Þjóðviljinn - 25.09.1969, Blaðsíða 6

)
g SlÐA — ÞJÓÐVILJINN — PHmmtudagur 25. septemlber 19S9l
Jón I Reln:
Nauðsyn gerbreyttrar
stefnu í menntamálum
Eftir ailar þær mikiu umræð-
ur og átök um menntamál þjóð-
arinnar, sem átt hafa sér stað
undanffarið, finnst mér að við
séum litlu nær að leysa þennan
vanda-
Það eru nokkur grundvallarat- .
riði, sem mér finnst ótrúl. lít-
ið haffa verið sinnt, þegar rætt
Og skrifað hefur verið um þessi
mál- Það er sagt að engin fjár-
festing sé hagkvæmari nokkurri
þjóð en að mennta þegna sína
sem allra bezt- Ég held að allir
séu sammála um að þetta sé
rétt sivo langt sem það nær. Nú
er menntaun viðtækt orð og nær
yfir alla þá, sem hafa tileinkað
sér ákveðna tiltekna þekkingu
á ákveðnu sviði, en skiptast þó í
tvo meginhópa, annarsvegar þá
sem hafa menntun í raunvísind-
um og hinsvegar þá sem hafa
menntun i hugvísindum. Til
raunvisindamanna má telja alla
þá sem fiást við efnisleg vanda-
mál, frá jarðfræðingi og efna-
fræðingi til iðnaðarmanns, en
til hugvísindamanna alla þá
sem fást við huiglæg vandamál,
frá prestum og lögfræðingum
til lisftamanna. Þessum megin-
mun á menntun manna og þá
um leið menntun heilla þjóða
hefur allt of lítill gaumur ver-
ið gefinn hér á landi.
Það hlýtur að vera æði mikill
miuour frá hagfræðilegu sjónar-
miði heillar þjóðar, hvort meg-
inhluti fjárfestingar til mennt-
unar fer til raunvísinda eða hug-
vísinda- Allar þjóðir sem leggja
vilja megináherzlu á hraða og
örugga efnahagslega uppbygg-
ingu verða að fjártfesta í menmt-
un fyrst og fremst á sviði raum-
vísinda.
Vel menntuð þjóð á sviði
raunvísinda sem styðjast við
atvinnuhætti henmar, orkulindir
og hráefnaauðlegð hlýtur að eiga
nokkuð örugga efnahagslega
framtíð- En það er ekki nóg að
eiga vel menntaða menn á sviði
rauinvísánda, heldur verða þeir
að vera ákvarðandi í öllum
helztu valdamiðstöðvum þjóð-
félagsins, bæði sem ákvarðandi
öfl fyrirtækja og við úrlauisn
pólitískra og efmahagslegra
stefnumála- Mig langar til að
benda 4 nokkur dæmi, sem
skýra nánar við hvað ég á.
Danmörk og Holland t. d. eru
efnahagsiega nokkuð vel stæð
lönd með háþróaðan iðnað,
blómlegt efnahagslíf og almenna
hagsæld. Þessi lönd. eru svo til
orkusnauð, þar eru engin fall-
vötn til virkjunar fyrir ra/forku,
olía eða aðrar orkulindir- Þau
eu einnig mjög hráefnasnauð,
lítið um málma sem önnur hrá-
efmi. Þessum löndum hefur þó
tekizt að skapa sér nokk-
uð góða efnahagslega aff-
komu, þannig að auðug lönd
að hráefnum og orku standa
þeim lítið framiar. Skýring-
in á þessu er sú að mínu maiti,
að í þessum löndum eru raum-
vísindamenn, frá iðnaðarmönn-
um til verkfræðinga, að mestu
leyti' ráðandi afl í öllum helztu
valdamiðstöðvum þjóðfélagsins,
bæði sem framkvæmdaaðilar
einstakra fyrirtækja og við úr-
lausn efmahagslegra og pólitískra
stefnumála. Og þá ekki síður
það að í þessum lönduim er lögð
megináherzla á menntun (og þá
um leið fjárfestingu til mennt-
unar) í öllum greimum raunvís-
inda með byggingu allskonar
tækniskóla og rannsóknastofn-
ana.
Hér á landi er þessu eins og
svo mörgu öðru alveg öfugt
varið. Hér eru menm menntaðir
i hugvísindum, sem ég kalla,
lögfræðingar, viðskiptafræðing-
ar og fleiri, ráðandi öfl i öllurn
helztu valdamiðs-töðvum þjóð-
félagsins, Ibœði sem framkvæmd-
araðilar einstakra fyrirtækja og
við úrlauisn efnahagslegra og
pólitísfcra stefmumála. Einnig
eru hér svo til allar mennta-
„Við verðum að fjárfesta í menntamálum fyrst og fremst til hverskonar raunvísintlamenntun-
ar, efla allskonar sérskóla, opna nýjar námsbrautir við Háskóla íslands í raunvisindum, sem
styðjast við atvinnulíf þjóðarinnar, eða stofna nýjan háskóla sem eingöngu fengist við raunsæ við-
fangsefni á sviði iðnaðar, landbúnaðar, fiski- og haffræði og matvælaframleiðslu".
stoffnanir sem búa nemendur til
æðra náms, en þar á ég við
menntaskólan^, háðar kenmslu-
greinum þessarar einu æðri
menntastofnunar þjóðarinnar,
Háskóla íslamds, en þar eru
kennsilugreinar í hugvísindum i
miklum meirihluta, svo sem
guðfræði, heimspeki, lögfræði,
viöskiptafræði o- fl.
Að vísu eru hér til sérskólar
á sviði raunvísinda, svo sem
vélsköli, búlfræðiskóli og nú hinn
nýstofnaði tækniiskóli, en þessir
skólar gefa lítið meira en umd-
irstöðuatriði þessara raunvís-
indagreina og ef nemendur þess-
ara skóla hyggja á frekara nám
í þessum greinum verða þeir
að öðlast hama erlendis- 1 þessu
samibandi er vert að minnast þess
hve oft við hörmum slærnar
heimtur þessara námsmanna að
lokinni menntun erlendis, ern
ætlli það sé ekki nókkuð vegna
þess að hér er þessa menntun
ekki að fá og þá ekki siíðuir að
hér sitja þessir meno yfirleitt
skör lægra en til dæmis lögfræð-
ingar, viðskiptáíræðingar og
aðrir slíkir-
Eitt atriði enn vil ég ekiki láta
hjá líða að minnast á, þegar
hugleidd eru þassi mél, en það
er munurinn á afstöðu raumvís-
indamanna annarsvegar og hug-
vísindamanma hinsvegar til við-
fangsefnisins Það ætti að vera
hagkvæmara að láta byggimigar-
verkfræðing standa fyrir bygg-
ingum, t. d. slkólahúsa eða
sjúkrahúsa, heldur en arkitekt.
Byggingarverkfræðingur leitar
hins haglega samlkvæmt þekk-
ingu sinni við hönmium byggimg-
arinnar, en arkitektinn leitar
hins fagurfræðilega samikvæmt
þekkingu sinmá og þá olfit á
kostnað hins hagllega. Eins
myndi vera ef tækniverkfræð-
ingur og viðskiptaffræðimgur
stæðu sem forstjórar fyrirtækis
frammi fyrir kostnaðarvanda-
málum í rekstri, t- d- lauma-
hækkum- Viðskiptafræðingurinn
myndi reyna að leysá vandann
með isam hagkvæmustum samn-
ingum, samkvæmt þekkingu
sinni og menntun, en tækniverk-
fræðingurinn myndi reyna að
leysa vandanm með aulkimmi
tækmi og hagkvæmari nýtingu
vinnuaflsins, einmig samkvæmt
þekkimgu simni og menntum. Því
það er sitaðreynd, að svörun og
dómgrend allra manna á vanda-
málum er háð þek'kingu þeirra
og þá um leið menntun þeirra.
Ef við Islendingar éigum eikki
að dragast stórlega afitur úr öðr-
um þjóðum í mœstu framtíð,
Framhald á 9. slðu

rnmmm
Einar Guðjohnscn lýsir skálasmíðinni, umkringdur Ferðafélagsmönuum.

tmmmm
m$m
ma: ■
og gæti við núveramdi aðstseður
einangrazt af völdium Jökul-
kvíslarinnar. Kvað hanm brýna
nauðsyn að leggja veOffæran
gönguveg að skálamum. Undir
þetita geta eflaust allir fferða-
memm tekið, því hið viðkvæma
ver umhverfis laugamar þolir
ekki iþá bílaumferð sem þar hef-
ur verið undanfarin ár.
Nú voru bomar fram góðar
veitimgar, en. yfir borðum kvaddi
Einar Guðjoihnsen sér hljóðs.
Einar þaifckaði hinum mörgu sem
lagt hafa F-l. lið við byggingu
skáians og nefndi helzt til Fál
Pálsson verkstjóra við smíðima,
arkitefct Jón Víðis, sem tedknað
hefur alla stoála félagsins nema
þá í Hvítámesi og Nýjadal, —
eimnig kvað hann þátt vega-
málastjómar ómetanlegam. Síðan
lýsti Einar byggingarsögu og
gerð hússins: Föstudaginn 13.
júní hófst hópur sjálfiboðaliöa
ásamt Páli og sveinum hans
handa við að steypa grunninn og
hefur því slcálasmíðin staðið i
rétta þrjá mánuði- Skálinm er
timburhús með vatnsklæðningu,
máttarviðir boltaðir saman og
við grumninn. Skálinm er hæð
og gott svefnloft ogrúmarmeð
þægilegu móti 110 manns- Hitað
er upp með hveravatni og hefur
Grétar Eiríkssom tækmiffræðing-
ur hafit veg og vanda af upp-
setninu hitakerfisins. Enn er
ekki komin reymsla á hvernig
kerfið reynist og vcrður þvi
NÝR SKÁLI F. í. VÍGÐUR
Laugardaginn 13. þ-m. var
vígt í Landmannalaugum nýtt
sæluhús Ferðafélags Islands-
60 gestir sóttu Laugar heim að
kvöidi vígsludagsins, en þar effra
bættust í hópinn ýmsir sem að
byggingu hússins hafa unnið.
Athöfnin hófet með ræðu for-
seta F l-, Sigurðar Jóhannssonar
vegaimálastjóra. Rákti Sigurður
í fáum orðum aðdraganda og
umdirbúning að byggingunni og
þau vandamál sem íorráðamenn
félagsins haffa orðið að glíma við,
bæði fjárhagsleg og af völdum
óblíðrar náttúru. ■ Einnig benti
Sigurður á hve Laugaskóli sitæði
á erfiðum og hættulegium stað
Jéhannes Kclbeínseon, eínn a? rcynJiistu fararstjórum F.I. t.v. — og einn yngri. mannanma, Haukur
Bjarnason t.h.
ekki ha/fður hiti á því í vetuir,
en hitakerfi gamJla skálans
sprakk einmitt vegna frosta
fyrsta veturinn.
Næstur tók til máls Hallgrím-
ur Jónasson, hinm landskunmi
ferðagarpur og fræðaþulur, og
fluitti snjalla ræðu og ljóð, sem
hann færði skálamum að gjölf:
Undir grænu hraumi
inn við gráa sanda,
fast hjá elfar ólgu,
upp að fjallsins skör
streyma léttar lindir,
laugar tærar heilsa
þeim, sem yfir auðnir
eiga þangað fiör-
Bakkagrundin góða,
grasi mjúku vafin;
vermd ffrá inmra eldi
ertu fitin væn.
Þó að fjöll’og flatir
faldi köldum snævi,
kringum Laugalækinn
lifa stráim græn.
Heillir fylgi húsi,
hlýju mun það veita
eftjr ferð á fjöllum,
fæst hér hvíld og ró-
Lítill lækur miðar,
Laiuigiar endumæra
oricu þána og yndi
auðnu og hugartfró.
Nú töiuðu ýmisir fleiri og mjög
á eimn veg, lýstu góðhug sínum
til félagsins og órmuðox því hedlla..
Eimnig bar náttúnu- og gróður-
vemd á górna Og í því sambandi
uppiýsti Sig. Jóhannsson að
NáttúruvemdameiEnid Rangár-
vallascýisliui hefðí f samráði við
Fí. ffriðað Laugasvæðið og ætti
það að geta prðið nokkur trygg-
img gegn landspjöllum og ispor
í átt til alfriðunar. Gjafir bár-
ust skóllanum, m-a- vönduð
gestabók firá Heligu Teitsdóttur
og var Helga hyllt sérstaklega
ásam Jóhannesi
sem átti afmæli vígsludaginn,
enda hafa þau tvö umnið fletsium
betra starf í þágu félagsims um
langt árabil. Að endingu upp-
hólfet söngur og önnur skemrnt-
am og stóð lengi nætur.
Daginm efftir var ákaflega gott
veður og rí'kti sammiur ferða-
andi, flestir komnir á ról uppúr
kl. 8, og fararstjómin lét það
boð út ganga að kl- 10 yrði ek-
ið inn Jökuigil, í Hattver. Ekki
veit ég til þess að Jöfculgilið hafi
verið ekið fyrr að sumarlagi, en
nú var Jökulkvfelim, siem venju-
lega er mikill fiarartáimi, varla
meiri en lítill bæjarlætour- Við
Böðvar Péturssbn, Sigríður Öl-
■ affisdóttir, Einar Haulkur höffðum
ekki biðlund, en gengum á stað
í morgunsólinni- Þetta var í
fyrsita sinn sem ég gekk inm
gilið og hafði ekki órað fyrir hve
litauðugt það var. Inn við
Þrengsli náðu bflamir oklcur-
Undir Hatti sneru þeir svo við,
en 10 félagar bættust nú í hóp
oktoar fjðguirra og við gemgium
gilskomdnga upp úr Hattveri,
yfir háfeadrögin, niður í Brarnds-
gilskjafit og kl. hálf þrjú vorum
við farin að busla í ilvolgri
auginni og ekkert e'íir nema
að kveðja- — Sj íunrf í Laugum
að suimri. — Jóh- Eiríksson.
Gcstur Guðfinnsson og Ilciga Teitsdóttir