Þjóðviljinn - 13.02.1985, Blaðsíða 4

LEIÐARI
Einkaskólar frjálshyggjunnar
Helsti guöspjallamaður frjálshyggjunnar,
Milton Friedman, var á íslandi um mitt síöasta ár
og hélt sem fyrr fram því fagnaðarerindi aö
draga bæri úr ríkisafskiptum á öllum sviöum. í
frægum sjónvarpsþætti lét hann meðal annars
uppi þá skoðun aö skólakerfið bæri einfaldlega
að taka úr höndum ríkisins og láta einkafram-
takinu í té. Flestir hlógu að þessu einsog svo
mörgum öðrum firrum frjálshyggjunnar, nokkrir
leyfðu sér þann munað að hneykslast en Frie-
dman fló úr landi og málið gleymdist.
Nú er hins vegar komið á daginn að hug-
myndir Miltons Friedman um skóla einkafram-
taksins í stað ríkisskóla hurfu ekki með honum á
burt, heldur urðu að flugu í höfði þeirra sem
mestu ráða í menntamálum íslensku þjóðarinn-
ar. í sölum menntamálaráðuneytisins eiga þær
dyggan málsvara. Inga Jóna Þóröardóttir,
aðstoðarráðherra menntamála, hefur lýst því
yfir á opnum fundi að meðal þeirra „nýju“ hug-
mynda, sem ráðuneyti Ragnhildar Helgadóttur
bræðir nú með sér til lausnar á því ófremdarást-
andi sem láglaunastefna ríkisstjórnarinnar hef-
ur valdið í skólamálum þjóðarinnar, sé að koma
á fót einkaskólum í stað ríkisskólanna!
Samkvæmt þeim hugmyndum sem aðstoð-
arráðherrann reifaði á opnum fundi um helgina
virðast frjálshyggjupostularnir í
menntamálaráðuneytinu vera að velta fyrir sér
grundvallarbreytingu á íslenska skólakerfinu.
Hinar nýju hugmyndir Ingu Jónu og þá væntan-
lega yfirboðara hennar, Ragnhildar Helgadóttur
menntamálaráðherra, gera ráð fyrir, að ríkið
greiði ákveðið lágmarksframlag til að kosta
skólagöngu sérhvers skólabarns. Afganginn
eiga svo foreldrar að reiða fram, allt eftir því
hversu miklar kröfur þau gera til menntunar
barna sinna.
Hvað þýðir þetta í reynd? Einfaldlega það, að
séu foreldrarnir ríkir, þá íá börnin góða
menntun. Séu foreldrarnir illa stæðir, þá fá
börnin slæma menntun. Markaðslögmálin loks-
ins komin í öndvegi. Draumur frjálshyggjunnar
orðinn að veruleika.
En um leið verður líka molaður einn af
traustustu hornsteinum velferðarkerfisins sem
félagshyggjufólk í öllum stjórnmálaflokkum hef-
ur byggt upp í áratugi. Draumurinn um sömu
menntun fyrir öll börn án tillits til efnahags for-
eldra mun liggja eftir í sárum. Jafnrétti til náms
verður að innantómum orðum. Þess vegna er
nauðsynlegt að hver og einn - foreldrar og
skólafólk - leggist á eitt um að koma í veg fyrir
að hinir villimannslegu misréttisdraumar hinna
nýju valdhafa í menntamálaráðuneytinu verði
að veruleika.
Góð undirstöðumenntun má ekki verða
að forréttindum hinna ríku!
Skoðanafrelsi
Morgunblaðið hefur alla jafna freistað þess
að bregða upp af sjálfu sér ímynd hins víðsýna
og frjálslynda blaðs. Upp á síðkastið hefur hins
vegar fallið á þá mynd og því miður sýnist sem
þar sé í rauninni enn jafn lágt til lofts og þröngt til
veggja og á þeim tímum þegar stjórnendur
blaðsins töldu sig hafa einkarétt á skoðunum
íslensku þjóðarinnar.
Þessa sjást einkar glögg dæmi í viðbrögðum
blaðsins við þeim skrifum íslenskra klerka um
friðar- og öryggismál, sem ekki falla að skoðun-
um Morgunblaðsins. í því sambandi nægir að
minna á hvernig blaðið brást við skrifum séra
Gunnars Kristjánssonar og nú síðast séra Jak-
obs Hjálmarssonar frá ísafirði. Þegar séra Jak-
ob leyfir sér að andæfa byggingu ratsjárstöðva,
þá er því svarað með breiðsíðu frá helsta
stjórnmálaskýranda blaðsins, sem ásakar séra
Jakob meðal annars um að „ala á tortryggni"!
Skyldi þetta á máli Morgunblaðsins vera
dæmi um sérstaka víðsýni eða felst í slíkum
árásum einhver sérstök hvatning til skoðana-
skipta?
-ÖS
KLIPPT OG SKORHD
Svona má ekki
Það hefur verið haft eftir Jóni
Baldvin, formanni Alþýðuflokk-
sins, að ef hann fengi að ráða
mundi hann víkja Jóhannesi Nor-
dal úr stóli seðlabankastjóra.
Þetta þótti Morgunblaðsmönn-
um vond kenning. Þeir skrifuðu
leiðarastúf um málið og ávítuðu
Jón Baldvin föðurlega undir yfir-
skriftinni „Svona tala ekki
flokksformenn".
Formaðurinn svarar fyrir sig í
gein í Morgunblaðinu í gær og
segir m.a. á þessa leið:
„í þessari nafnlausu rit-
stjórnargrein gerist ritstjóri
Morgunblaðsins sjálfskipaður
siðameistari íslenskri stjórnmála-
umræðu. Hann telur sig þess um-
kominn að úrskurða, hvað
kjörum (ekki sjálfskipuðum) for-
mönnum stjórnamálaflokka
leyfist að segja opinberlega og
hvað ekki. Mér sýnist ritstjórinn
vera að bregða sér í föt af kol-
legum sínum á ritstjórastóli Pröv-
du. Hann vill vera hinn opinberi
ritskoðari eða „Sensor“ að
austan tj aldshæt ti. “
Það er óneitanlega dálítið
spaugilegt að sjá Jón Baldvin
þurfa að lýsa sjálfumglaðri rit-
skoðunaráráttu Morgunblaðs-
manna með nákvæmlega sama
hætti og við höfum oft og einatt
gert hér á Þjóðviljanum-samlík-
ingin við Prödvu þá ekki undan-
skilin.
Hvimleitt
Og það er ekki nema satt og
rétt, að út um allt þjóðfélagið er
fullt af fólki og félögum sem eru
löngu hundleið orðin á dólgshætti
Morgunblaðsmanna, sem hafa
öllum stundum hugann við að
þeir séu „rúblu dýrari" en aðrir
menn, svo vitnað sé til máltækis
að austan.
Morgunblaðsmenn vilja ráða
því hvernig krataforingi talar um
virðulega embættismenn. Þeir
vilja ráða því hvernig og hvort
íslenskir stjórnamálamenn taka
þátt í alþjóðlegu friðarstarfi. Þeir
standa með strangan áminningar-
svip yfir biskupi og kierkum og
vilja passa upp á að þeir ani ekki
út í friðarmál eða annað stór-
hættulegt. Þeir setja með þjósti
ofan í við forseta og forsætisráð-
herra hinummegin á hnettinum
fyrir að þeir nálgast afvopnun-
armál með öðrum hætti en Reag-
an og Björn Bjarnason. Að ó-
gleymdum þeim daglega terror
sem haldið er uppi gegn frétta-
mönnum íslenskra ríkisfjölmiðla,
sem hafa stundum leyft að spyrja
menn frétta sem Morgunblaðið
vill ekki tala við og leggja fyrir þá
spurningar sem Moggamenn
mundu hafa öðruvísi.
Og nú er semsagt komið að for-
manni Alþýðuflokksins að
reiðast þessari hvimleiðu sensor-
áráttu Morgunblaðsmanna og
veri hann velkominn í hópinn. En
það er rétt að minna Jón Baldvin
áþað, að það er meiraenað segja
það að „flytja embættismanninn
Jóhannes Nordal til í kerfinu“
eins og hann kemst að orði og
átakameira dagsverk en að
„hreinsa“ burt konuna sem gegn-
di starfi framkvæmdastjóra Al-
þýðuflokksins.
Markaðshyggja
inn í skólana
Inga Jóna Þórðardóttir aðstoð-
armenntamálaráðherra hefur
reifað markaðshugmyndir sínar
um skólamál. Hún hefur meðal
annars áhuga á því að fjölga ein-
kaskólum og hún vill gjarna taka
upp afkastagreiðslur til kennara
einskonar: þeim mun fleiri ne-
mendur sem þeir taka í bekki
þeim mun meira kaup fá þeir.
Þetta er allt mjög skrýtið.
Tökum til dæmis hugmyndina
um bónusfyrirkomulag á kennsl-
unni, sem sögð er komin frá
Bessý Jóhannsdóttur. í frétt í gær
er það haft hér í þjóðviljanum
eftir aðstoðarráðherra, að vel
mætti hugsa sér að setja skástu
nemendur saman í bekkjardeild
og hafa þá fleiri í hverjum bekk
en í bekkjum þeirra getuminni og
mun þetta að sönnu ekki vera
neitt nýmæli. Hitt er svo mark-
aðshyggjunýmæli að fyrir að
kenna með þessu móti fleiri og
„auðveldari“ nemendum eigi
kennarar að fá meira kaup:
„Þannig gætu kennarar getu-
meiri nemenda drýgt tekjur sínar
með fjölmennari bekkjar-
deildum“.
Þýðir þetta ekki um leið, að
þeir sem kenna eiga „erfiðari"
nemendum, sem þar með eru
færri í deild, eigi að fá minna
kaup en þeir, sem sitja með
nokkrum hætti sólarmegin í
skólakerfinu með helstu erfið-
leikana vinsaða úr ?
Spyr sá sem ekki veit.
Sumir jafnari
en aðrir
Hugmyndin um einkaskólana
er líka furðu lævísleg. Hún felst í
því, að einkaskólar fái sömu
greiðslu á nemanda hvern og það
kostar að kenna hverjum og ein-
um í ríkisskóla. Síðan geta efnað-
ir foreldrar keypt börnum sínum
umframkennslu, aukna þjón-
ustu, dýrari kennara osfrv.
Hver og einn veit það ósköp
vel, að börn og unglingar koma til
þátttöku í samfélaginu á mis-
jöfnum forsendum. Það er til
dæmis ljóst, að þau eiga misjafn-
iega auðvelt með að stunda nám
m.a. eftir því hvernig aðstæður
eru á heimili. Hingað til hefur
það þótt sjálfsagt, að reyna að
gera stöðu nemanda sem jafnasta
undir því gamla og góða
leiðarljósi, að hver og einn þurfi
að komast til þroska. Frjáls-
hyggjuliðið virðist nú búa sig í
þann stakk að snúa þessu dæmi
við á orvellskan hátt. Eða einsog
segja mætti: Öll börn eru
jafnrétthá til skólagöngu. En
börn hinna ríku eru jafnari en
hin.
ÁB.
DIÓÐVmiNN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufólag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, össur Skarphóðinsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Oskar Guðmundsson.
Fréttastjóri: Valþór Hlöðversson.
Blaðamenn: Aðalbjörg Óskarsdóttir, Álfheiður Ingadóttir, Guðjón
Friðriksson, Helgi Guðmundsson, Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gísla-
son, Mörður Árnason, Ólafur Gíslason, Sigurdór Sigurdórsson,
Víðir Sigurðsson (íþróttir).
Ljósmyndir: Einar ólason, Einar Karlsson.
Utlit og hönnun: Filip Franksson, Þröstur Haraldsson.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Framkvœmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrifstofustjórí: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Magnús Loftsson.
Útbreiðslustjóri: Sigríður Pétursdóttir.
Auglýsingastjóri: Ragnheiður Óladóttir.
Auglýsingar: Anna Guðjónsdóttir, Ásdís Kristinsdóttir,
Hreiðar Sigtryggsson.
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsia: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Símavarsla: Margrét Guðmundsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Húsmæður: Bergljót Guðjónsdóttir, Ólöf Húnfjörð.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Ólafur Björnsson.
Bílstjóri: Ólöf Sigurðardóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla, auglýsingar, rítstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 81333.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð i iausasölu: 30 kr.
Sunnudagsverð: 35 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 330 kr.
Afgreiðsla blaðsins er opin á laugardögum
frá kl. 9 til 12, beinn sími: 81663.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 13. febrúar 1984