Þjóðviljinn - 19.11.1964, Blaðsíða 4

4 SlÐA
HÓ3VILIINN
Fimmtudagur 19. nóvember 1961
Otgefandi: Sameimngarflokkur alþýöu — Sósíalistaflokk-
urinn —
Bitstjórar: Ivar H Jónsson (áb). Magnús Kjartansson,
Sigurðui Guðmundsson.
Ritstjóri Sunnudags: Jón Biarnason
Fréttaritstjóri: Sigurður V Friðþiófsson.
Ritstjórn, afgreiðsla. auglýsingar. prentsmiðja, Skólavörðust 19.
Simi 17-S09 (5 linur) Áskriftarverð kl 90.00 á mánuði
Handrítamálið
F|anskir andstæðingar okkar í handritamálinu
hafa að undanförnu einkum beitt fyrir sig
nokkrum hópi fræðimanna og háskólamanna sem
hafa haldið því fram að þeir væru vegna sér-
þekkingar sinnar betur til þess fallnir en stjórn-
málamenn að fjalla um afhendingu handritanna.
Ekki hafa þó þessir á.e;ætu fræðimenn allir beitt
þeim eiginieikum sem duga þeim bezt í starfi, rök-
vísi og virðingu fyrir staðrevndum. heldur sumir
revnzt næsta samvizkulit.lir áróðursmenn og látið
öllum látum nema góðum.
fjví aðeins hafa röksemdir fræðimanna gegn af-
*• hendingu handritanna meira gildi en málflutn-
ingur annarra, að þeir geti fært sönnur á það að
vísindalegar rannsóknir yrðu fyrir hnekki ef hand-
ritin fiyttust tii íslands. En eins og Jón Helgason,
forstöÓumaður Árnasafns, hefur sýnt fram á í
miöe athysiisverðu viðtali við danska stjórnar-
blaðið Aktuelt eisa staðhæfingar bess efnis ekki
við rök að stvðiast. Það er algild regla að hag-
kvæmt er að fela hverri þióð að stjórna rannsókn-
um á fornum menninErararfi sínum; Danir eiga
öðrum auðveldara með að rannsaka danska menn-
ingarsösu. og íslendingar íslenzka. Enda er reynd-
in sú að íslendingar hafa öllum öðrum fremur á-
stundað vísindalega könnun og útsáfu á handrit-
um Árnasafns, bótt þau verk hafi að verulegu leyti
verið unnin í Danmörku af ausljósum ástæðum.
Nú síðustu árin hefur loks verið búið allmyndar-
lega í haginn fvrir rannsóknarstarfsemi hérlendis,
með handritastofnuninni nýju og auknum fiár-
veitingum, og almennur áhugi þióðarinnar er ör-
ugffasta tryggingin fyrir því að enn betur verði
búið að þeirri starfsemi framvegis. Þá befur ný
tækni gert fræðimönnum kleift að nota ljósmynd-
ir við rannsóknir sínar, án bess að handritin siálf
séu tiltæk, og hefur Jón Helgason bent á að til
að mynda geti Stofnun Árna Magnússonar í Kaup-
mannahöfn haldið vísindarannsóknum sínum á-
fram bótt sjáif handritin flytjist að verulegu leyti
til fslands. Mun handritastofnunin íslenzka að
siálfsögðu telja það eitt verkefni sitt að hafa sem
nánasta samvinnu við hliðstæðar stofnanir í öðr-
um löndum og greiða í hvívetna fyrir rannsókn-
um þeirra.
¥Tm leið og í Ijós kemur að fræðilegar mótbárur
danskra háskólamanna standast ekki, hafa orð
þeirra engu meiri þunga en annarra þegna sem
fjallað hafa um málið á almennari 'forsendum. Og
ekki er ástæða til þess að ætla að ófræðimannleg-
ur hávaði stuðli að því að telja meirihluta danska
þjóðþingsins huphvarf; fjölmargir danskir stjórn-
málamenn hafa kynnt sér handritamálið gaum-
gæfilega á undanförnum árum og sannreyn't að
siðferðilegur og sögulegur réttur íslendinga er
yfirsterkari öllum öðrum viðhorfum; ekkert hefur
gerzt sem haggað getur þeirri niðurstöðu. — m.
Kvennasamtökin telja rikisaistoi
nauisynlega við barnaheimi!
■ Frá því var skýrt í Þingsjánni sl. mánudag, að þeir
Geir Gunnarsson og Einar Olgeirsson flyttu nú á Alþingi
frumvarp til laga um aðstoð ríkisins við rekstur og bygg-
ingu almennra barnaheimila og um fóstruskóla. Ásamt
greinargerð fylgja frumvarpinu fylgiskjöl frá ýmsum að-
ilum og skulu þrjú þeirra birt hér í heild.
ÞINCSJÁ ÞJÓÐVILJANS
Frá Menningar- og
friðarsamtökum ísl.
kvenna
Til hæstvirts Alþingis.
Aðalfundur Menningar- og
friðarsamtaka íslenzkra kvenna,
haldinn 25. febr. 1964, styður
framkomið frumvarp til laga,
á þingskjali nr. 215, um aðstoð
ríkisins við byggingar og til
rekstrar bamaheimila og
fóstruskóla.
Sú gagngera bylting, sem
orðið hefur á atvinnuháttum
þjóðarinnar og á lífskjörum^.
hennar öllum, krefst þess. að
í hendur haldist félagslegar
framkvæmdir á öllum sviðum.
Nútímaþjóðfélag kallar á æ
fleiri hendur til starfa, enda
æ fleiri ■ störf, sem konur sér-
hæfa sig til að takast á hend-
ur. Enda«hafa konur haft sama
rétt og karlar til náms og
starfa á lahdi hér síðan árið
1911.
En áhrif kvenna á félagslega
starfsemi þjóðfélagsins hafa
ekki verið í réttu hlutfalli við
réttindi þeirra. Þjóðfélagið
hlýtur að taka það á sig, að
koma upp þeim félagslegum
stofnunum, sem gera konum
kieift að stunda atvinnu utan
heimilis, en rækja bó jafnframt
móðurskyldur sínar.
Fundurinn væntir þess ein-
dregið. að hið háa Alþingi sam-
þykki þetta frumvarp, og iegg-
ur áherzlu á, að þau ákvæði,
sem það felur i sér, verði sem
fyrst að veruleika.
Frá Kvenréttindlafélagi
íslands
Stjóm Kvenréttindafélags Is-
lands skorar á háttvirt Alþingi
að samþykkja nú á þessu þingi
fram komið frumvarp til laga
um aðstoð rfkisins við rekst-
ur og byggingu almennra
barnaheimila og fóstruskóla,
þingskjal 215 (þ.e. frumvarp
Einars og Geirs).
Fundur Kvenréttindafélags
Islands, haldinn 21. apríl, gerði
svofelldar ályktanir:
a. Að leikskólavist hlut.a úr
degi hverjum sé uppeldisleg
nauðsyn og öryggi bömum,
sem eru yngri en 7 ára, ef þau
alast upp í borgum og bæj-
um. Þess vegna telur fundur-
inn, að fjölga þurfi slíkum
stofnuhum mikið frá því, sem
nú er.
b. Að fjölga þurfi fullkomn-
um dagheimilum fyrir böm frá
smábamaaldri til skólaskyldu-
aldurs. svo að konur, sem
þurfa eða vilja, geti stundað
vinnu utan heimilis, þótt þær
eigi böm á þeim aldri, og ein-
stæðar mæður, sem vilja ala
böm sín upp og til þess eru
hæfar, þurfi eigi að láta þau
frá sér sökum skorts á slíkum
stofnunum.
c. Að ávallt sé séð um, að
þau böm, sem óhjákvæmilega
þurfa að alast upp á uppeldis-
heimilum, njóti þar góðs og
heimilislegs aðbúnaðar, bæði af
hálfu hins opinbera og starfs-
fólks heimilanna.
d. Að brýn nauðsyn sé að
koma á fót heimavistarskólum
fyrir böm á skólaskyldualdri.
sem af heimilisástæðum. hegð-
unarvandkvæðum eða öðmm
orsökum eigi, að áiiti sérfræð-
inea, ekki samleið með öðrum
skólabörnum.
e. Að stofnsettur sé sem fyrst
fullkominn uppeldisskóli fyrir
ungar stúikur, er lent hafa á
glapstigum, svo að bamavernd-
amefndir og aðstandendur
stúikna þessara geti þar leitað
hjálpar við enduruppeldi þeirra
til að gera þær að nýtum
þjóðfélagsþegnum.
f. Að lögbinda þurfi ríflegt
framiag til byggingar og rekst-
urs allra uppeldisstofnana
landsins, til þess að bæta úr
þörfum þjóðfélagsins í uppeld-
ismálum, auk þess sem starf
fóstruskólans sé svo eflt og
aukið, að hann hafi aðstöðu
til að sjá leikskólum og öðr-
um uppeldisstofnunum lands-
ins fyrir nægilega mörgu sér-
menntuðu starfsfólki, sbr. sam-
þykkt fundar K.R.F.Í. 17. marz
síðastliðinn.
Frá Bandalagi kvenna
í Reykjavík
Aðalfundur Bandalags kvenna
í Reykjavík, haldinn dagana
2.-3. nóv. ’64, skorar á menntá-
málanefnd Alþingis að beita
sér fyrir því, að Fóstruskól-
inn verði t.ekinn inn í fræðslu-
kerfi ríkisins, aukinn og end-
urskipulagður, svo að hann
yerði fær um að sjá þjóðfélag-
inu fyrir sérmenntuðu starfs-
fólki við hinar ýmsu sam-
félagsstofnanir landsins (sósí-
alstofnanir).
Greinargerð.
Fundurinn álítur það óvið-
unandi ástand, að meiri hluti
alls starfsfólks dagheimila,
vistheimila, leikskóla og ann-
arra samfélagsstofnana lands-
ins skuli ekki hafa menntun
til starfa síns. Fóstruskólinn
hefur gert mjög mikið gagn,
en þar sem hann er einkaskóli
með takmarkaða getu, er ekki
nein von, að hann anni þjóð-
arþörfum.
Það er álit fundarins að
þessi mál komist aldrei í við-
unandi ástand, nema ríkið reki
fullkominn skóla til menntun-
ar alls þess fólks, sem við
þessi störf vinnur.
Fundinum er kunnugt um,
að margir mundu læra til þess-
ara starfa, ef þeir ættu þess
kost hér á landi, og getur ekki
skilið þann sofandahátt, sem í
þessum málum rikir hjá ráða-
mönnum þjóðfélagsins.
Aðalbjörg Sigurðardóttir, form.
Til menntamálanefndar neðri
deildar Aiþingis.
Menntaskóli Austurlands
Nýlega var útbýtt á Alþingi frumvarpi til laga um
menntaskóla Austurlands að Eiðum. Flutningsmenn eru
allir þingmenn Austurlandsk'iördæmis í neðri deild, Ey-
steinn Jónsson, Halldór Ásgrímsson, Lúðvík Jósepsson og
Jónas Pétursson.
Greinargerð fylgir frumvarpinu svohljóðandi:
Það er eitt af skilyrðum þess,
að byggðin í landinu þróist
með eðlilegum hætti, að rík-
isvaldið styðji sem víðtækasta
starfsemi f hverjum lands-
fjórðungi og beiti sér fyrir
framkvæmdum í því skyni.
Mikiu máli skiptir, að skólar
og_ aðrar menntastofnanir séu
efldar í hverjum landshluta og
nýjum komið á fót.
Með skólalöggjöfinni, sem í®'
gildi er, var stefnt að því að
gera aðstöðu ungmenna til
framhaldsnáms hvarvetna á
landinu sem jafnasta, þannig
að í kaupstöðum og hinum
fjölmennari héruðum lands-
ins gætu nemendur í skólum
gagnfræðastigsins lokið prófi,
er gilti sem inntökupróf f
menntaskóla. Þetta hefur greitt
götu margra æskumanna á
námsbraut, þótt ekki hafi tek-
izt alls staðar að ná settu
marki, þar sem orðið hefur
sökum þrengsla í héraðsskól-
unum að synja um skólavist
allmörgum, er sótt hafa um
inntöku í þá skóla. Þannig er
þvf farið um hina merku
menntastofnun Austurlands
Eiðaskóla.
Skólaárið 1963—’64 voru
samt við nám f Eiðaskóla 131
nemandi. I gagnfræðaskóla
Neskaupstaðar sátu þá 79 nem-
endur. Og í unglingaskólum á
ýmsum stöðum f Austurlands-
kjördæmi stunduðu þá nám
200 nemendur. 1 þessium lands-
fjórðungi voru þá nemendur
á gagnfræðastiginu samtals 410.
En æskumönnum á Austur-
landi gefst ekki kostur á
menntaskólanámi heima í
fjórðungnum. Allir þeir. er
sækja vilja um inntöku f
menntaskóla, verða að leita
þaðan burt.
Þörfin á þvf að fjölga
menntaskólum hér á landi er
mikil og almennt viðurkennd.
Reynslan sýnir, að árangur
námsins verður betri. ef skól-
arnir eru ekki mjög stórir, í
stað þess að safna saman á
einn stað mörgum hundruðum
nemenda Þessi reynsla styður
bað, að menntaskólar starfi í
öllum landsfjórðungum.
Þegar menntaskólar voru
settir á stofn á Akurevri og á
Lauearvat.ni. var nokkur and-
staða gegn því að fjölga
menntaskólum. Reynslan af
starfsemi þeirra hefur fyrir
löngu sannað, að sú ráðstöfun
var rétt að koma á fót þeim
menntastofnunum. Svipuð mun
þróunin verða, ef stofnaður
yrði menntaskóli á Austurlandi.
Að dómi flutningsmanna
þessa frv. er eðlilegt og rétt-
mætt, að stofnaður verði sem
fyrst menntaskóli á Austur-
landi, enda mjög mikilvægt,
að slík menntastofnun verði
reist og starfi í landsfjórðungn-
um.
1 1. gr. þessa frv. er svo
fyrir mælt, að stofna skuli
menntaskóla Austurlands á
Eiðum og að kostnaður við
stofnun hans og rekstur greið-
ist úr ríkissjóði. Vissulega geta
þó aðrir staðir komið til greina
svo sem Egilsstaðakauptún. Að
öðru leyti eru í frv. almenn
ákvæði um starfsemi skólans,
og eru þau að öllu leyti hlið-
stæð ákvæðum í gildandi lög-
um um menntaskóla.
PIANO \Á SERVICE^jgJ) Píanósfilllngar
k/ TUNING- J OTTO RYEL
. REPA1RING Sími 19354.
VÖNDIIB
HWI
öigtt^órjártsson &co
JhfamhxU £
Húsmæður athugið
Hreinsum teppi oe húsgösn i heimahúsum-
Vanir menn — vönduð vinna
Teppa- og húsgagnahreinsunin.
Sími 18283
8-11
Höfum opið frá kl. 8 f.h. til kl. 11 e.h. alla daga vlk-
unnar, virka sem helga.
Hj ólbarða viðgerðin
Múla v/Cn?(.-v|--JíKrsn) (gím; Sþþfin