Þjóðviljinn - 01.07.1962, Blaðsíða 6

BðNAÐARDEILDIN Á ALDARFJÓRÐUNGS AFMÆLI
tMÓÐVILJINN
fteaíanðli ■aMamixivarfloKtvr alþýSv — fiðslftUstAfiolclívnxm. - SMtrtjðrmvi
lavnóa KJartaníiion (áb.), Mavnú* TorXl Ólafflson, BlvurBur OuBmundsaon. —
TPóttarltatJórar: ívar H. Jónsson, Jón BJarnason. — Auvlýslngastjórl: GuBealr
'facnúAson. - RltstJórn, afgrelBsla, auglýslngar, prentsmiBJa: SkólavörBust. 1».
UkU 17-500 (» Unur). AskrlftarverB kr. 65.00 á mán. — LausasöluverB kr. 3.0&
Gegn valdbeitingu
Ctjórnarblöðin hafa af veikum mætti reynt að verja
^ veikan málstað ríkisstjórnarinnar í sambandi við
setningu gerðardómslaganna, enda ek-ki hægt um vik
Þegar lögin voru sett, var tilraun LÍÚ til þess að knýja
fram lækkun á hlutaskiptum sjómanna að renna út
í sandinn. Jafnvel hin ósváfna fjárkúgunartilraun sam-
takanna gat ekki lengur haldið flotanum í höfn. Hér
við bættist, að Félagsdómur hafði úrskurðað gömlu
samningana gilda á um það bil þriðjungi flotans og
samningar yfirmanna á bátunum eru einnig í gildi
ennþá.
★ ★ ★
Af þessu er ljóst, að stríð stórútgerðarvaldsins Var
einungis ibeint gegn hluta af sjómannastéttinni.
Það átti að beygja þá fyrst til þess að auðvelda eftir-
leikinn. Hér var því ekki um að ræða nema smávægi-
lega lækkun útgjalda fyrir aðeins nokkurn hluta út-
gerðarinnar. En í þennan stríðskostnað var stjórn LÍÚ
reiðubúin að sóa tugmilljónum króna í beinum tekju-
missi útgerðarmanna og bá jafnframt skaða þjóðarbúið
að sama sfcapi. ög þessar aðgerðir nutu fyllsta stuðn-
ings rífcisstjórnajrinnar. Loks þegar handiárn LÍÚ vofu
að bresta, greip ríkisstjómin inn i til þess að. breiða
yfir smátt‘"LÍÚ-forýstunhar.
;j }*'•> ' ■JAhiJ j){ u.'izii'j ■< n: y/ n;r:;;i*rló . cu l:>
jj •''■ -■ h) w , r;-, •iwdý rí,-;t| : : j.’ ;.i t 'aiT
;■ •*«•' / u-i na
:! -IIi •ii /rti. ii,3jrfirtírl '.■• •■ j;.-,., „r*
f* erðárdÖmúi4 'Tffcisstjórrtfáíinnaf getur ekki breytt
. | gildáhdi' kjarásánirti'hgúm hjá sjömönnum og yfir-
• | paönnum, og það verður ekfci þoíað, hvorki af sjó-
mönnum né útv.egsmönnuin, að hann .skgrpmti
hokkrum. hluta þeirra verri kjör en aðrir búa við, ;
Morgunblaðið kómst að þeirri niðurstöðu eftir setn-
ingu gerðardómslágáhna, að Sennilega hafi fylgi rík-
xssíjprnanflnar,.^Jj£^ei yfjgft meira en ernmitt nu. Þessi
skyndilega, „fylgisaukn.W1' hefnr ;þir# ,á1;feyí,.. að harð;'
orð1 mótmæii-’hafa fborizt viða aðigegn. gerðardótnslögrr!•
unum og þáð Ökki sdður frá stuðningsmönnum stjórrr-
arinnar. Sjómannastéttin þarf að láta iþessum mótmæl-
um rigna yfir ríkisstjórnina, svo að hún finni nú loks
; eftirminnilega fyrir ástsæld sinni. Og eitt er víst: Það
verður ekki .fþolað*. að sjómönnum verði mismunað í
kjörupi sínum. Þess vegha eru. gerðardóinslögin í raun-
inni dauður bókstafur, en þái}- sýna ljógléga að ríkis-
stjórnin fcanh engin önnurfciírræðf: en valdbeitingu
gegn vinnandi stéttum í þeim vandamálum, sem steðja
að útgerðrnni.
Misheppnað „tilræði44
T röksemdum ríkisstjórnarinnar fyrir gengisfelling-
unni í fyrra var, — eins og jafnan áður — tekið
fram, að iþetta væru nauðsynlegar aðgerðir til að
bjarg[a úitfiutningúfijamlieiðslunni. Og! stjórnarblöðin
tönglast stöðugt á því, að kauphækkanirnar í fyrra
/hafi verið-„-tilræði við • útveginn“. Er nú svo komið,
að iMogginn og Alþýðuhlaðið prenta þessar röksemd-
ir Ihvort eftir öðru til skiptis. Þannig birti Mogginn
s.l. föstudiag svOhljóðandi niðurlag Alþýðublaðsleið-
ara: „Aðgerðir Framsóknar og kommúnista í launa-
jdeilunni á s.l. ári voru fyrst og fremst tilræði við út-
•veginn, sem ékki þoldi nein áföll. En ríkisstjórnin kom
í veg fyrir að það tilræði heppnaðist“. — Það er ekki
um að villast: Björgunarstarf r/kisstjórnarinnar hef-
ur borið sinn árangur, togararnir liggja allir þun^nir
og síldarvertíðin hófst nær mánuði seinna en eðlilegt
var. Og allt er þetta ríkisstjórninni að ba!kka, því að .
„tilræði k:mmúnista“ við útveginn fór gjörsamlega út
um þúfur. — b.
£) — ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 1. júli 1962
Sunnudagar 1. júlí 1962 — ÞJÓÐVILJINN — (7
Tugþúsundir ferkíiómetra á örœfum bíða
nýs Eandnáms - Dr. STURLA FRIDRIKSSOM
segir frá landgrœðsEutilraunum
Friðjón Stefánsson: —
I ljósaskiptum, stuttar
sögur. Bókaútg. Menn-
ingarsjóðs, Rvík 1961.
★ ★ ★
. ; a :■ ■
I þessum sögum er fjallað um
viðbrögð nokkurra einstaklinga
við um'hverfi sínu. Þær persón-
uiy.sem höfundur tekurtilmeð-
í'erðar eru yfirleitt ósköpvenju-
legt íólk. Þetta eru engir yfir-
bu.rðamenn á neinn hátt cg
þaðan aí síður hetjur í venju-
legri rómantískri merkingu.
Sögupersónunum er það flestum
.sameiginlegt að í lífi þeirra er
einhver brestur. Þær berjast
gjarnan við eitthvað óviðráðan-
legt. Haía . orðjþ,,, fX£ir ..slysi,
veikindum eða -diTkkíúshap-
Þetta er yfipleitt hi;júð,tfplk og
gott í sér. ...j ;i
Scgurnar eru . flestar;. jmjög
sviplíkar. Þó eru tvær. af nokk-
úð öðrum toga en hinar: Sam-
tiðaráhrif og Trúnaðarmál.
Þessar tvær sögur eru fyrst ,og
fremst vangaveltur um heim-
spekileg efni og fjalla reyndar
báðar um sömu vandamálin.
Sli'kar vangaveltur lá|a- Frið- •
jóni illa. Persónurnar tafe bóký
legt mál og sögurnar eru ó-
sannfærandi. Sá sannleikur,
sem höíundur er að reyna að
segja okkur fer mestallur fyr-
ir ofan garð og neðan. Aftur-
ámóti tekst Friðjóni bezt u.pp
í stúttum sögum eða stemn-
ingu.m beint úr hinu hversdags-
lega lífi, eins og t.d. Fjögur
au.gu og Morgunn.
Friðjón hefu.r ríkan skilning
og sarnúð með lífsbaráttu al-
þýðufólks og sá skilningur fg
sú samúð endist honum nokk-
uð sem rithöfundi ög er reynd-
ar sú kjclfesta sem hann bygg-
ir á, en þá kjölfestu notar hann
v ekki eins vgl og skyldi.
Ég veit ekki. hvort : höfitnd-
u.r ætlast til að litið sé. á h> k
þessa sem úrval. en í benn’' eru
. sögur úr þrém áður útkomnum
smásagnabókum hans.. Mér er
nær að halda, að þetta sé öl.lu
fremur sýnisbók, en mig skort-
ir kunnugleik til að dæma um
hversu góð sýnis'horn þetta eru.
Þþ -býðpr mér í grun ,að valið
'hefði gctað verið betra. Mér
finnst t'.d. áð sögurnar Samtíð-
aráhrif og Trúnaðarmál. sem
éðú.r eru nefndar, eigi' ekki er-
indi báðar i. slíka sýnisbók bg
í úrvalssafn á hvoru.g þeirra
erindi.
Friðjón Stefánsson getur ekki
talizt frumlegur höfundur. Sög-
ur hans lúta öllum- hefðbuhdn-
um venjum um sagnagerð.
Tungutak hans skortir fyllingu,
setningarnar beittara líf. Hann
rótar ekki upp mold og sandi.
Grefur ekki d.iúpar gryfjur, né
hleður háa bálkesti. Þessar sög-
y.r eru ekki skrifaðar af skap-
heitum baráttumanni, en þær
bera með sér að höfu.ndur
þeirra er góðgjarn maóur cg
velviljaður, og er það vissulega
nokkurs vert. 1 þessari bók er
ekki stormur. Aðeins hæ.gur
andvari, en sá andvari er hlýr.
Jón frá Pálmholti,
fflWj
i
Hvað fæst sá erfða-
fræðingur við hjá Búnað-
ardeildinni sem lætur formæð-
ur og afkvæmi kynbótanauta
vorra sig engu skipta, tel-
ur sér hrútasýningar með
öllu óviðkomandi og skeyt-
ir ekki hót um ættartölu Nasa
frá Skarði né ciginleika þeirra
góðmera sem notið hafa góðs
hjá sonar- og dætrasonum þess
mikla hests?
Hvaða erindi á slíkur erfða-
fræðingur ,i starf ,hjá Búnaðar-
dcildinni? 'ot;, „
★
Dr. Sturla Friðriksson erfða-
fræðingur starfar hjá Búnaðar-
deild Atvinnudeildar . Há?kól->
ans að rannsóknum,;.og kynbót-í
um á nytjajvi,r/,ujn,. .pn., utan
deildarinnar hefur hann áhuga
á almennri ,erfðafrarf)i hvort
■heldur við.kétnur jurfvirih dýr-
um eða mönnum og, fjutti t.d.
s.l. vetur erindaílokk í úfvarpið
um þau efni. ;
Sturla Friðriksson vprð stjíd-i.
ent frá M.R. 1941. Hann lagði
stund á prfðafræði og lauk
magisterprófi við Cornell-há-
skólann 1946. Kpm þá heim og
starfaði hér um hríð, én 1961
varð hann doktor við íiáskólann
í Srscatschewan. Frá’ þvi hann
íau'k námi hefur hann starfað
að rannsóknum hjá Búnaðar-
deildinni. ;
Landbúnaður okkar íslend-
inga hefur frá fornu fari byggzt
á kyikfénaði, sauðum, kúm og
'hestú.m. En allar þessar skepn-
u.r þurfa, gras til að geta lifað
(og grasið aftur jarðveg til að
gróa í, en um það ræðum við
ekki nú).
Það er ekki aðeins að hestar,
kýr og kindúir erfl eiginleika
forfeðra sinna og íormæðra,
slíkt vita allir bændur, 'heldú.r
erfa jurtir eiginleika fyrri jurta.
kynslóða. Grastegundir gefa
mismikla og misgóða uppskeru.
Þcss vegna er mikið undir því
komið að valdar séu til rækt-
unar á hverjum stað þær gras-
tegundir sem bezta uppskeru
gef a við þau skilyrði sem á
staðnum ei-u. Verður Iþá , ljóst
að erfðafræðingur, sem f?est við
gróðurrannsóknii' hefuj: ekki
aðeins starfi og Iilutverki að
gegna fyrir • Búnaðardeildina,
hd dur mjög miklu og mikil-
vægu starfi.
Við veröunr að játa þá stað-
reynd. að við höíurn Jengstaf,
búið í landinu þannig að ræna
það en ekki ,;rækia> (J,höfum
stundaö rányrþju en ekjti rækt-
un. Afleiðingarnar hafa orðið
þær að, tugþúsundir ferkíló-
,rnetra, í. byggð og óbyggð, eru
ýmist örfoka melar eða meira
Pg-.-minna, rúið og ógróíð land.
Toluvert er .síðan þessari þró-
. ,un var snúið við hváð (ún'rækt
snertir, og mikil túnárækt síð-
ustu áratugina hefur orðiH und-
irstaða mikillar fjöígunár naut-
griþa og sauðfjár, svo tála
þeirra er nú orðin hærri en
nokkru sinni. Sívaxandi fjöldi
búpenings leiðir það af sér að
beiíiland þrýtur fyrr en varir
(og mun víða fullnýtt þegar).
Þá vaknar Spurningin: Er
hæ*rt að rækta upp mela og
sanda landsins þar sem gróður-
moldin hefur fokið burt? Er
hæet að þekja hina svörtu
sanda grænum gróðri á ný?
UPP ORÆFIN
Undir 300 m
300—600 m
Vfir 666 m
Þetta tslandskort sýnir legu lands milli 300 og 600 metra hæðar. Helztu svæðin og flatarmál hvers
um sig eru: Skjálfandafljót — Skriðdalur 9300 ferkílómetrar. Hvítá í Borgarfirði — Laxárheiði
— Héraðsvötn 5500 ferkm. Vestfirðir að Laxárdalsheiði 5200 ferkm. Hvítá í Borgarfirði — Mýr-
dalsjökull 5500 ferkm. MýrdalsjökuII — Skeiðarárjökull 1300 ferkm.
Ki’emcnz Kristjánsson á Sáms- löhd hafnar ,í samráði við ull, vallarsveifgras;' ötafte,; I.,
stöðurn sannaði á sínum Sandgræðsluna, en ráðunautur" Vállarfoxgras; Engmo ógfinnskt.
tíma, að á söndum í byggð írá Matvæla- og landbúnaðar- háliðagráá;‘Sáð'var í ix2 mreiti,
má rækta korn með' stofnun > sameinuðu þjóðanna, bæði után girðingar og ■: innan
ágætum árángri og hef- J. B. Campell,• veitti ssérfræð- og var fræilúu-'hðeins lauslega
uí’ svipuðum kornræktartil- ingum Atvinnudeildarinnar — rakað niður. Á reitina var bor-
raunurri verið haldið'. áfram á leiðbéiningar varðandi. sand- inn áburður sem ’svarar til 200
vegum ■ Búnaðardeildarinnar í græðslu og notkun. bejtilands. kg. áf þrífosfati og 300 kg. af
svo stórúrii- ’stíl/ að ólíklegt má l'.byrjun, júlí 195,6 .voru yald- Tc^árrid' á ha: •'< >*“ -u
' telja áð hún vekí ekki/almenna ir ; fjórir athugunarstaðir á hó- Um 50 dögum eftir isáningu
athýgli landsmanriaj , lendi lapdsins. • Sá .syðsti, er á voru reitirriir á ’nielurium við
En ■ erríþá nokkur ; von tilí' grónu lan«|.i í JlpO ; m .þæð, rétf Bláfellsháls og Hveravelli orðn-
cn ir hváririgrderiihí!'og á hinum
''“Stöðuntírtiþ^þaf ■•éem ,;ááð -var í
v ; .J: 'k !';'gfóí8'iana, háfði sáríiíigin tek-
vel.
' í e’ -lí l\ S tMm ■ ' í þrjú ár var bor'ð' á reitina!
í y' '■, c '^•’^* •• ^ j niæld. Rætkunin' 'breytti • t. d:;'
,*/ { melnuVh. ,á' BÍgífeilshálsi þannig -
>/.•' C V f. ' að þcgar 'sáð' var í övnrða rcit-
■• j* inn vaf áðc’iús 'Í‘'o af vfirborði
' f '/ há.n'l váv’ð gva<’ oa • 0.7°'« tví-
j , . ( t ~ kímblaðá.ii’rínm. 'en ’ eftir rækt-
. f < ' v\o, / úníha var 84.5";0 yíirborðsins
ir Sturla, segir m.a. á þessa
leið: Enda þótt vafasamt sé
áð drága ’algildar ályktanir af
•Ktilli athugun sem þessarj,
virðist hún þó leiða sterk rök
áð því, að tiltölulega auðvelt sé
aft bréyta auðnum afréttar-
landa í gróin bcitilönd. Til-
raunir þeSsar í breytilegu
láftdi; ördeyðumel, lyngmóa og
’léirflágl sýndu að eftir tveggja
til þiriggja ára ræktun hafði
sáðgresið hi’jið landið og
niyndað þéttan svörð. Verður
því ekki arinað séð en unnt sé
að græða uþp alflest þurrlendi
á þesáu lándsvæði, þar sem
jafftýfegi erí líkt farið og á at-
húgúnarsvæðunum.
Sáning sem þessi er ekki
fi’arrikvæm'árileg nema með á-
burðargjöf. Athýglisvert er hve
éftirverkun áburðar var allstáð-
ar rníki'l. Áburöurinn hafði
ekki skolázt verulega úr jarft/
yegínúrif og' gat því komíft
gfastéguridurium að góðum
notum næsta súmar. Gæti það
bent til þess að hægt væri að'
halda þessúm gróðri í horfinu,'
jal'nvel þött :ekki' væri, þorið á .
úrlega, eftiv að hann hefur náð
■rótfestu. Það myndi auðvelda
stórfellda ræktun og gera við-
hald hennar kostnaðarminná.'
Takist að rsekta belgjurtlr
með grasinu gætu þær e.t.v.
séð um köí'nunarefnisnám og
mætti þá létta þeirri áburðar-
igjöf. L
, Hvað viðvíkur vexti ein-
stakra grastegunda er það eft-
irtektarvert hve háliðagrasið æg
5 |?j J
, vallarfoxgrasið hafa dafnað, vel
á hálendinu. og má 'féÍjá‘*sér- ‘
. lega athyglisvert. áö vailárfox-
gras'ið, sem aririais, er ekki tal-
■ in ýkja hafðgerð jurt,, skuli
| ekkj; .. haf a,. dáið . út, og bendir
þetta til þess að ekki sé grasl
verulega. mciri hætta búiri" af
’ velrarveðrum þarna á hálcnd-
inu en í hyggð. jVIá'.ætla að
það stafi af því, að þar efra
eru staðviðri meiri, en vetraf-
umhlevpingar lágsveitarina. eru
■h.ættulegri gróðri en frosthörk-
ur. Af hinurp lágyaxnari gras-
tegunduni reyndist, vallarsveif-
’ grásið miður þolið, riema helzt
í H'vítárne-si; en -þ'ar vár’ jarö-
ve’gúr heizt ’við þéss hæfi. Tún-
livihgúHinn vex hinsvegar ,í
fjölbreyttari jarðvegi ep vall-
arsveiígrasið. Hann cr ekki
eins ör til vaxtar og hinar
bærri grastegundir, en reynstan
er hinsvegar sú að túnvingult-
inn .pr endingarbetri og harft-
gerða(ri þegar til lengdar lætur.
. Valiarfoxsrasið gáf áð jáfnaði
mesta uppskeru og vaf upp-
• ákéra þes's í HVítárnési -um 85
hestar af ha, — I>á s.kal h.aft
í hp.ga ,að reiiuriniv hafþi pkki
?..,ve’-ið sjeginn í 3 ár.
, Friðun grasreitanna hefur í
'fíesiúm tiifelluni flýtt mjös tyrir
uppgræðslu og munar' yfirleltt
miklu á hví hve gróður hrfxr
Frairihald á 10- síðu.
V. Qr
eru raiððr a
Svía að E B E
STOKKHÓLMI — Það hefur
vakið athygli í Svíþjóð að
Stokkhólmsblað'ð AFTONBLAD-
F*T sem gefið er út af sænska
alþýðusambandinu og má því
teljast má’gagu ríkisstjórnarinn-
ar segir að engar líkur séu á
því að Svíar fái aðild að Efna-
liagsbandalagi Evrópu.
®>é^’í'lér sást í grein sem
fréttár'itar: ’hlaðsins í Kaup-
mannahöfn, U/f Nilson, hefur
skrifað eftir að hafa rætt við
sænsku ■ ful’.trúana á fundi Frí-
verzlunarbandalagsins, sem þar
var haldinn nýlega.
í greininnj segir að enda þótt
Gunnar Lange verzlunarráð-
herra o? nánustu samstarfsmenn
hans séu sannfærðir um að að-
staða Svía gagnvart Vestur-Evr-
ópu hafi batnað í seinni tíð, þá
sé enginn vafi á bví að afstaða
frönsku stjórnarinnar, og de
Gaulle forseta sérstaklega, til
h'.utleys.'s Svía sé slík að engin
von sé til þess að þeir geti feng-
ið aðild að Efnahagsbandalag-
inu. f
Umsókn sænsku stjórnarinnar
um aukaaðild að bandalaginu
verður formlega lögð fvrir fram-
kvæmdastjórn ’bandalags.'ns í
■Brussel 27. júlí n.k., en viðræð-
ur munu þó ekki hefjast fyrr
en með haustinu.
I friðuðu reitunum lagði
vallarfoxgrasið undir sig 91%
af yf’rborði. sáningarreitsins og:
háliðegrasið nær útrýmdi öðr-
. um gróðri í sínum reitum, en
1959 var vallarsveifgrasið útr
dautt bæði,- ,á Bláfeilshálsi. - og
Hveradölum.
Túnvingullinn virtíst . ekki
eins ör til útbreiðslu og hinar
tegundirnar, en þoldi aftur á
móti beitina betur; vallarsveif-
grasið var þar lingerðast. Sam-
anDurðui; á, frfðuðu reitunum
og þeipi óÍFiöuðu sýndi. , að
beiía (efur og lcrveldar að ó-
gróíft iáúd groi úpp.
Tlkki úþeyndiSt mikill munuri
á., vaxtarhæð grásanna, erida
þótt. 3ÖÖ m hæðarmunur ’ s4
mi.lli Bláfellsháls og Hvera-
þess, aft cyð/sandar í óbyggð-' ,ofan við Gullfoss, annar á ör-. va,Ia- Vallarfox.grasiö náði 50
um landsins verði þaktir ■foka- mel ,í 300-m hæð sunnán - crn..rissð °8 háliðagrasið yaið
gróðri og komi að nokkrumi yið Bláfell, þriðji í svonefndri
Tjarnarheiði rétt austán við
skála Ferðafélagsins við Hvjt-
árvatn; mólendi í 430 m hæð.
'og loks er fjórði staöurinn á
miðhálendi landsins í. 600 m
hæð yfir sjó, f grónúm jaðri
Kjalhrauns rétt hjá Hveravöll-
um.
Á hverjum stað var gerð
fjárheld gi.rðing um lOO. ferm.
; m
Athugunarstaðirnir fjórir við Gnllfoss, Bláfellsháls, í Hvítárnesí’
og á Hycravöllum.
öðram notum en sem skemmti-
ferðasvæði?
Við skulum nú biðja Sturlu
Friðriksson að fræða, okkur um
það mál.
— Atvinnudeild Háskólans
hóf vorið 195.6 skipulegar til-
raunir til þess að athuga hvað
unnt er að gera til að auka
nýtilegan gróður á hálendi
landsins. Skógrækt ríkisins og Sáð var mismunandi grasteg-
Sandgræðslan hafa unnið að
landvernd og landgræðslu á
undanförnum áratugum og voru
undum utan og innan girðing-
• arinnar á hverjum stáð, nema
hjá *Gullfossi: Tegundirnar sgm
tilraunir til að rækta afréttar- sáð var eru: íslenzkur túnving-
jafnvel hærra á Hveravöllum
(í 600 m hæð). 1
— Og hvaða ályktanir má
draga af þessum rannsóknum?.
— Þær benda til þcss að
rækta megi algengustu tún-
grös á afréttarlöndum og ör-
æfum lslands. Þær sýna að
grastegundlr, sem vcnjulega
eru nofaðar í sáðsléttuf á
láglendi, geta þrifizt og gef-
ift dáiróða uppskeru í a.m.k.
allt að 600 m hæð.
I grein í Arbók landbúnaðar-
ins, bar sem ég skýrði frá nið-
urstöðum þessara tilrauna, seg-
Dr. Sturla Friðriksson.
UNNT AÐ GRÆÐA
.> r i i.t *.'■» «.£> »f ' ?. *