú, mun meiri en klass-
Björn Guðjónsson og ncmandi hans Stefán Þor^íeinsson. — (Ljósm. Þjóðv.).
Bjöm hefur 3 nemendur i
Tónlistarskólanum, auk þess
sem hann kennir nokkrum
nemendum í einkatímum. Einn
nemandi hans í Tónlistarskól-
anum er Stefán Þorsteinsson
(Ö. Stephensens) og átti
fréttamaður viðtal við hann,
og annan nemanda Bjöms,
Lárus Sveinsson frá Norð-
firði.
— Hvernig stóð á því að þú
byrjaðir að leika á trompet
Stef án ?
—- Eg fékk áhuga á trom-
petleik fyrir 5 árum, þá 16
ára gamall, og síðar fékk ég á-
huga á músík yfirleitt.
Eg hef ekki leikið í dans-
hljómsveit; byrjaði ekki þess-
vegna — mig langaði aðeins
að læra á hljóðfæri.
— Þú ert í Tónlistarskól-
anum ?
— Eg var í einkatímum hjá
Birni Guðjónssyni í 3 vetur,
síðan fór ég í Tónlistarskól-
ann í fyrra og 'kennir Björn
mér þar einnig. Auk þess er
ég í Kennaraskólanum, 4.
bekk,
— Þú leikur með sinfóníu-
hljómsveitinni, hef ég heyrt?
—■ Já, þegar 3 trompetar
,eru ég kom þegar Pam-
pichler fór — það var mest
Birni að þakka, Það er
skemmtilegt að fá að spila
þar.
— Fre'kara nám?
—- Mig langar að fara út á
næsta ári á kennaraskóla og
hafa trompetinn í ba'kliönd-
inni.
— Hvað með leiklistina ?
— Hún hefur ekki heillað
mig ennþá að minnsta kosti.
Eg hef aldrei komið á svið.
— Ertu á námsstyrk í Tón-
listars'kólanum ?
— Já, ég þarf ekki að
greiða skólagjald, þar sem ég
er að læra á blásturshljóðfæri;
það vantar nemendur til að
læra að leika á ýms hljóð-
færi svo sem waldliorn, óbó,
fagott og flautur. Langflestir
læra á píanó og fiðlu.
— Hvað finnst þér um nú-
tímatónlist?
— Gaman að henni. Eg
kann samt ekki við elektrón-
iska músík — finnst það hálf-
gerður hávaði.
— Var það ekki hálf illa
séð heima hjá þér, þegar að
þú byrjaðir að hlása trompet?
— Síður en svo. Fjölskyldan
umber mig furðanlega, enda
leika móðir mín og systkini
min tvö á hljóðfæri.
-— Leikið þið þá ekki sam-
i f
Lárus Sveinsson, prentncmí frá Norðfirði.
an:
Það kemur fyrir.
Að lokum segir Stefán, að
sér virðist, sem áhugj ungs
fólks á klassiskri músík sé
allmikill og fari stöðugt vax-
andi.
Lárus Sveinsson heitir
hann, 19 ára Norðfirðingur.
— Hvað varstu gamall er þú
byrjaðir að leika á hljóðfæri?
— Eg byrjaði að spila á
trompet fyrir tæpum 3 áiaim,
en fyrst spilaði ég á alt-horn.
Eg var þá 13 ára og byrjaði
að spila með Lúðrasveit Norð-
fjarðar. Fyrsti kennari minn
var Höskuldur Stefánsson,
Síðan tók Haraldur Guð-
mundsson að kenna mér.
Hann hefur stjórnar Lúðra-
sveitinni frá 1955.
— Þú ert við prentnám
eystra ?
— Já, ég er að læra setn-
ingu og er nú í Iðnskólanum
hér, en fer aftur austur
bráðlega. OBýst við að ljúka
námi í febrúar næsta ár. Þá
hef ég hugsað mér að koma
suður aftur og fara í Tónlist-
arskólann.
— Hefurðu ekki leikið fyr-
ir dansi ?
— Eg lék með H.G.-sex
tettinum frá því ég var 14—
15 ára; fyrst framan af á
gítar, en síðan á trompet. Eg
hef mestan áhuga á trompet-
■leik, enda finnst mér ég ná
þar mestum árangri.
— Heldurðu að það sam-
rýmist að s’rila dansmúsík og
klassika músík?
— Það ætti ekki að saka
þó maður spili dansmúsík, en
maður verður dálítið 'kærulaus
og ekki eins vandvirkur, ef
maður leikur fyrir dansi. Eg
hef ekki áhuga á því að spila
dansmúsík í framtíðinni.
•—- Hvernig er félagslífið
eystra ?
— Það er lítið. Unga fól'kið
fer úr bænum yfir veturinn,
á skóla og vertíð. Þegar það
kemur heim aftur á sumrin
fer fjöldi á síld og því erfitt
að halda uppi félagslífi.
— Hefurðu dvalið hérna í
Reykjavík áður?
— Skroppið tvisvar áður.
'Kann sæmilega við mig. en
ekki meira. Þegar ég kom
hingað fyrst dauðleiddist mér,
enda hafði ég ek'kert fyrir
stafni. Mestu viðbrigðin er
fjöldinn og allur gauragang-
urinn. Heima er svo rólegt.
— Hefurðu ekki sótt tón-
leika og danshús?
— Eg hef komið á Röðul
og Lido, og svo hef ég sótt
alla hljómleilca síðan ég kom
hingað.
Þetta stutta rabb er á enda.
Um leið og Lárus fer spyr
liann Björn: Hvaða dag er
djassklúbburinn ?
Semsagt djass og klassik
hönd í hcnd. S.J.
111111:11:11111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111; 1111111111111111111111 ijn; 111111111111111111111111111111111111111111111! i: i! 11111111 í 11 [ 1111111 e : ..........
GUÐMUNDUB BÖÐVARSSON:
Virðing IsSonds og óvirðin g

í grein, sem fyrir skömmu
birtist hér í blaðinu, benti
Stefán Jófisson rithöfundur, »
þá flóðöldu viðskiptalegrar og
siðferðilegrar spillingar, sem
ílætt hefur yfir þetta land við
setu hins erlenda hers. Þar er
einfaldlega rakin sú saga, sem
allar litiar þjóðir hafa að segja
undir sömu kringumstæðum,
það blóðuga gjald sem þær
verða að greiða, sumar nauð-
ugar, aðrar, eins og við, að
ráði sinna forsvarsmanna.
Ætla má að þau smáríki sem
á Jiðnum tímum hafa sam-
þykkzt slíkr.i skattgreiðslu, hafi
þótzt vera að færa þá fórn 'sér
til lífsöryggis, hliðstætt því er
dauðadæmdur maður kýs að
láta sýkja sig hægdrepandi
sjúkdómi, heldur en láta
höggva af sér höfuðið snarlega.
Nú vitum við sem búum í þessu
landi,. og höfum raunar vitað
það lengi, að þó við höfum
undirgengizt að taka í okkur
illan sýkil, sem vel gæti enzt
okkur til aidurtila, þá höfum
við síður en svo hlotið í staðinn
nokkurt öryggi, ef allt fer í
logandi bál, heldur þvert á
móti, því við höfum eins vel
og við getum, tryggt okkur það
að verða limlest og drepin, svo
framarlega sem mannkyninu
tekst ekki að frábiðja sér hinn
beizka bikar kjarnorkustyrjald-
ar. Þetta er sú íjallgrimma
vissa sem enginn dirfist lengur
að mótmæla, utan þau ljúgvitni
ein, sem í sektarkenndri for-
herðingu berja höfðinu við
steininn.
Ekki dugar heldur að hafa
á orði þau hin leyndu rök, að
á hersetunni græði vissir hópar
manna og nokkrir einstakling-
ar krónur og dollara á all-
skuggalegan hátt (sjá grein St.
J.) enda illt til umræðu þegar
gróðabrögð fara að nálgast að-
ferðir vopnasmiða, er fremja.
það sér til ábötunar að bera
rógsmál og lognar sakir milii
þjóða og vita þá sínum hag-
bezt borgið er styrjaldarvitfirr-
ing hefur helslegið alla jarðar-
kringluna. — Þá er að telia
fram því eina sem tiltækt er:
að ekki komi til mála að
rjúfa á nokkurn hátt það
bandalag sem við höfum gert.
við friðelskandi lýræðisþjóðir,
þjóðir sem allt frá fyrstu tíð
og allt fram á þennan dag
vita ekki aðra gleði meiri en
að færa stórar fórnir okkur tif
andlegs og tímanlegs velfarn-
aðar.
Við megum ekki gleyma því
að við erum í hernaðarbanda-
lagi. Er hvortveggja að við er-
um burðugir stríðsmenn, vel
búnir að allri herneskju og þvi
s'tórum eftirsóknarverðir til
fóstbræðraiags hverju stórveldi.
Um þetta vissum við- bara ekki
_unz þeir dýrðardagar upp-
runnu, sem seint gleymast, þeg-
ar oss var boðið með allri virð-
ing. að fylkja móti Rússum og
oss gert ljóst að þá mundi
þeim bjóða slík ógn að nægði
til að halda þeim í skefjum.
Kom auðvitað ekki til máia að
neita þessari staðreynd og
drepa þar með hendi við sóma
sínum. Enda verður því ekki
móti mælt að við dubbuðum
okkur upp eftir beztu getu
og gengum útí þetta glaðir og
gunnreifir, sárþyrstir í að deyja
hetjudauða ásámt öllu voru
hyski.svo hinir stóru bræður
vorir í bandalaginu, þessar
blessaðar élskur, fengju þó
. alitaf svigrúm til að spýta í
lófann, meðan við sjálfir kút-
veltumst' inn í eilífðina:
Því hefur verið haldið fram
að sumir þeir forystumenn
okkar, sem stóðu fyrir þeirri
furðu að leiða okkur, eina fá-
menríustu þjóð veraldar. og
vopnlausa, inn í hernaðar-
bandalag. stórvelda, hafi gert
Guðmundur Böðvarsson
það í þeirri trú að við gætum
haft af því einhvern hag í
lántökum og viðskiptum vestur
á bóginn, og heyrt hef ég að
slík undirmál hafi gengið milli
samningamanna, með þýðingar-
miklum brosum og höíuðhneig-
ingum, en ekki þótt hlýða að
setja á skrá svo sjálísagða
hluti. Hinir raunsærri menn,
sem sóttu það fast af okkar
hálfu að troða okkur inn í
fylkingu stríðsmanna, munu þó
hafa horft sér nær og þótt sá
peningur fagur sem hér mætti
f ást í. eigin hendur, gegnum þær
framkvæmdir sem hér hiytu
óhjákvæmilega að hefjast. Þess-
ir menn reyndust sannspárri
með öllu því er fylgdi, en hin-
um hafa hlotið að bregðast
margar vonir, hafi þeir ein-
hverjar átt, að minnsta kosti
hvað snerti rýmri og betri
markaði fyrir íslenzka i'ram-
leiðslu. Lántökur hafa hins veg-
ar farið fram margar og stór-
ar, enda vitað af þeim er lán
veitir, að sá gerist æ háðari
sem tekur.
Það er ekki ói'róðlegt að líta
yfir sögu okkar hin síðari ár
og veita athygli þeim þrálátu
tilraunum sem við höfum gert
til heiðarlegra viðskipta við
þessa bandamenn okkar í hugs-
anlegr.i styrjöld. Við kaupum
frá þeim mikið magn, á okkar
mælikvarða, af þeirra eigin
framleiðslu, en um það, hvað
mikið af þeim vörum við borg-
um með vinnulaunum okkar
við hervirkjagerð í okkar eigin
landi, byggðum í þeirra þágu,
það veit ég ekki, en hinu
bjuggust víst nokkrir v.ið, að
með innilegr.i þjónustusemi af
okkar hálfu, áynnist okkur þó
réttur til að skipta við: þá vör-
um í okkur hagstæðum hlut-
föllum. Er minnisstætt er við
fyrir nokkrum árum reyndum
að selja dilkakjöt fyrir vestanSa
haf, og var þar keypt af því
iítið eitt og að sögn geíið
hundum, en meginhluta þess
máttum við flytja langhrakinn
til baka austur um haf og'
gerðu Danir okkur þá þægð að
kaupa það óverðskuldað fyrir
einhvern pening.
Á styrjaldarárunum fluttum
við fisk til Bretlands við ærna
áhættu og miklar fómir. Þar
þótti þá sá fiskur fagur. Strax
er við réyndum að rýmka land-
helgi okkar um eina litla mílu,
til bjargar fiskimiðunum uppi
við strendurnar, var sett lönd-
unarbann á islenzkan fisk í
Bretlandi. Okkur varð það til
lífs að Rússar opnuðu fyrir
honum markaði sína, og höíð-
um vér þó hugsað um skeið að
láta þá komast hér að öðru
keyptu. Þegar við færðum land-
helgina út í hinar íangþráðu
og' okkur lífsnauðsynlegu tólf
mílur, tók með öilu steininn úr,
því þá gerðust þau undur og
býsn að bandamenn vorir og
fóstbræður fóru til með iang-
skipum og tóku að herja á oss
uppi undir landinu.
En bað sem við höfðum leyft
Bandaríkjamönnum, sem voru
Bretum sterkari, að búa hér
um sinn her, og þar sem sá
her hét Varnarlið samkvæmt
lögum, og skyldi svo sannar-
lega vera oss til trausts og
halds, að því er oss var tjáð,
þá varð það nú mörgum að
renna þangað bijúgum vonar-
augum í þessum þrönginguin.
Æ, það er ekki sársaukalausfc
að riíja það upp hvað stórii
bróðir brást okkur hremmilega
í þessari hríð, Hann hre.yfði
Framhald á 10. aiðu.