Dagblaðið Vísir - DV - 31.05.1999, Blaðsíða 6

6
MÁNUDAGUR 31. MAÍ1999
Fréttir
Árni M. Mathiesen, nýr sjávarútvegsráðherra, í DV-yfirheyrslu:
Ekki hvalveiðar árið 2000
- Ætí þín var þekkt fyrir rekstur
öflugs sjávarútvegsfyrirtœkis. Átt þú
einhverja hagsmuni í rekstri slíkra
fyrirtcekja í dag? Meó öðrum oróum:
Ertu sœgreifi?
„Nei, það er ég ekki. Fjölskyldan
er ekki lengur í útgerð og ég held ég
eigi ekki annað en smáhlut í SÍF,
35.000 krónur að markaðsvirði, að
mig minnir. En ég á engan kvóta.“
- Þitt kjördœmi er stœrst í leigu á
kvóta. Dœmi eru um aö einstök fyrir-
tœki hafi leigt til sín aflaheimildir
fyrir hátt í 200 milljónir króna á
einu ári. Er þetta ekki áhyggjuefni?
„Nei. Ég hef alltaf litið þannig á
að í Reykjaneskjördæmi væru öll
útgerðarform sem fyrirfinnast á
landinu og skipta máli. Ég horfi á
hagsmuni sjávarútvegsins í heild en
ekki einstakra tegunda útgerða sér-
staklega. Það veldur mér því ekki
áhyggjum þó mikið sé um leigu afla-
heimilda. Kvótaleiga liggur í eðli
þess kerfís sem við búum viö í dag
þó hún hafi vissulega verið tak-
mörkuð með aðgerðum stjórn-
valda.“
- Leiguverö á þorski er um 100
krónur kílóiö. íflestum tilvikum fást
70-90 krónur fyrir hvert landaó kíló.
Er ekki skekkja í þessu dœmi?
„Kvótaverðið er í flestum tilfell-
um jaðarverð. Þeir sem kaupa eða
leigja kvóta eru að auka umfang sitt
og líta á þetta sem jaðarkostnað
þannig að þeir fái meira út úr síð-
asta tonninu sem þeir bæta við en
þeir fá út úr tonninu að jafnaði.
Verðlagið helgast af því.“
- Kvótaþing átti aö vera lausn á
deilum sjómanna og útgeröar-
manna, gera viöskipti meó kvóta
gegnsœ og fyrirbyggja aö sjómenn
fœru illa út úr kvótabraski. í dag
viróast flestir sammála um að kvóta-
þing hafi brugöist. Hefur kvótaþing
nokkurt gildi?
„Kvótaþing hefur sjálfsagt haft
þann tilgang að minnka viðskiptin
með leigukvóta. Ég held að upp-
bygging þess leiði frekar til hækk-
unar en lækkunar kvótaverðs og
það getur hafa veriö markmið í
sjálfu sér hjá einhverjum að hækka
verðið til að minnka viöskiptin. Ég
held að við verðum aö endurskoða
kvótaþingið í samvinnu við þá aðila
sem áttu í þeim samningum sem
kvótaþing var notað til að leysa.“
Með opnum huga
- í málefnasamningi nýrrar ríkis-
stjórnar er boöuö þjóóarsátt umfisk-
veiðistjórnun. Hvenœr og hvernig
veröur slíkri sátt náö?
„I málefnasamningnum er talað
um að ná víðtækri sátt um flsk-
veiðistjómunina. Þar er boðað að
flýtt verði stofnun nefndar sem end-
urskoða á lögin um stjóm fiskveiða.
Fyrsta stóra verkefnið er að koma
þessari nefnd á laggimar, ákveða
hvernig hún verður samsett og
hvemig henni er ætlað að starfa.
Við búum við fiskveiðistjórnunar-
kerfi sem reynst hefur okkur að
mörgu leyti mjög vel. Sumir hafa
talað um að þetta væri besta fisk-
veiðistjómunarkerfi í heimi. Okkar
sjávarútvegur ber sig og stendur
undir þjóðarbúinu. Við verðum að
að skoða málin í því ljósi. Það hafa
verið sett ákveðin skilyrði fyrir því
hvaða breytingar er hægt að gera.
Annars vegar að það kerfi sem við
stöndum uppi með á eftir sé að
minnsta kosti jafngott í þessum
skilningi og hins vegar að það sé
meiri sátt um það kerfi. En svo get-
ur maður spurt sjálfan sig hvort lík-
ur séu á að við munum hitta á ann-
að kerfi sem nær jafnmiklum ár-
angri og núverandi kerfi. Til að sátt
veröi um niðurstöðuna skiptir
miklu máli að menn nálgist við-
fangsefnið með opnum huga.“
- Er mögulegt að viö skiptum
hreinlega um kerfi í fiskveiöistjórn-
un?
„Ég er ekki að boða að við skipt-
um um fiskveiðistjómunarkerfi. Ég
er að boða að við skoðum þetta með
opnum huga innan þess ramma sem
ég nefndi á undan.“
Enn ein nefndin
- Hvaö getur þessi vinna tekió
langan tíma, eitt ár, tvö ár?
„Það er óráðlegt að nefna tíma-
takmörk en því fyrr sem niðurstaða
fæst því betra. Öll óvissa er nei-
kvæð og ég vil undirstrika að það er
ekki ætlunin að slá stoðimar undan
því sem við emm að gera í dag.“
- Er raunhœft aö œtla sér aö ná
þjóöarsátt um fiskveiöistjórnunar-
kerfió þegar umkvörtunarefni í
greininni eru skoöuö?
„Ég tek ekki undir að við getum
náð þjóðarsátt þannig að allir verði
fullkomlega sáttir. Ef umkvörtunar-
efni í sjávarútvegi eru skoðuð em
þau sum hver í mótsögn hvert við
annað og sjónarmið á lofti sem
aldrei næst sátt um nema menn gefi
mjög mikið eftir.“
Veröur
þetta ekki bara ein nefndin enn um
þessi mál og munu menn ekki ein-
faldlega halda áfram á sömu braut
og til þessa?
„Það er mjög mikilvægt að nefhd-
in verði trúverðug frá fyrsta degi og
verði ekki afgreidd í upphafi sem
enn ein nefndin. í þessu sambandi
má nefna hliðstæðu úr vísinda-
starfi. Þú gerir tilraun og það gerist
kannski eitthvað. En það getur líka
farið svo að ekkert gerist. Það er
líka vísindaleg niðurstaða. Við
verðum að horfast í augu við þann
möguleika að við finnum ekkert
sem er betra og uppfyllir ekki áður-
nefhd skilyrði.“
- Hverjir veröa nánustu ráögjafar
þínir?
„Ég hef ekki spáð í það enn þá. Ég
þarf að fara rúntinn, hitta menn i
greininni og reyna að meta þá sem
ég held að geti lagt gott til, bæði sem
rágjafar fyrir mig sem ráðherra og
eins í svona nefnd.“
yfirheyrslr
Haukur L Hauksson og
Reynir Traustason
- Kristján Ragnarsson hefur verið
kallaöur yfirsjávarútvegsráóherra
íslands vegna meintra ítaka viö
stjórn sjávarútvegsmála. Verður
hann einn þinna nánustu ráögjafa?
„Ég ætla ekki að útiloka Kristján
fyrirfram. En hann verður örugg-
lega einn þeima sem ég mun tala
við á næstunni.“
Meiri gjaldtaka
- Er auölindaskattur eóa veiói-
leyfagjald alveg út af boröinu?
„Það er skilgreiningaratriði hvað
er auðlindaskattur og hvað veiði-
leyfagjald. Það er út af fyrir sig inn-
heimt veiðileyfagjald I dag og það er
stefna ríkistjórnarinnar að útvegur-
inn taki meiri þátt í kostnaði af
þjónustu sem hann fær frá hinu op-
inbera og sú breyting verði í sam-
ræmi við afkomu."
Hef migið í saltan sjó
- Kom eitthvert annaö ráöuneyti
til greina af þinni hálfu í stjórnar-
myndunarviörœöunum og þá hvaöa
ráöuneyti?
„Það kom aldrei önnur tillaga
upp á borðið en að ég færi í sjávar-
útvegsráðuneytið. Annars hafði
ég ekki leyft mér að láta mig
dreyma um það að mér yrði boðið
þetta ráðuneyti og varð því harla
glaður þegar það kom í ljós. Þetta er
mjög mikilvægt ráðuneyti."
- Nú ert þú dýralœknir. Hefuröu
einhvern tíma migiö í saltan sjó?
„Já, ég hef verið á togara, fór
nokkra sumartúra með Otri. En svo
er ég með masterspróf í fisksjúk-
dómafræði og var dýralæknir fisk-
sjúkdóma 1985-1991, var í fiskeld-
inu.“
Langt í hvalveiðar
- Hvenœr hefjast hvalveiöar að
nýju?
„Ég get ekki sagt til um það enda
engar ákvarðanir verið teknar. Ég
mun starfa í samræmi við þá álykt-
un sem samþykkt var í þinginu í
vetur og ég flutti ásamt öðrurn."
- Séróu fyrir þér aö einungis veröi
leyföar hrefnuveiöar?
„í þinginu varaði ég við því að
við tækjum ákvarðanir um hrefnu-
veiðar eingöngu. Þá værum við að
búa til annan þröskuld til að fara
yfir.“
- Geturðu ekki nefnt neina tíma-
setningu um upphaf hvalveiöa?
„Það verður ekki byrjað á þessu
ári og ólíklegt að við byrjum á
næsta ári. Ályktunin gengur út á að
kynningarstarf verði unnið áður en
veiðar hefjast. Mér vitanlega er það
starf ekki hafið og er eitt þeirra
verkefna sem biður mín á næst-
unni. Það þarf að setja kraft í þetta
kynningarstarf.“
- Var ekki einnig kveöiö á um í
nœstsíöustu ályktun aó kynningar-
starf hœfist?
„Síðasta ályktun var miklu sterk-
ari.“
- Er þetta ekki sagan endalausa.
Rannsóknir sýna aö hvalastofnarnir
eru í jafnvœgi og er nokkuó því til
fyrirstööu aö hefja veióar?
„Ef við ætluðum að byrja í sumar
hefðum við þurft að taka ákvörðun
um það mun fyrr.“
- Hverju svarar þú þeim fullyrö-
ingum aö hvalaskoðun og hvalveiðar
geti ekki þrifist saman?
„Ég er alveg ósammála þeim. Þeir
sem eru fylgjandi hvalveiöum geta
einnig haft gaman af að skoða hvali
í sínu náttúrlega umhverfi. Ég veit
ekki betur en þetta tvennt fari ágæt-
lega saman í Noregi."
Keikó til trafala?
Erum viö ekki betur settir innan
Alþjóöa hvalveióiráösins en utan
þess?
„Ég var á sínum tíma sammála
Árni M. Mathiesen segist munu fara
vandlega ofan í ráðgjöf Hafrannsókna-
stofnunar hverju sinni.
¥
því
að
fara
úr
ráðinu.
Sú
ákvörðun
byggðist á
því að fleiri
þjóðir mundu
fylgja í kjölfar-
ið. En það gerðist
ekki. Því getur verið að
við verðum að endurskoða afstöðu
okkar. Ef við komumst að þeirri
niðurstöðu að það væri heppilegra
fyrir framgang málsins að fara aftur
inn í Alþjóða hvalveiðiráðið þá
mundi ég telja að það væri skyn-
samlegt.“
- Var Keikóœvintýrið óheillaspor
meó tilliti til hvalveiöa? Getum viö
verndaó Keikó og skotiö frœndur
hans í sömu andránni?
„Ég sé enga þversögn í því. Ég hef
fylgst með Keikó sem formaður
Dýraverndarráðs og ég hef aldrei
séð að hann sé ógnun við hvalveiði-
hagsmuni okkar.“
- Veröur okkur ekki endalaust velt
upp úr Keikómálinu í því áróóurs-
stríöi sem fyrirsjáanlegt er vegna
hvalveiöanna?
„Það er engin í þversögn í þessu.
Þó öll sjónarmið séu í sjálfu sér gild
gerum við þá kröfu að okkar sjónar-
mið heyrist líka. Við erum ekki að
segja að fólkið eigi að vera sammála
okkur heldur að það virði okkar
sjónarmið og rétt okkar til ákvörð-
unartöku.“
Eítt kerfi þægilegast
- Er eólilegt aö aröbærara sé að
gera báta út bunda viö bryggju og
leigja af þeim kvótann, sbr. fréttir
DV af Skildinganesbátunum sem
velta tugum milljóna viö Kaffwagn-
inn? H
„Þetta byggist á þvi að kvótaeign
er bundin við það að vera skráð á
skip. Ef svo væri ekki skipti þetta
engu máli. Ef kvóti væri skráður á
kennitölu þá skiptu þessir bátar
engu máli. Ríkið setur lög og svo á
Jón Jónsson næsta leik. Veiðskyld-
an hefur verið ákveðið svar við
þessu."
- Þaó eru þrjú mismunandi veiöi-
stjórnunarkerfi í gildi fyrir íslenska
fiskveiöiflotann: gamla kvótakerfiö,
sóknarstýring smábáta og aflahá-
markskerfi smábáta. Er ekki eölileg-
ast aö eitt kerfi gildi fyrir allan flot-
ann?
„Það væri auðvitað þægilegast.
En þetta er hlutur sem hefur verið í
þróun hjá okkur og menn hafa að-
lagað sinn rekstur og gert sínar
áætlanir út frá kerfinu eins og það
er. Viö getum ekki kippt fótunum
undan mönnum sem hafa gert sínar
áætlanir á grundvelli þess.“
í september áriö 2000 mega smá-
bátar leiga eöa selja sóknardaga. Er
þaö af hinu góöa?
„Þú getur átt í viðskiptum með
veiðidaga eins og viðskiptum með
kvóta."
- Séröu fyrir þér frekari sam-
þjöppun í sjávarútvegi sem aftur
kallar á aukna byggöaröskun og
hvernig hyggstu þá mœta þeirri þró-
un?
„Ef samþjöppunin heldur
áfram er auðvitað
*■* ákveðin hætta á
byggðaröskun. En
það er voðalega
erfitt að hafa ein-
hverja stjóm á
, henni. Við verðum
. að gera kröfu til
þess að sjávarútveg-
urinn sé rekinn á sem
hagkvæmastan hátt.“
- Er hœgt aó nota fiskveiöi-
stjórnunarkerfiö til lausnar á
svokölluöum byggöavanda meö
byggöakvóta?
„Það er mjög erfitt."
- Muntu fylgja ráögjöf Hafrann-
sóknastofnunar um veiöiheimildir út
í hörgul eða sjá til þess aö Hafró
breyti vinnubrögöum og aöferóa-
frœöi viö spár um stcerð fiskstofna?
„Frumskilyrði fyrir þessari ráð-
gjöf er að hún byggist á bestu vís-
indalegri og hagfræðilegri þekkingu
á hverjum tíma. Ég mun ganga
mjög ríkt eftir því að svo verði og
sannreyna það eins og best ég get.
Hin vísindalega nálgun skiptir
þarna mestu máli, að menn líti hlut-
lægt á málin. En ég get ekki fullyrt
nú hvort ég muni í framtíðinni fara
eftir því sem Hafró leggur til eða
ekki. Þessi vísindagrein er á fleygi-
ferð og alltaf eitthvað nýtt að koma
fram.“