Þjóðviljinn - 08.12.1964, Blaðsíða 2

2 SÍÐA
ÞIÖÐVILIINN
Þriðjudagur 8. desember 1964
JÓLAMARKAÐUR: ||
URINN
Hveiti
Sykur
Lyftiduft
Dropar
Krydd
K Möndlur
® Kókosmjöl
Hnetukjarnar
^ Möndluspænir
ÍÍ Bökunarhnetur
W Sultur
% Sýróp
|v Vanillusykur
Skrautsykur
1 Hjartasalt
FORÐIZT
ÖS —
VERZLIÐ
TÍMAN-
LEGA.
Lítilsviriing við Alþingi
Framhald af 1. síðu.
um samninga við Bandaríkin
eða Nató um kvaðir hér á landi?
Og ég vil leyfa mér að benda á,
að megi nokkuð lesa úr þessum
samningi, þá er það aðeins, að
Alþingi hafi þetta vald áfram
með ríkisstjóminni.
Alþingi og ríkisstjóm
Þegar rætt er um íslenzka að-
ila í samningi þessum, er ýmist
talað um „ÍSLAND“ eða „ÍS-
LENZKU RÍKISSXJÓRNINA".
Þegar ,jisland“ er notað er auð-
vitað átt við þá aðila, sem
samninginn gera af hálfu fs-
Iendinga: Alþingi og ríkisstjórn.
Eins og áðan kom fram segir ó-
tvírætt í 3. gr. samningsins, að
þaá skuli háð samþykki íslands,
þ.e. Alþingis og ríkisstjórnar,
„með hverjum hætti vamarliðið
tekur við _ eða hagnýtir þá að-
stöðu á íslandi, sem veitt er
með samningi þessurn".
í 4. grein segir hins vcgar
að íslenzka ríkisstjórnin skuli
ráða því hve margir menn hafi
setu á fslandi samkvæmt samn-
ingi þessum f þessu tilfelli er
þvj ekki gert ráð fyrir því, að
Alþingi hafi afskipti af þessu
atriði og með því undirstrikað,
að um önnur atriði eigi Alþingi
að fjalla“.
Hug-
hvarf
Ánægjulegt er að sjá hvað
ráðamenn Framsóknarflokks-
ins beita sér vasklega gegn
nýjum hemámsframkvæmd-
um í Hvalfirði. Sú hefur ekki
alltaf verið raunin. Árið 1947
var það eitt af gróðafélögum
Framsó'knarflokksins, Olíufé-
lagið h.f., sem tók að sér
að varðveita birgðastöð her-
námsliðsins í Hvalfirði fyrir
milligöngu bandaríska auð-
hringsins Standard Oil. Þeg-
ar opinskátt hemám var
endumýjað 1951, m.a. fyrir
Iw^g?eina Framsóknarflokksins,
voru geymamir þegar tiltæk-
ir, og f launaskyni fékk Olíu-
félagið um langt árabil
'■"'felftkáfétt til allra þjónustu-
bragða fyrir hernámsliðíð á
sérsviði sínu. Sú aðstaða var
notuð til þess að stela undan
stórum fúlgum af gjaldeyri,
og var þar á meðal leiga
fyrir geymana f Hvalfirði.
Allt betta árabil, meðan
fjármálin léku í lyndi,
varði forusta Framsóknar-
flokksins hemámsstefnuna,
ekki sfzt allar athafnirnar í
Hvalfirði, og var sá mál-
flutningur margra dollara
virði fyrir hið erlenda lið.
Og allt fram undir það síð-
asta hefur Olíufélagið h.f.
lagt fé f að dytta að geym-
um sínum í Hvalfirði og
endurnýja leiðslur í því skyni
að geta haldið þjónustustörf-
um sínum áfram.
Þessi fortíð veldur því að
ástæða er til að fagna hug-
hvarfi Framsóknarleiðtog-
anna alveg sérstaklega; það
er kunnugt að einn sjmdari
sem gerir iðrun vekur meiri
fögnuð á himnum en níutfu-
og níu réttlátir sem aldrei
hafa misstigið sig á vegi
dyggðarinnar. Og þess er
sannarlega að vænta að
sálubótin sé traust og var-
anleg og að leiðtogunum
fipist ekki vitund þótt Olfu-
félaginu h.f. veröi boðið að
annast t um nýju geymana
ekki síður en þá gömlu, eða
þótt Hamrafellinu gefist
kostur á því að annast olíu-
flutninga fyrir hemámsliðið
í Hvalfirði gegn greiðslu f
dollurum. — Austri.
Þjónninn stelur húsbóndda-
réttinum
Síðan ræddi Ragnar nokkuð
um samninginn frá 1951 og þau
vinnubrögfi er þar voru við-
höfð, að hann var ekki lagður
fyrir Alþingi fyrr en 7 mánuð-
um eftir að bandaríski herinn-
kom hingað til landsins.
En hvort sem löggilding samn-
ingsins var viðurkenning Alþing-
is á þeim kvöðum, sem þá þegar
tilheyrðu fortíðinni eða ekki,
sagði ræðumaður, þá er hitt
ljóst, að Alþingi gat ekki af-
salað sér um alla framtið því
valdi sem stjómarskráin veitir,
og þess vegna varð óhjákvæmi-
legt að leggja fyrir Alþingi sér-
hverja framkvæmd hersins, sem
fól í sér nýja kvöð á landi eða
i landhelgi.
Þá minnti ræðumaður á, að
ríkisstjórnin er fyrst og fremst
verkfæri í höndum Alþingis en
hér hefur það hins vegar gerzt,
að þjónninn hefur stolið hús-
bóndaréttinum. Rkisstjórnin hef-
ur gert samning, sem hún hef-
nr enga heimild til að gera og
samningurinn því aðeins ómerki-
Iegt pappírsgagn.
Þessu. næst rakti hann nokkuð
hvemig sífelldar undanslakanir
hafa verið gerðar á tímabili nú-
verandi ríkisstjómar og ríkis-
stjómar Alþýðuflokksins 1959;
lóranstöðin, sjónvarpsstækkunin
og ætíð án samráðs við Alþingi.
Loks spurði Ragnar: Hvenær
gerir ríkisstjómin ráð fyrir, að
framkvæmdir muni hefjast í
Hvalfirði?
Skýr afstaða sem endranær!
Eysteinn Jónsson tók til máls
og sagði afstöðu Framsóknar-
flokksins skýra í þessu máli nú
sem endra nær! Væri Framsókn-
arilokkurinn algjörlega mótfall-
inn þessari nýju samningsgerð.
, Hins vegar væri flokkur hans
j inn á éframhaldandi þátttöku
I landsins í Nató.
i Bjami Benediktsson, sagði
; málið þrautrætt. Þetta væri ekki
stjómarskrárbrot þar sem slíkir
samnmgar væru heimilaðir með
„hervemdarsamningnum 1951“.
Þá sagði forsætisráðherra ekki
skrítið að Alþýðubandalagsmenn
væru andstæðir en öðru máli
gegndi nm Framsókn. Eysteinn
hefði verið fjármálaráðherra, er
lagt var fram fé úr ríkissjóði
til að kaupa jörð undir herstöð-
ina í Hvalfirði. Þessar fram-
kvæmdir, sem nú yrði ráðizt i
væru á allan hátt í samræmi við
fyrri aðgerðir, aðeins endumýj-
un á olíutönkum.
Birgir Finnsson tók til máls
en síðan Ragnar Arnalds.------
hann einkum fullyrðingar f-or-
sætisráðherra um að hér væri
ekki á ferðinni neitt sem gæti
heitið stjómarskrárbrot eða brot
á lögum. Lagði hann áherzlu á
þau atriði, sem áður getur um
túlkun samningsins frá 1951.
Þá sagði hann, að forsætisráð-
herra hefði ekki svarað einu
einasta atriði úr ræðu sinni.
Hann væri sýnilega rökþrota og
það væri þýsna erfitt að halda
uppi málefnalegum umræðum
er annar aðilinn gæfist hrein-
lega upp. Sýndu rökþrot Bjama
Framhald á 6. síðu.
Er þetta fyrsta skrefii?
Framhald af 1. síðu.
kjamorkuvopn komu til sögunn-
ar, ein'kum kafbátar búnir slík-
um tækjum, smíðaðir beinlínis
til árása f kjarnorkustríði, urðu
slíkar bækistöðvar herflota á-
kaflega viðkvæm og erfið mál.
Hættan af flotastöðvum sem
þessum var flestum Ijós, svo og
það að því fleiri og dreifðari
sem slíkar háskastöðvar yrðu,
þeim mun meir ykist spennan
í alþjóðamálum, þeim mun
meiri líkur væru á að allt gæti
farjá. í bál og brand.
Tilmælunum um framsal
Hvalfjarðar á sínum tíma und-
ir ílotastöð til 99 ára var hafn-
að, en málið var ekki þar með
úr sögunni. Tilmælin voru í-
trekuð hvað eftir annað og
reynt að finna nýjar aðferðir
til að koma því í framkvæmd,
í áföngum ef ekki vildi betur
til.
— Það sem ég og margir
flciri óttast, sagði Gils Guð-
mundsson, er það að nú sc
ætlunin að framkvæma þess-
ar fyrirætlanir smátt og
smátt í áföngum, og að
heimildin sem nú hefur verið
veitt til framkvæmda að AI-
þingi forspurðu sé aðeins
fyrsti áfanginn.
íslendingar ekki spurðir
Ræðumaður sagði, að reynt
hafi verið að láta líta svo út,
sem þetta væri allt ósköp sak-
leysislegt, nánast óhjákvæmi-
legt viðhald á þeirri olíubirgða-
stöð sem þarna hefur verið síð-
an á styrjaldarárunum. Sú
birgðastöð hefur þó a.m.k. að
nafninu til verið f íslenzkri eigu
hin síðari ár. Og ræðumaður
varpaði fram nókkrum spurn-
ingum í því sambandi: Hvers
vegna á nú að leyfa erlend-
um aðila, herbandale^ að koma
sér þama upp birgðastöð? Hvers
vegna endilega þessum stað, sem
amerískir herfræðingar hafa um
langt skeið haft sérstakan auga-
stað á sem herskipa- og kaf-
'bátahöfn? Og hvers vegna að
heimila sama erlenda aðilan-
um nú bryggjugerð, staðsetn-
ingu legufæra og byggingu
vatnsgeymis handa skipaflota
einmitt á þessum stað?
Síðar í ræðu sinni sagði Gils
Guðmundsson m.a.:
í lok tilkynningar utanríkis-
ráðuneytisins um Hvalfjarðar-
samnipgana er eins og varpað
sé andartak örlítilli birfcu á það,
sem hér er verið að framkvæma.
Þar segir að tilgangur þessarar
nýju mannvirkjagerðar sé sá,
ísland oé hein*sstyrjöldin síðari,
eítir Gnnnar Ml MLagnúss.
Þetta er saga mikilla og örlagaþrungirma atburða: Hér
segir frá stórveldanjósnum á Islandi, — frá skjóli, sem
ísland veitti hundruðum skipa, þegar kafbátar og bryn-
drekar ösluðu æðislega við strendur landsins, — frá
mestu sjóorrustu veraldar, sem hófst við íslandsstrend-
ur, — frá mannfórnum íslendinga á styrjaldaráruniun
óg frá hinum annáluðu björgunarafrekum þeirra á
sama tímabili, — frá blóðblöndun og „ástandsmálum“,
- frá handtökum og brottflutningi ísfirzkra borgara
og íslenzkra blaðamanna, — frá Arcticmálinu og fang-
elsunum á Kirkjusandi, og síðast en ekki sízt er hér
bin minnisverða frásögn af hemámsdeginum 10. maí
1940, sem lengi mun vitnað tiL
ÁRIN SEM ALDREI GLEYMAST er prýdd miklum
fjölda mynda frá Iiernámsárunum.
SKUGGSJA
að þau mannvirfci verði til taks
ef til ófriðar kemur eða dregur.
Nú vil ég spyrja: Hver á-
kveður það, hvenær ástand-
ið í hcimsmálum er talið það
alvarlegt að heimilt sé og
rétt að nota þessa bækistöð.
gera hana að herskipahöfn
eða kafbátalægí? Varla ts-
lendingar. Ætli það verði
ekki hinir herfróðu menn,
fulltrúar þess aðila, sem á
bækistöðina 1 fyrirhuguðu í
Hvalfirði. Þcirra mat á styrj-
aldarhættu má marka nokk-
uð af því, að við inngöngu
tslands í Atlanzhafsbanda-
Iagið 1949 var því heitið að
hér skyidi ekki vera her á
friðartímum. 1951 var ís-
! i Ienzkum ','1ráðamönnum sagt
að nú væri ný heimsstyrjöld
að skelia á, og herinn var
látinn koma. Hann hefur nú
setið hér samfellt í meira en
13 ár. Myndi ckki eitthvað
svipað gerast eða geta gerzt,
að því er varðar flotastöð
f Hvalfirði?
Lagapróf essorinn:
Skýlaust lagabrot!
Að ræðu Gils Guðmundssonar
lokinni tók Emil Jónsson félags-
málaráðherra til máls og hafði
uppi þau „rök“ sem stjórnar-
blöðin hafa undanfarna daga
fært fyrir hinum nýju Hval-
fjarðarsamningum. Hann kvaðst
ekki geta séð að hér væri um
stórmál að ræða, og sagðist vísa
á bug ásökunum um að stjórn-
arskráin hafi verið brotin með
samningsgerðinni: heimild fyrir
stjómarvöldin væri að finna i
hernámssamningnum frá 1951.
Ólafur Jóhannesson (F) kvað
Framsóknarflokkinn ándvígan
þessum síðustu samningum um
Hvalfjörð og hann sagðist ótt-
ast að hér væri aðeins
fyrsta skrefið í frekari hemað-
arframkvæmdum þar að ræða.
Mótmælti hann því að gengið
hefði verið framhjá Alþingi við
samningsgerðina, og kvað það
augljóst lagabrot, að málið
skyldi ekki lagt fyrir utanrík-
isnefnd þingsins.
Alfreð Gíslason (ALB) minnti
m.a. á hversu einarðlega af-
stöðu frændþjóðir okkar, Danir
og Norðmenn, hafi jafnan tek-
ið gegn tilmælum Atlanzhafs-
bandalagsins um herstöðvar í
löndum þeirra. Hinsvegar væru
sftelldar tilslflkanir f samskon-
ar málum elnkenni utanríkis-
stefnu íslenzkra stjómarvalda
hir síðustu ár, nú sfðast þessir
nýju hernámssamningar um
Hvalfjörð!
Að lokum tóku þeir aftur til
máls Gils Guðmundsson og
Emil Jónsson. Sagði ráðherr-
ann þá m.a. að utanríkisnefnd
þ’ngsins „hafi sýnt sig óhæfa f
starfi um langt skeið“ og bess-
vegna hafi þessir nýiu Hval-
fiarðarsamningar ekki verið
tagðir fyrir nefndina, eins og
skylt er að gera lögum sam-
kvæmt.