Þjóðviljinn - 19.11.1964, Blaðsíða 3

Fimmtudagur 19. nóvember 1964
ÞIÓÐVILIINN
SÍÐA 3
Bandarískar herstöðvar í 5
ríkjum Cvrópu lagðar niður
Samningar standa nú yfir við stjórnir þeirra landa.
tilgangurinn er að spara einn miljarð dollara ó ári
WASHINGTON 18/11 — Bandaríkjastjórn hefur í
hy&g:ju að leggja niður á næstunni fjölmargar her-
stöðvar bæði heima í Bandaríkjunum og erlendis.
Erlendu herstöðvarnar eru í fimm Evrópuríkjum,
sem ekki hafa verið nánar til greind og verða ekki,
fyrr en lokið er samningaviðræðum sem nú standa
yfir við ríkisstjórnir þeirra.
Robert McNamara, landvarna-
ráðherra Bandaríkjanna skýrði
frá þessu ó fundi sem
hann hélt með blaðamönnum í
Washington í dag. Hann sagðist
gera ráð fyrir að innan skamms
yrðu teknar endanlegar ákvarð-
anir um hvaða herstöðvar myndu
lagðar niður, en þær hefðu það
Páll Bergþórsson
I kvöld kl. 9,00 í Góðtempl-
arahúsinu upp, talar Páll Berg-
þórsson, veðurfræðingur um
loftin blá og sýnir skugga-
myndir máli sínu til skýring-
ar.
Öllum heimill aðgangur.
allar sameiginlegt að vera orðn-
ar úreltar og koma að litlu
gagni. Herstyrkur Bandaríkj-
i anna myndi ekkert minnka,
þótt þessar herstöðvar yrðu
lagðar niður.
1 fimm Evrópuríkjum
Flestar þessara herstöðva
munu vera í Bandaríkjunum
sjálfum eða öðrum löndum vest-
anhafs, en hinar eru í fimm
löndum Evrópu. McNamara
kvaðst myndu skýra frá þvi á
morgun, fimmtudag, um hvaða
herstöðvar væri að ræða í
Bandaríkjunum sjálfum, en
ekkert yrði látið uppi um hverj-
ar herstöðvarnar erlendis væru,
fyrr en lokið væri samningavið-
ræðum við hlutaðeigandi ríkis-
stjórnir.
Flugstöðvar.
Þó gaf McNamara þær upplýs-
íngar að hér væri fyrst og fremst
um að ræða flugstöðvar og
Sovézk-bandarísk
kjarnasamvinna
MOSKVU 18/11 — í dag var
undirritaður í Moskvu samning-
ur um samvinnu Sovétrikjanna
og Bandaríkjanna um vinnslu á
fersku vatni úr sjó með hagnýt-
ingu kjarnorkunnar, og sagði
Gromiko utanríkisráðherra við
það tækifæri að Sovétríkin
m.yndu leggja sig öll fram til að
auðvelda lausn á deilumálum
ríkjanna.
Miðstjórnarfundur í Moskvu
Miklar breytingar á
stjórn flokksdeilda
birgðastöðvar flughersins, einn-
ig vopnabúr landhersins og
skipasmíðastöðvar.
Herstöðvar þessar verða
lagðar niður í sparnaðarskyni og
er árlegur sparnaður áætlaður
miljarður dollara (43 miljarðar
Fulltrúi íslands
þagði um MLF
PARÍS 18/11 — Fulltrúar ís-
lands, Danmerkur og Noregs
tóku ekki til máls á fundi í
stjórnmálanefnd þingmannaráð-
stefnu Atlanzbandalagsins þegar
til umræðu var fyrirætlunin um
að koma upp kjamorkuflota
NATO (MLF)
Fréttaritari NTB segir annars
að ráðstefnan, sem 150 þingmenn
sitja á, muni koma litlu til leið-
ar til lausnar þeim mörgu og
erfiðu vandamálum sem varða
stofnun MLF
króna) og verður hægt að segja
upp 149.000 mönnum sem starf-
að hafa við stöðvarnar.
Flugvcl skotin niður
Á þessum sama blaðamanna-
fundi skýrði McNamara einnig
frá því að í gær hefði ein af
flugvélum Bandaríkjahers verið
skotin niður yfir Laos. Þetta var
orustuþota af gerðinni F-100 og
var hún yfir yfirráðasvæði Pat-
het Lao þegar hún var skotin
rriður.
Sokn að hefiasi
til Stanleyville
LEOPOLDVILLE 18/11 — Yfir-
maður hinna hvítu málaliða
stjórnar Tshombe í Kongó, Mike
Hoare, sagði í dag að á morgun
myndi hafin lokaatlagan að
Stanleyville, en það er eina borg-
in sem uppreisnarmenn hafa enn
á valdi sínu.
Spæjarasaga frá Róm
Reynt ú sesida mmn úr
land!! dlplómatapóst!
MOSKVU 18/11 — Vænta má
á næstunni mjög víðtækra brcyt-
inga á stjórnum flokksdeilda i
Sovétríkjunum, eftir að mið-
stjórn flokksins hcfur á fundi
sínum í Moskvu samþykkt að
afncma það skipulag, sem kom-
ið var á 1962, að skipta flokkn-
um i tvo hluta scm áttu að
einbeita sér að iðnaðar- cða
Iandbúnaðarmálum.
Þeirri flokksskiptingu fylgdi
að flokksdeildir hvers lands-
hluta fengu tvo framkvæmda-
stjóra eða flokksritara, en eftir
þá sameiningu sem nú hefur
verið ákveðin verður aðeins einn
flokksritari fyrir hverja deild.
Það eitt hefur í för með sér
miklar breytingar á stjórn
fiokksins, því að hér er um að
ræða 73 flokksdeildir. Sennileet
er að víða verði annar flokks-
ritaranna tveggja látinn gegna
starfinu áfram. en annars staðar
kunna að verða skinaðir nýir
menn. Þar sem það er regla
að framkvæmdastjórar flokks-
deildanna fái sæti í miðstjórn
flokksins. kunna einnig að verða j
verulega breytingar á henni á
næsta flokksþingi.
Menn hafa veitt því athygli
að það var Nikolaj Podgorni sem
á miðstjórnarfundinum hafði
framsögu um breytingar á
skipulagi flokksinn og þykir það
benda til aukinna valda hans.
RÓM 18/11 — Starfsmenn á
Fiumicinoflugvellinum við Róm
heyrðu í gær stunur úr kassa
sem átti að sendast í diplómata-
pósti og var merktur utanríkis-
ráðuneytinu í Kairo. Þegar
kassinn var opnaður fannst í
honum bundinn og keflaður
maður.
Tveir starfsmenn egypzka
sendiráðsins sem komið höfðu
með kassann tóku til fótanna,
en voru handsamaðir. Þeim var
í dag vísað úr landi.
Maðurinn í kassanum kvaðst
vera gyðirigur 'írá Marokkó, og
heita Joseph Dahan. Hann sagð-
ist hafa hitt annan sendiráðs-
manninn í gær og farið með
honum í bíl eitthvað út fyrir
Róm. Þar hefði hann verið
svæfður með sprautu og síðan
vissi hann ekki hvað gerzt hefði
í dag vitnaðist að hann hafði
villt á sér heimildir. Israelska
lögreglan hefur skýrt frá að
hann hafi verið búsettur í ísra-
el til ársins 1961 og hafi par
gengið undir nafninu Mordech-
ai Luk. Hann hafi þá verið
neyddur til að starfa fyrir eg-
ypzku njósnaþjónustuna. Síð-
ustu misseri hefur hann vcrið á
ítalíu.
Italska lögreglan segir að
kassinn sem hann fannst í beri
með sér að hann hafi verið
notaður til slíkra mannflutn-
inga áður.
til S-Víetnams?
SAIGON 18/11 — Fulltrúar
stjórnarinnar á Filipseyjum sem
staddir eru í Saigon hafa boðið
stjórn Suður-Vietnams að þang-
að verði sendir 3.200 menn úr
her Filipseyja og álíka hópur
óbreyttra borgara.
115 bandarískar herþyrlur
voru notaðar í dag til að flytja
um 1000 menn úr suðurviet-
namska hernum um 50 km norð-
vestur af Saigon þar sem þeir
áttu að leggja til atlögu við
skæruliða Vietcongs. Ekkert
hefur frétzt af viðureigninni, en
áður hafði verið varpað sprengj-
um og skotið af vélbyssum á
st.öðvar skæruliða.
Sprengja sprakk í veitinga-
skála a flugvellinum í Saigon í
dag og særðust þá 18 Banda-
ríkjamenn.
Samstarfsmaiur Kennedys vill
breyta afstöiunni til Kína
SAN FRANCISCO 18/11 — Náinn samstarfsmaður Kenn-
edys heitins forseta og ráðunautur hans um mál Austur-
Asíu, Roger Hilsman, lagði til í dag að Bandaríkin breyttu
afstöðu sinni til Alþýðu-Kína.
Hilsman sem var varautan-1
ríkisráðherra í stjórnartíð
Kennedys og fór þá með málefni
Austur-Asíu sagði einnig að
Bandaríkin yrðu að taka til al-
gerðar endurskoðunar afstöðu
sína til viðskipta við Kína. Hann
gerði þetta í erindi sem hann
flutti á fundi í félagi sérfræð-
inga um alþjóðamál.
I erindi sínu lagði hann til
að Bandaríkin hættu einstreng-
ingslegri stefnu sinni varðandi
i .
Kína, enda þótt hann segðist
ekki vilja ganga svo langt að
leggja til að þau viðurkenndu
alþýðustjórnina, eins og Frakk-
land hefði gert.
Hann kvað nauðsynlegt að
Bandaríkin reyndu að auka
samband sitt við Kína, m. a.
varðandi afvopnunarmálið og
hann taldi einnig að leyfa ætti
bandarískum þegnum að heim-
sækja Kína.
Þá taldi hann rétt að Banda-
ríkin viðurkenndu mongólská
alþýðulýðveldið. Með því móti
gætu þau fengið betri kynni af
heimshluta, sem Bandaríkja-
menn væru ófróðir um.
Sprenging varð í
prentsvertngerð
BRUSSEL 18/11 — A.m.k. sex
verkamer.n biðu bana, en fimm-
tíu særðust þegar mikil spreng-
ing varð í dag í prentsvertu-
gerð í Brussel. 20 hinna særðii
urðu að fá sjúkrahúsvist.
Pyngjan og
snmvizknn
Fyrir tveimur árum sam-
þykkti allsherjarþing
Sameinuðu þjóðanna ályktun
sem fordæmdi kynþáttakúg-
unina í Suður-Afríku og
hvatti öll aðildarríki sam-
takanna til refsiaðgerða gegn
stjóm landsins, ef hún héldi
áfram að virða að vettugi ó-
tvíræð ákvæði sáttmála SÞ,
sem bannar aðilum samtak-
anna hvers konar misrétti í
garð manna vegna hörunds-
litar þeirra. Þingið lagði til
að aðildarríkin skyldu slíta
stjórnmálasambandi við Suð-
ur-Afríku, loka höfnum sín-
um fyrir suðurafrískum skip-
um og banna sínum skipum
siglingar til Suður-Afríku,
hætta öllum kaupum á vör-
um þaðan og taka fyrir út-
flutning á vörum þangað,
einnig öllum vopnum og
skotfærum, og banna allar
flugsamgöngur við Suður-
Afríku. Þessi tillaga sem bor-
in var fram af fulltrúum Afr-
íku- og Asíuríkja var sam-
þykkt með yfirgnæfandi
meirihluta, hlaut 67 atkvæði
gegn 16, en 23 ríki sátu hjá
og fulltrúar fjögurra voru
fjarverandi. Meðal þeirra
ríkja sem greiddu atkvæði
gegn tillögunni voru öll vest-
urveldin með Bretland.
Bandaríkin og Frakkland
fremst í flokki, en Island
var ásamt öðrum Norður-
löndum meðal þeirra sem
sátu hjá. Þetta var einn eft-
irminnilegasti sigur sem hin
nýfrjálsu lönd Asíu og Afr-
íku höfðu með tilstyrk sós-
íalistísku ríkjanna unnið á
vettvangi SÞ og þeim sigri
var fylgt eftir í öryggisráð-
inu í fyrra. Þá sambykkti
. ráðið með níu samhljóða at-
kvæðum, en fulltrúar Bret-
lands ög Frakklands sátu hjá,
áskorun á „öll ríki að hætta
þegar f stað sölu og flutningi
vopna, skotfæra áf öllum
gerðum og herflutninga-
vagna til Suður-Afríku.” Og
16. sept. samþykkti nefnd sú
sem allsherjarþingið hafði
kosið til að fylgjast með
gangi mála í Suður-Afríku
(,.Apartheid”-nefndin) ein-
róma að leggia til við bingið
og öryggisráðið að gerðar
yrðu víðtækar ráðstafanir
til að knýja stjórn Suður-
Afríku til hlýðni við sátt-
mála SÞ. Meðal þeirra ráð-
stafana sem nefndin lagði til
að gerðar væru var að set.ja
bann á allan flutning vopna,
skotfæra og olíu til Suður-
Afríku og að SÞ beitti sér
fyrir „hafnbanni , (á Suður-
Afríku). ef nauðsyn krefði'’
Það hefur hins vegar tekið
Breta, sem fram að þessu
hafa séð stjórn. Suður-Afríku
fyrir megninu af þeim vopn-
um sem hún hefur keypt er-
lendis, rúm tvö ár að verða
við samþykkt allsherjarþings-
ins, sem Öryggisráðið stað-
festi með s.amhljóða atkvæð-
um, og það var ekki fyrr en
stjórnarskipti höfðu orðið i
Bretlandi og Verkamanna-
flokkurinn tekið við völdum,
að bann var sett á vopna-
sölu til Suður-Afríku. Wilson
tilkynnti þessa ákvörðun
brezku stjórnarinnar í fyrra-
dag og kom sú tilkynning
ekki á óvart. Verkamanna-
flokkurinn hafði boðað fyrir
kosningar að hann myndi
beita sér af íestu gegn kyn-
þáttakúguninni i Suður-Afr-
íku, sem og reyndar annars
staðar, og ákvörðunin er
einnig í fullu samræmi við
yfirlýsta stefnu flokksins að
virða samþykktir SÞ og stuðla
að viðgangi samtakanna. Ver-
woerd, forsætisráðherra Suð-
ur-Afríku, hafði einnig búizt
við bessari ákvörðun, þegar
hann á laugardaginn hótaði
að segja upp samningum
Bretlands og Suður-Afríku
um hernaðarsamvinnu og bá
einkum þeim samningi sem
tryggir Bretum flotalægi í
Simonstown í Suður-Afríku.
Sá samningur var gerður fyr-
ir níu árum og í honum er
ekki gert ráð fyrir einhliða
uppsögn. Engu að síður hót-
aði Verwoerd að Bretum
yrðu bönnuð afnot af flota-
stöðinni, ef þeir stæðu ekki
við gerða samninga um að
selja Suður-Afríku sextán
sprengjuþotur af gerðinni
Buccaneer. Wilson lét ekki
þessa hótun Verwoerds á sig
fá, en þó var svo að skilja
á honum í fyrradag, að ekki
hefði verið tekin fullnaðar-
ákvörðun um afhendingu á
sprengjuþotunum sextán.
Hins vegar hafði verið gert
ráð fyrir að Suður-Afríka
fengi 14 Buccaneer-þotur til
viðbótar, en fyrir það verður
nú tekið og líklegt að stjórn
Verwoerds noti það sem til-
efni til að segja upp Sim-
onstown-samningnum.
Kynþáttakúgunin og hið
fasistíska stjórnarfar f
Suður-Afríku er illa þokkað
af öllum þeim sem einhvers
meta manngildishugsjón Iýð-
ræðisins, en það er fyrir
löngu orðið ljóst eins og sam-
bykktir SÞ bera með sér að
engin vettlingatök duga, ef
takast á að fá Verwoerd og
félaga til að bæta ráð sitt.
Brezk blöð hafa yfirleitt ekki
látið sitt eftir liggja við að
fordæma villimennsku stjórn-
arvalda Suður-Afríku og á
það einnig við um flest for-
hertustu íhaldsblöðin. Það
hefði því mátt búast við
að þau fögnuðu ákvörðun
Wilsons, en í gær brá svo
við að sögn brezka útvarpsins,
að hvert einasta þeirra, áð
einu undanskildu („Soots-
man”). sem ræddi hana f
forystugreinum, fann henni
allt til foráttu. „Times” kall-
aði hana „fiandskaparbragð”
í garð vinveittrar ríkisstjórn-
ar. „Daily Mail” viðurkenndi
siðferðilegan rétt brezku rík-
isstjórnarinnar til að setja á
vopnasölubannið, en kvað bað
dýru verði keypt. Bretar
myndu þegar f stað verða af
viðskiptum sem hefðu fært
þeim 20 milj. sterlingspunda
og ótaldar væru bær miljónir
sem tapazt myndu f fram-
tíðinni. Og hvað myndi verða
um þær 25.000 verkamanna,
sem unnið hefðu að smíði
snrensiubotanna? snurði blað-
ið sem annars hefur ekki
orð á sér fvrir að bera hag
vinnandi fólks fvrir brjósti.
„Daily Telegraph” sagði að
Bretum bæri að vfsu skylda
til að hjálpa þeim s.em yrðu
fyrir barðinu á ofsóknum
stjórnar Suður-Afríku, en
beir gætu engum aðstoð veitt
„nema við seljum meira til
útlanda”. Fyrst yrði að hugsa
um verzlun og viðskipti, síð-
an gæti röðin komið að þvf
að standa við skuldbindingar
við Sametnuðu bjóðirnar,
sem „Yorkshire Póst”
kallaði „vandræðaverksmiðj-
una („troubles factory”) f
New York”. Þau tvö blöð
sem talin eru hliðholl Verka-
mannaflokknum, „Daily Mirr-
or” og „Sun”, höfðu ekkert
um málið að segja. Þessi
viðbrögð brezku blaðanna og
málsvara Ihaldsflokksins á
bingi, sem mæltu mjög á
sömu leið, eru einkar athygl-
isverð. Frelsi og lýðræði
og jafnrétti allra manna eru
göfugar hugsjónir, sem auð-
velt er að skrifa um fagrar
greinar og halda um inn-
blásnar ræður, og þær eru
iafnvel þes'- virði að leggja
megi lífið (og þá helzt ann-
arra líf) í sölurnar fyrir þær.
En sterlingspundið er á-
breifanlegra verðmæti og full
pyngja er þyngri á metunum
en slæm samvizka.
ás.