Þjóðviljinn - 08.12.1964, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 8. desember 1964
H6ÐVILJINN
HANDRIT FORN
OG HERMANNA-
SJÓNVARP
Á síðustu tímum eru þau
mörg orðin, sem sögð hafa ver-
ið um endurheimt hinna fomu
handrita okkar og margur staf-
krókurinn skrifaður í sömu
veru. Maður skyldi því halda
að eyða vaeri í athafnasögu
menningarfrömuða okkar og
forsvarsmanna, ef ekki hefði
verið þetta.
Þó er ekki hægt að segja að
deilur séu uppi meö okkur Is-
lendingum í þessu máli. öll
viljum við og teljum siðferði-
legan og þjóðemislegan rétt
.,kkar að fá handritin heim.
Héðan voru þau og hér voru
þau skrifuð af islenzkum
mönnum, enda þótt þau lentu
til Danrnerkur á sínum tíma
fyrir rás viðburðanna.
Hugsum okkur, að eftir 6 til
7 hundruð ár væru handrit að
verkum höfuðsnillinga okkar
nútíma Islendinga, t.d. Þór-
bergs, Kiljans, Gunnars Gunn-
arssonar, Steins Steinars og
Davfðs, svo að einhverjir séu
nefndir, komin í hendur ann-
arrar þjóðar, t.d. bandarísku
þjóðarinnar. Hvað myndi þá
gerast með þeim, sem þá yrðu
uppi (ef einhverjir yrðu)?
Myndi þá upphefjast jafn mik-
ið spjall um að endurheimta
þessi handrit, sem skrifuð
hefðu ver'ið af íslenzkum
mönnum á Islandi og íslenzka
þjóðin (ef hún verður þá til)
ætti rétt á að eiga og geyma?
Myndi þá verða háð jafn hörð
barátta fyrir endurheimt þess-
ara 6 til 700 ára gömlu hand-
rita og við Islendingar heyjum
í dag? Eða myndu þess tima
Islendingar meta fvitnaða arf-
leifð minna?
Grímur sjómaður, vinur
minn, sagði um daginn við
okkur nokkra kunningja sína:
— Uss, blessaðir verið þið,
þessa fombókmenntir okkar
eru einskis virði, þessi gömlu
handrit og allt þetta gamla
drasl er ekki til neins gagns,
nema þá sem leikfong handa
hálfrugluðum fomritagrúskur-
um til þess að rísla sér við.
i
Nú er Grímur stælugjam
maður úr hófi fram og aldrei
að vita, hve mikið hann mein-
ar af því, sem hann segir. En
samt varð einhverjum okkar að
andmæla honum og færa fram
sem rök Njálu og önnur snilld-
arrit fom.
— Uss, blessaðir verið þið,
sagði hann aftur, það er óhugs-
andi, að þau séu nokkurs virði.
Hvað ætli soltnir, lúsugir og
liðasollnir vesalingar í moldar-
kofunr - með -hrafnsfjöður- og
kálfsblóð ein að vopni, hafi
getað skrifað af viti? Ha? Og
ef þeir hafa, þrátt fyrir kring-
umstæðumar, skrifað eitthvað,
hugsað eitthvað svo snjallt, að
Friðjón Stefánsson
við nútímamenn getum lært af
því, ef þeir hafa verið jafn
vitrir okkur eða vitrari — ja,
þá er eins gott fyrir okkur að
taka pokann, því að þá er okk-
ur að fara aftur, þá verðum
við búnir að vera innan tíð-
ar. Nei, við megum ekki við-
urkenna, að þessar fombók-
menntir séu nokkurs virði
nema sem leikföng grúskara.
Eitthvað á þessa leið var
ræða hans, sem að sjálfsögðu
var mótmælt. Samt fannst mér
þess virði að velta vöngum yf-
ir því, sem hann sagði, karl-
inn.
En þetta voru útúrdúrar.
Ég var að tala um hinn
mikla áhuga fræðimanna okk-
ar á að fá handritin heim, sem
auðvitað er góðra gjalda verð-
ur. En ber okkur ekki að gera
þær kröfur til þeirra, að þeir
beiti sér af alvöru og dugnaði
fyrir því að skólamir geri
meira að því en nú er að vekja
áhuga íslenzkra nemenda á því
bezta í fombókmenntum okkar
— beinlínis kenni þeim að
læra að meta það, krefjast þess
að ekki sé sparaður timi til
þeirrar kennslu?
Þvi að hvers virði eru okk-
ur fom handrit og fomar bók-
menntir, ef þjóðin hefur ekki
áhuga á þeim og lærir ekki að
njóta þeirra? Það getur hallað
enn meira á Njálu en orðið er
í samkeppni við oowboy-sögur
dátasjónvarpsins um hylli
þjóðarinnar — og þykir þó
ýmsum nóg.
Og flökurgjamt er þeim ekki
forráðamönnum þjóðarinnar,
sem bera ábyrgð á því að
dreift er yfir þjóðina banda-
rískum áhrifum og bandarísk-
um áróðri með þvi að veita
leyfi til stækkunar dátasjón-
varpsstöðvarínnar — þegar
þeir tala og skrifa af fjálgleik
um eflingu íslenzkrar menn-
ingar og viðhald íslenzkra
menningarverðmæta, meðal
annars með endurheimt hand-
ritanna o.s.frv.!
Vita þeir ekki, að dagskrá
hermannasjónvarpsins, sem er
í hraðvaxandi útbreiðshi hér á
landi, er mjög léleg, svo að
ekki sé meira sagt — að sjálf-
sögðu eins óíslenzk og hún get-
ur verið — í stað þess banda-
rísk?
Vita þeir ekki, að með leyf-
isveitingu sinni hafa þeir unn-
ið íslenzkrí menningu mun
meira tjón heldur en þótt þeir
hefðu sagt Dönum að fara með
handritin okkar í rass og rófu
— tekið sér bessaleyfi til þess
að segja, að það væri nóg fyrir
okkur að fá ljósprentanir af
þeim? Og myndi þó enginn
hafa mælt slíku tiltæki bót,
og vonandi fleiri en 60 borgar-
ar mótmæælt.
Hljóta þeir ekki að vita það?
Eða geri ég þeim rangt til?
Hefur löngun þeirra til þess
að njóta bandarískrar aðstoðar
við áróðurinn fyrir hrömandi
skipulagi auðvaldsins gert þeim
þá glýju í augum, að þeir sjái
ekki þá hættu, sem þeir ella
hefðu viljað varast?
Eftir Friðjón Stefánsson
Norskur kór til
íslands næsta vor
síða 7
Þessi mynd var tekin að loknum hljómleikum kórsins Songlaget
í BUL í borginni Cork á Irlandi. Formaður kórsins, Aslaug Boll-
um, sést hér afhenda borgarstjóranum gjöf frá kómum, norskt
víkingaskip.
■ Norska vikublaðið DAG
OG TID skýrði frá því fyr-
ir skömmu að norski kór-
inn Songlaget í Bul hyggst
á íslandsferð á næsta sumri.
Mun kórfólkið ætla að taka
flugvél á leigu til ferðar-
innar, halda frá Osló 26.
maí n.k. og fara heimleiðis
aftur 30. sama mánaðar.
Hljómleika mun kórinn
halda hér í Reykjavík á
vegum ríkisútvarpsins.
Songlaget í BUL. minntist
hálfrar aldar afmælis síns í
síðasta mánuði, en kórinn var
á sínum tima stofnaður í þeim
tilgangi fyrst og fremst að
vekja athygli og áhuga al-
mennings á þjóðlegri norskri
tónlist. Þessi tilgangur stofn-
enda kórsins hefur löngum sett
mestan svip á allt starf hans,
en hin síðari ár hefur kórinn
þó í æ ríkara mæli ráðizt í
stærri verkefni, m.a. haldið
í hljómleikaferðir til annarra
landa. Þannig hefur kórinn
efnt til söngskemmtana í Ir-
landi og eyjunni Mön, og nú
er ætlunin að halda næst til Is-
lands sem fyrr er sagt.
I kómum eru nú um 90
söngmenn, konur og karlar, og
á hljómleikunum hér mun
hann flytja norsk tónverk, sem
ekki hafa áður heyrzt á íslandi
sum hver, t.d. Völuspá eftir
David Monrad Johansen og
„Ver sanctum” eftir Sparre
Olsen.
Astand í húsnæðismálum stúdenta mun
verra hér en á hinum Norðurlöndunum
J. B. S. Haídane látinr
Á þriðjudaginn lézt í Bhu-
baneswar á Indlandi hinn
heimskunni þrezki líffræðing-
ur J. B. S. Haldane 72 ára
gamall. Ha'nn hafði lengi
þjáðst af illkynjuðu krabba-
meini.
Haldane mun minnisstæð>ir
mörgum hinna eldri lesenda
Þjózviljans, því að blaðið birti
áður fyrr oft greinar eftir
hann um vísindi, en hann
hafði einstaka hæfileika til að
segja frá flóknum og erfiðum
fyrirbærum á léttan og auð-
skiljanlegan hátt.
Hann vann mörg vísmdaaí-
rek sem halda munu nafni
h"~-. " iríti. en lét einnig að
sér kveða á öðrum sviðum og
var afkastamikill rithöfundur.
Hann gekk í lið með brezkum
kommúnistum þegar verst
stóð á fyrir þeim rétt í byrj-
un stríðsins. Og sat lengi í
blaðstjórn „Daily Worker”. Úr
henni fór hann 1956 og mun
þar hafa ráðið miklu að hann
átti erfitt með að sætta sig
við erfðafræðikenningar Lysen-
kos hins sovézka sem til
skamms tíma hefur tröllriöið
þeim vísindum í Sovétríkjun-
um. Marxisti var hann sdla
tið, en hann undl ekkl lengur
i heimalandl sínuí fhittlst til
Indlands og gerðist Indwerskur
þegn.
1 marzlok 1964 kaus stúd-
entaráð Háskóla Islands
„hjónagarðsnefnd”, sem skyldi
kanna húsnæðismál giftrastúd-
enta. Nefnd þessi sendi skýrslu
um störf sín frá sér nýlega og
kom hún fyrir almenningssjón-
ir 1. desember. Af henni sést
að íslenzkkir stúdentar, bæði
einhleypir og í hjúskap, eru
langversi settir miðað við
félaga sina á Norðurlöndum
með tilliti til húsnæðismála.
40.1 af hundraði stúdent.a við
Háskóla íslands er f hjúskap
eða trúlofaðir samkvæmt
skýrslunni e*a 218 stúdentar.
Þar af búa 76.0% i leiguhús-
næði, 19.9,,, í eigin húsnæði og
4.1% hjá foreldrum sfnum eða
tengdaforeldrum.
Af heildarfjölda skráðra
stúdenta við skólann búa hins
vegar 12.7°/n á stúdentagörðún-
um.
1 niðurstöðum „hjónagarðs-
nefndarínnar” segir svo:
1) Hlutfallstala stúdenta i
hjúskap er langhæst á íslandi
eða um 33°/i (16% i festum).
Hliðstæð tala á hinum Norður-
löndunum er 20—25%.
2) Hlutfallstala þessara
stúdenta með böm er einnig
hæst á Islandi eða um 65.6%.
Næst því kemst Noregur með
57.6%. Við þetta má bæta, að
á öHum Norðurlöndunum, að
undanteknu Islandi, hefur ver-
ið komið á fót vöggustofum
eða dagheimilum fyrir böm
stúdenta.
3) A öllum Norðurlöndunum
að undanteknu Islandi, eru
stöðugt gerðar athuganir á
húsnæðisvandamálum og öðr-
um félagslegum högum stúd-
enta, og í samræmi við niður-
stöður þeirra unnið að úrbót-
um. Þess má og geta, að þess-
ar athuganir fara bæði fram á
vegum hins opinbera og stúd-
entasamtaka.
4) Á Norðurlöndum, að und-
anteknu Islandi, eru ýmsar
leiðir famar til að sjá stúdent-
um í hjúskap fyrir húsnæði.
Helztu leiðimar eru:
a) Byggðir sérstakir hjóna-
garðar, sums staðar með
vöggustofu og7eða dagheim-
ili.
b) Byggðir svonefndir „bland-
aðir garðar”. þar sem bæði
er um að ræða herbergi fyrir
einhleypa og íbúðir fyrir stúd-
enta í hjúskap (oftast þó bam-
laus hjón).
c) Sérstök húsnæðismiðlun
starfrækt, sem útvegar ein-
hleypum og stúdentum i hjú-
skap húsnæði.
5) Hvað viðkemur byggingu
húsnæði fyrir stúdenta í hjú-
skap og einhleypa eru famar
ýmsar leiðir á Norðurlöndum,
og eru þessar hélztar:
a) Húsnæði, sem eingöngu er
leigt stúdentum, reist af einka-
aðilum.
b) Stúdentagarðar reistir með
beinum fjárframlðgum frá rík-
isvaldinu eingöngu og/eða með
hagfcvæmum Iánum.
c) Bæjar- og sveitarfélög,
ýmstr einkaaðilar o.fl. greiða
kostnað ákveöins fiölda vist-
arvera, (sbr ottidpniaearðana
hér).
d) Stúdentagarðar reistir
þannig, að háskólinn sér um
fjáröflun til ákveðins fjölda
vistarvera á móti framlögum
frá samtökum stúdenta, sem
afla fjárframlags síns með
stofnun ýmissa sjóða, útvegun
hagkvæmra lána og á fram-
lögum frá eldri félögum, stofn-
unum o.fl.
1) Eftir þeim upplýsingum,
sem nefndin hefur undir hönd-
um bendir ekkert til, að um
sérstaka sambýlisörðugleika sé
að ræða á hjónagörðum á hin-
um Norðurlöndunum, enda
stöðugt unnið að byggingu
slíkra garða þar”.
„Hjónagarðsnefndin” fékk
Ormar Þór Guðmundsson, arki-
tekt til að gera kostnaðaráætl-
un um byggingarkostnað
hjónagarðs með 25—30 íbúðum.
Ormar sendi frá sér greinar-
gerð um mál þessi og fer út-
dráttur nefndarinnar úr grein-
argerðinni hér á eftir:
„Reiknað er með 27 fbúða
blokk og herbergjum til sam-
eiginlegra afnota, svo sem
klúbbherbergjum, vöggustofu,
þvottáhúsi, geymslum o.s.frv.
Hver íbúð hefði stofú, sem
jafnframt væri lestrarherbergi,
svefnherbergi fyrír hjón með
eitt bam eða tvö ( „kojum”,
eldhús með öllum nauðsynleg-
um tækjum, baðherbergi með
setlaug og7eða með steypibaði.
Hægt væri að hugsa sér
þriggja stigahúsa blokk. 50—60
m langa á 3V2 til 4 hæðum.
Þrjár íbúðir væru á hverjum
stigapalli. Ibúðimar væru á
þrem hæðum, en hin sameigin-
legu herbergi annað hvort á
jarðhæð, e.t.v. eitthvað nið-
urgrafinni, eða á þakhæð.
Flatarmál hvers stigahúss
væri ca. 190 fermetrar, en rúm-
mál ca. 2000 rúmmetrar. Ef
reiknað er með að rúmmetrinn
kostaði 1600 kr. sem ætti að
vera óhætt, ef ekki er um
neinn óþarfa íburð að ræða,
mjmdi stigahúsið kosta 3.2 milj.
króna. Eftir þvi myndi öll
byggingin kosta 9.6 miljónir kr.
og byggingarkostnaður sam-
kvæmt því 355—360 þús. á
hverja íbúð. Hægt væri að
byggja húsið í þrem áföngum,
eitt stigahús í einu þ.e. níu
fbúðir ásamt hluta af sameig-
inlegum vistarverum.
Þá fékk „hjónagarðsnefndin”
Jón Sigurðsson, fil. kand til
að reikna ýmislegt út í sam-
bandi við þess konar húsnæði,
sem Ormar Þór ræðir í grein-
argerð sinni.
Niðurstöður Jóns Sigurðsson-
ar voru svohljóðandi:
„Gert er ráð fyrir að þeild-
arkostnaður sé 10 miljónir kr.
öll þessi upphæð fengist að
láni með beim kjörum, sem bú-
izt er við að verði á lánum
Húsnæðismálastjómar sam-
kvæmt hinu svonefnda „júní-
samkomulagi” en samkvæmt
þvf eru lánin afborgunarlaus
fyrsta árið, en greiðast síðan
á 25 árum með 4% vöxtum og
jöfnum árgreiðslum vaxta og
afborgana. FuII vfsítöluuppbót
reiknist síðan á bessa ár-
greiðslu.
Af 10 milj kr láni með
þessum kjörum vrði hin fasta
árgreiðsla vaxta og afborgana
kr. 650.700 kr. Þetta gerir ca.
kr. 24.100 á íbúð á ári eða um
2.000 kr, á íbúð á mánuði.”
I