Þjóðviljinn - 19.04.1973, Blaðsíða 14

14 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 19. april 1973.
Kuth Smith: Sjálfsm.vnd
Karsten Hoydal:
Til Ruth
Rist inn i eygu tini
livdi landið
f#lið og sorgarbundið —
drbr^ttu liðirnar
blindaðar av deyðagrasliti
stoyttu seg móti stálgráum dýpi.
Brattarnir, myrku húsini og hamrarnir:
hesin hóttandi heimur,
tin fjarsetti hugur óttaðist,
á lopi — st^ðugt á lopi.
Skundmiklu hendur tinar
royndu að binda hann i myndum:
oyðudæmda landið
á glið móti havinum
móti veldiga einseminum —
sama yvirbrá sum i andliti tinum,
eisini tað myndað við skundmiklum hondum.
Men ein summarmorgun var landið
— eftir v^kunætur —
ljósari enn tírmegnaði at mynda:
liðirnar sólsveiptar
ófatiliga fagrar
gr^hari enn skoragras
gnenari enn alt tað grona
tú nakrantið hevði droymt —
havið dragandi blátt.
Knappliga losnaði og leyp,
tað var sum heimur tin syndraðist,
ruddi sum j»ska
i ovurbjertum, villandi ljósi —
tá máttu eyguni fjala seg,
tinar deyðgivnu hendur góvust.
(Ljóðið er ort um listmálarann Ruth Smith.
Sjá sjálfsmynd hennar hér á opnunni).
RÓGV,
SONURIN,
RÓGV
Teir sótu og hugdu inn imóti
landi, meðan maskinan arbeiddi
fyri teir, og sóu, hvussu húsini
minkaðu og fóru aftur undir eitt
fyri og annað eftir. Sást ein
kópur i vatnskorpuni, ella lá ein
skarvur og floytti sær, so harm-
aðist pápin um, at hann onga
byrsu hevði hjá sær. Og hann
peikaði á lundarnar, ið fóru flaks-
andi eftir sjónum, og á lomviga-
garðarnar, ið vóru sum svartar
strikur yvir havsbrúnni, lætst at
hava skotvápn i hondini, siktaði
og skeyt i flokkin. Hann hevði ong-
antið havt ráð til at keypt sær
eina byrsu. Elia fór ein trolari
gr«vandi framvið, so iýslu eyguni
i honum. Hoyrir tú ikki, hvussu
skrúvan arbeiðir ihonum, spurdi
hann sonin, hatta er ikki sum
umborð á „Gloria mundi”. Hann
var ongantið komin so h»gt sum
at sigla viö trolara. Men hann
murraði og sang, ti at havið var
so stórt og oyggjarnar so grunar.
Ein slikan dag var pápin góður
at vera saman við. Tað var hann
ikki altið. Hann sigldi sum motor-
passari við eini slupp, tað hevði
hann gj^H i fimtan ár, og lá hann
ov leingi heima og slapp ikki á
sjógvin við áttamannafarinum
fyri veður, so fór hann at drekka,
og tá var hann ikki so góður at
fáast við. Hann var tvjfrur og ill-
sintur og mátti bindast.
Komnir nakrar ' fjórðingar úr
landi, legði pápin stilt, báðir
kastaöu og fóru at fila. Bátar lógu
innanfyri sum fuglur á sjónum,
tað var blikalogn, bert ein seig og
long bylgjan undir vatnskorpuni,
bátarnir hvurvu og komu undan
aftur, og nisurnar spældu rundan
um teir. Har var litið at fáa. Teir
sigldu afturáaftur nakrar ferðir,
fóru á eitt annað mið og ótu,
meðan teir sigldu, so kastaðu teir
aftur, filaðu eina l&lu, so hugdi
hann at maskinuni, filaði aftur, so
ballaði hann sær eina sigarett.
Hann hefði altið eina sigarett
hangandi millum varrarnar, og
fingrarnir á h^gru hond vóru
gulir. Tá ið hann var fullur, hevði
hann so nógv ið mátti sigast, at
hann gloymdi at roykja. Og hann
var bláligur i andliti og á ífrmum
av at hjílast niðri i gamlari dangu,
ið var 80 ár og enn larraði millum
Island og F/royar, og sum æt
„Gloria mundi” ið merkir
„heimsins dýrd”.
Pápin tók skrúvuna úr og læt
maskinuna ganga spakuliga, so
læt hann sntfrið renna út, og
sonurin sat og hugdi at maskin-
uni. Hann sá nakrar finar, bleikar
eldtungur kaga uppundan, tær
vóru gjffgnumskygdar og bláligar
sum luftin, men alt i einum skalv
báturin, tað hoyrdist ein brestur,
og maskinan stóð i ljósum loga.
— Kvett á stokkinum, rópti
pðpin og legði ein svartan frakka
yvir maskinrúmið. Hvitur roykur
slerdi upp igj/gnum smá hol i
honum, og maskinan steggaði.
— Rógv, sonurin. Far fram á
toftubekk, vælsignaður, og rógv
inn imóti bátunum, rópti pápin og
oysti við einari pgis sjógv niður
yvir frakkan. Men áttamanna-
farið var gamalt og likasum
pápin gj^’gnumdrukkið av olju og
Jens Pauli Heinesen
bensini, finar eldtungur slerdu
upp úr botninum báðumegin
maskinrúmið, klænar royksúlur
stóðu úr holum i plggingini og
kurlaðuiseg uppeftir, sum royk-
urin frá bálum, ið eru langt
burtur. Hol kom á frakkan, og
svartur roykur og vatnguva bull-
aðu upp igjpgnum.
— Rógv, vælsignaður sonurin,
segði pápin, bátarnir hava sæð
okkum og koma at hjálpa. Hann
var so bliður og mildur á
málinum, viðhv^írt var hann
burtur i roykinum, stundum kom
andlitið undan i einum glotta,
hann hostaði og oysti við p^kini.
Bensindunkurin djumsaði i
sjógvin og sakk, men kom upp
aftur beinanvegin, stóð og
hoppaði upp og niður i sjónum
sum ein kobbadulla og hvarv i
roykinum aftur um bátin. Pápin
leyp gjf(gnum eldin fram um
maskinrúmið, sjógvurin dreiv úr
honum, og hann dfkti eisini sonin
undir, til eingin trevil var turrur á
kroppinum. So legði hann at oysa
á bensintangan, men alt i einum
leyp hann gjjignum eldin aftur i
skutin, og sonurin, sum sá
bátarnar koma stimandi, undrað-
ist á, at ein maður kundi ganga
igjírgnum eld.
— Rógv, sonurin, rógv, hoyrd-
ist gjtfgnum roykin, og sonurin
róði við sveittabrot, hitin sveið i
andlitið og báturin var tungur.
Hann var aggandi gamal, tá ið
pápin keypti hann fyri npkrum
árum siðan, og æt Elsa, sum
mamma hansara. Ein sekkur og
ruíkur klæði komu gjegnum royk-
in og vórdu legd oman yvir bens-
intangan og sfðan undirdfkt i
sjógvi.
— tii ert raskur, sonurin, rógv
nú bara, hoyrdist úr bálinum,
róddin var veikari, men mild og
rólig. Eldurin hevði arbeitt seg
fram imóti bógbekki og hevði fest
i aftara kantin, sum sortnaði
allan vegin. Tað brakaði og hvein
i bátinum, og pápin striddist har
afturi i skutinum. Hann hevði fult
hús av btfrnum, og eingin skilti
henda lftla mannin, ið drakk seg
fullan, tá ið hann kom heim, sum
ár eftir ár kundi vera niðri i
heimsins dýrd, har tað var so
trongt, at tú ikki kundi venda tær
uttan at koma i, har tað var ein
sovorðin gangur, at ikki hoyrdist
mannamál, og har tað var so
nógv sót, olja, bensin, rustur og
rotið kjalarvatn, at hann var
bláur i andlitið og fekk ikki
vaskað tað av sær.
Tann fyrsti, ið kom til teirra,
var avbygdabátur, men Gullakur
kendi menninar. Teir líigdu
stevnið imóti stevni, og drongurin
leyp umborð, og tá ið teir spurdu
hann eftir pápanum, og hann
peikaði aftur i roykin, fóru teir at
rópa og skrála; summir bannaðu
illa og skrálaðu, at nú máttu teir
for helviti ansa eftir ikki at seta
eld á teirra bát eisini. Teir dfktu
stavnin undir i sjógv og sigldu inn
i roykin, drógu nakað svart út úr
honum og tóku tað varliga inn i
bátin, so bakkaðu teir frá i fullari
ferð og settu kós móti landi. Gull-
akur sat aftan fyri maskinrúmið
og sá áttamannafarið liggja og
rúka á sjónum, tveir bátar komu
til tað, sigldu nakrar ferðir
rundan um. Tá legði annar stilt,
meðan hin helt aftan á teimum i
kjalarvtfTinum. Stutt eftir hvarv
roykurin knappliga.
Teir gjiírdu eina legu til mannin
og lífgdú njíkur klæði oman yvir
hann. Eingin talaði orð, og tá ið
Gullakur skuldi venda sær fram-
eftir at vita, hvar ið pápin var,
stóð ein maður fyri honum og
forðaði. Teir havdu siglt eitt fitt
strekki, tá ið hesin sami maðurin
boygdi seg niður og skuldi siga
okkurt, men hann var so
algoystur, at hann fekk illa sagt
tað. — Pápi tin livir, hann spurdi,
hvar tú vart, og vit sffgdu honum,
at tú sat her i jfllum góðum.
Tá hugdi Gullakur niður i hend-
urnar og sá, at hann hevði fingið
bljfðrur á knúgvarnar, og tá varn-
aðist hann,at hann var kaldur og
vátur, og at tað sveið i hondini,
men hann hoyrdi einki frá páp-
anum, og tað var hann fegin um,
ti ein maður, sem einki sigur og
ikki eymkar seg eftir at hava
striðst við eld og royk, kann ikki
vera illa farin.
Nakrar mánar seinni kom hann
aftur av sjúkhúsinum. Tey h/vdu
pyntað seg fyri honum, og Gull-
akur og nakrir aðrir beiggjar
hansara vistu, hvussu hann sá út,
ti at teir hjíVdu verið og vitjað
hann eina ferðina, og vóru nú
spentir eftir at fáa at vita, hvussu
hann fór at eta fyrstu máltiðina
saman við teimum. Mamman
koyrdi matin Lmunnin fyri hann,
ti hann hevði ongar fingrar. Hann
hevði heldur einki hár á hdvd-
inum, eygnabrýrnar og eygna-
hárini vóru burtur, og hann sat i
sólbrillum sum ein finur maður.
Tá ið hann hevði etið, stakk
mamman eina sigarett i munnin
á honum og festi honum i.
— Doktararnir eru so
ógemeina fittir i hondunum, segði
hann, teir kunnu gera mek-
aniskar hendur, ið eru minst lfka
góðar sum ordiligar, við fingrum
og 011um. Ég eri so óluksáliga
troyttur av hesum forbrendu út-
lendsku sigarettunum, at tað
verður ein sannur lætti aftur at
sleppa at roykja ball.