Dagblaðið - 29.06.1977, Page 10

iO
Framkwnidastjóri: Svainn R. Eyjólfsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
Fráttastjóri: Jón Birgir Pétursson. Ritstjómarfulltrúi: Haukur Helgason. Skrifstofustjórí ritstjórnar:
Jóhannas Reykdal. iþróttir: Hallur Símonarspn. Aðstoðarfréttastjórí: Atli Steinarsson. Safn: Jón
SMvar Beldvinsson. Handrít: Ásgrímur Pálssort.
BfkBamenn: Anna Bjarnason, Ásgeir Tómasson, Bragi Sigurðsson, Dóra Stefánsdóttir, Gissm
SigurAsson. Hallur Hallsson, Helgi Pétursson, Jakob F. Magnússon, Jónas Haraldsson, Katrín
Pélsdóttir. Ólafur Jónsson, Ómar Valdimarsson, Ragnar Lár.
Lióamyndir: Bjamleifur Bjqrnleifsson, Hórður Vilhjálmsson, Sveinn Þormóösson.
Skrifstofustjórí: Ólafur Eyjólfsson. Gjaldkerí: Þráinn Þorleifsson. Dreifingarstjórí: Már E.M.
HaBdórsson.
Ritstjóm Siðumúla 12. Afgreiðsla Þverholti 2. Áskríftir, auglýsingar og skrífstofur Þverholti 11.
Wdsími blaðsins 27022 (10 linur). Áskríft 1300 kr. á mánuði innanlands. i lausasölu 70 kr.
sintakið. «
Setning og umbrot: Dagblaðið og Steindórsprent hf. Ármúla 5.
Mynda og plötugerð: Hilmirhf. Síðumúla 12. Prentun: Árvakurhf. Skeifunni 19.
Látum týrurnarloga
Sameinuðu þjóðirnar og stofn-
anir þeirra eru óðum að glata
hlutverki sínu á sviði mann-
réttinda. Við fjölgun þátttöku-
ríkjanna hefur myndazt þar
öflugur meirihluti ríkja, sem
þverbrýtur daglega flestar grein-
ar mannréttindayfirlýsingar Sameinuðu þjóð-
anna.
I þessum meirihluta eru öflugar fylkingar
eins og austantjaldsríkin, arabaríkin og afríku-
ríkin. Fylkingarnar gera með sér bandalög á
ýmsa vegu um að beita Sameinuðu þjóðunum
og stofnunum þeirra í deilum sínum við önnur
ríki.
Þetta hefur leitt til þess, að Sameinuðu
þjóðirnar hafa aðeins afskipti af mann-
réttindum í ísrael og Suður-Afríku, helztu skot-
spónum tveggja af hinum fjölmennu fylking-
um í samtökunum. Liggja þessi tvö ríki undir
stöðugum ákærum fyrir brot á mannréttindum
og sífelldum tilraunum til útskúfunar á al-
þjóðlegum vettvangi.
Hins vegar skipta Sameinuðu þjóðirnar sér
ekkert af mannréttindum í Uganda, írak,
Sovétríkjunum né í rúmlega hundrað öðrum
ríkjum í heiminum, sem brjóta mannréttindi
freklegar en ísrael og Suður-Afríka. Þessi tví-
skinnungur hefur dregið Sameinuðu þjóðirnar
niður í skítinn.
Aðskilnaðarstefna kynþátta í Suður-Afríku
er freklegt brot á mannréttindum. En þó er það
kaldhæðnislegt, að þar í landi njóta svartir
menn meiri mannréttinda en svartir menn
njóta í sínum eigin ríkjum harðstjórnar og
einræðis.
Og Israel er í hópi tiltölulega fárra ríkja, sem
reyna að halda í heiðri mannréttindayfir-
lýsingu Sameinuðu þjóðanna. ísrael ber ekki
eitt ábyrgð á styrjöldum þeim, sem leitt hafa til
hernáms arabískra landsvæða og það hernám
er mildara en flest annað hernám síðustu ára-
tuga.
í rauninni eru það ekki nema um það bil 25
ríki í heiminum, sem reyna að ráði að rækta
mannréttindi íbúanna þar af 18 ríki í Vestur-
Evrópu. Þessar eyjar í miðaldamyrkrinu eru
Norður-Ameríka, Vestur-Evrópa, Eyjaálfa og
þrjú stök lönd, ísrael, Indland og Japan.
Víðast hvar utan þessara eyja fer kúgun og
ofbeldi hraðvaxandi. Niðurrif nýlenduvelda í
Afríku hefur stuðlað að þessu þótt undarlegt
megi virðast. En á síðustu árum hefur hrunið
verið dapurlegast 1 Suður-Ameríku, sem áður
var komin tiltölulega vel á veg í þróun mann-
réttinda.
Landvinningar mannréttinda hafa hins veg-
ar verið fáir og smáir. Bezt hefur gengið í
Evrópu, þar sem Grikkland, Portúgal og Spánn
hafa endurreist lýðræði sitt, kosningarétt,
skoðana- og tjáningarfrelsi, svo og frjálst
upplýsingastreymi. Og í ár tryggði Indland
sér sæti á þessum göfuga bekk.
Þeir, sem njóta mannréttinda að marki, mega
ekki gefast upp, þótt á móti blási í flestum
heimshlutum og á vettvangi Sameinuðu
þjóðanna. Þeir mega ekki hætta að gera kröfur
til hinna, sem þverbrjóta daglega mann-
réttindayfirlýsingu Sameinuðu þjóðanna,
mannréttindakafla Helsinki-samningsins og
aðrar týrur í myrkrinu.
DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 29. JÚNl 1977.
Stórstreymi spar-
neytinna, lítilla
bifreiða til USA
— Japanir eru þar fremstir íflokki
„Honda Accord er vinsælasti
billinn í Bandaríkjunum þessa
dagana," segir Frank Silverstry
bílasali í New Yorkborg.
Margir starfsbræður hans eru
honum hjartanlega sammála.
Útlit Accordsins er hressilegt
og vel útfært, bíllinn er með
framhjóladrifi og hann eyðir
aðeins tæpum fimm lítrum af
bensíni á hverja 100 ekna kíló-
metra. Með slíka kosti selur
bíllinn sig næstum því sjálfur.
Og Bandaríkjamenn, sem fram
á allra síðustu tíma hafa alls
ekki viljað líta við erlendum
smábílum, eru nú skyndilega
tilbúnir að bíða í allt að átta
mánuðum til að geta eignazt
Honda Accord.
Accordinn er þó aðeins sú
tegund erlendra bifreiða sem
er mest áberandi í Bandaríkj-
unum þessa dagana. Heildar-
sala nýrra bifreiða er orðin
þannig að 21 prósent af henni
er erlendar tegundir
I síðasta mánuði seldust
220.000 útlendir bílar sem er
það mesta sem þekkist til þessa.
Aukningin er 72 prósent frá
sama tima í fyrra.
Til samanburðar jókst salan
á nýjum bandarískum
bifreiðum um 5.1 prósent í
síðasta mánuði mjðað við sama
tíma í fyrra. Það þýðir að
nákvæmlega 833.393 bifreiðar
hafi selzt, — um það bil fjöru-
tíu þúsund færri en spáð var.
Að sjálfsögðu eru það
japanskir bifreiðaframleið-
endur sem flytja mest af bílum
til Bandaríkjanna (Honda
Accord er einmitt japanskur).
Toyota selst mest. Datsun er í
öðru sæti og Honda í þriðja.
Eitt sinn voru vestur-þýzku
Volkswagenbílarnir mest seldir
i Bandaríkjunum af öllum er-
lendum bílum. Nú eru þeir í
fjórða sæti. Þrátt fyrir það
seldust Volkswagen áttatíu
HONDA ACCORD — vinsælasti smábíllinn i Bandaríkjunum þessa
dagana. Kaupendur þurfa að bíða ailt upp í átta mánuði áður en
þeir fá hann afhentan.
prósent betur í síðasta mánuði
en í maí fyrir ári.
Spekúlantar í bílaiðnaðinum
velta því fyrir sér hvernig
standi á þessum miniikándi vín-
sældum Volkswagenbilanna.
Niðurstaðan er einfaldlega sú
að japönsku bílarnir séu miklu
betri og sparneytnari. Jimmy
Carter Bandaríkjaforseti er tal-
inn hafa mjög hvetjandi áhrif á
innflutning sparneytinna smá-
bíla, sér i lagi með orku-
sparnaðartillögum sínum í
apríl síðastliðnum.
Enn ein ástæða fyrir sókn
erlendra bíla á bandarískum
markaði er sú að innlendir
framleiðendur hafa sinnt þörf-
inni fyrir smábíla með hang-
andi hendi. Raunverulega hafa
þeir aðeins smækkað stóru
drekana sína. Chevrolet Vega
þykir misheppnaður, Chevette
er þröngur og skortir allan stíl.
Svo er einnig um Ford Pinto
sem selst vel þrátt fyrir allt.
Bandarískir bifreiðafram-
leiðendur taka óbeint þátt í inn-
flutningnum. Þeir hafa nefni-
lega bandaríska bíla til sölu
sem settir eru saman í öðrum
löndum. Sem dæmi má nefna
Dodge Colt, Plymouth AYrow
og Bucik Opel. Þessir bílar eru
allir settir saman í Japan. Frá
Vestur-Þýzkalandi koma síðan
tegundir eins og Lincoln-
Mercury Capri. Ford-fyrirtækið
hyggst síðar á þessu ári flytja
Fiesta-tegundina sína inn frá
V-Þýzkalandi.
Bandarískar bílaverksmiðjur
geta ekki keppt við þær inn-
fluttu tegundir sem nú streyma
inn í landið fyrr en eftir
fimmtán mánuði, — er 1979
tegundirnar koma á göturnar.
Þá hyggjast General Motors-
verksmiðjurnar til dæmis
kynna bíla með litlum vélum og
framhjóladrifi, — alveg eins og
Carter vill að bandarískir bílar
séu. Vart þarf að taka fram að
þeir bílar munu eyða sáralitlu
bensíni.
Það er fremur kaldhæðnis-
legt að eins og sakir standa er
ekkert sem getur hindrað
straum lítilla, sparneytinna
bíla til Bandaríkjanna, nema
það að framleiðendurnir geti
ekki annað eftirspurninni. —
Byggt á TIME.
N0RRÆNT SJÓNVARP
UM GERVIHNÖTT
Á Norðurlöndum öðrum en
íslandi hefur um nokkurt skeið
farið fram umræða um þá hug-
mynd að ríkin fimm sameinist
um að koma á loft gervihnetti,
sem síðan verði notaður til þess
að flytja þessum þjóðum sjón-
varpsefni. Eins og oft endra-
nær hefur umræðan farið
hægar af stað hérlendis en hjá
nágrönnum okkar. Og þó
varðar málið okkur ekki siður
en þá. Islendingar hafa raunar
tekið töluverðan þátt í undir-
búningsstarfinu. tslenskir
embættismenn hafa starfað í
norrænni nefnd, sem nú hefur
skilað áliti um tæknilegar,
efnahagslegar og félagslegar
hliðar málsins. Einnig hefur
verið fjallað um það í
menningartnálanefnd Norður-
landaráðs og í norrænni ráð-
gjafarnefnd. Auk þess hefur
það verið r;ett á ráðstefnum,
þ.á m. tveimur sem haldnar
voru hér á landi. Önnur var
ráðstefna norræna kvikmynda-
og sjónvarpssambandsins, en
hin var þing norræna rit-
höfundasambandsins. Hið
síðarnefnda sendi frá sér yfir-
lýsingu þar sem umræddur
gervihnöttur var fordæmdur,
að því er virtist í nokkru fljót-
ræði. Aðrar raddir sem hafa
heyrst hér á landi um þennan
væntanlega gervihnött hafa
verið næsta jákvæðar.
Hvað er um
að rœða?
Hugtnyndin er að skjóta á
loft 900 kg gervitungli sem færi
á braut umhverfis jörðu í u.þ.b.
35 þúsund km hæð yfir
miðbaug. Umferðartími hans
verður 24 stundir og þar sem
hann mun snúast með jörðu
verður hann kyrrstæður frá
sjónarmiði jarðarbúa.
Sjönvarpsefni verður sent
frá stöðvum á jörðu niðri til
gervihnattarins, sem endur-
sendir það i hnitmiðuðum geisl-
um til jarðar. Þetta er allt vel
þekkt. Hvers k.vns boðskipti.
sjönvarp. útvarp, simtöl, hafa
farið fram um gervihnetti um
allmargra ára skeið. En hingað
til hefur þurft sérstakar mót_
tökumiðstöðvar á jörðu ntðri til
að taka við sendingum gervi-
hnattanna og miðla þeim
áfram. Nýnæmið i þvi sem nú
stendur til er að sendingar
gervihnattarins munu nást
beint í viðtækjum almennings
(að því tilskyldu að menn komi
sér upp sérstökum loftnetum).
Slíkt hefur verið nær óþekkt í
heiminum til þessa, en tilrauna-
sendingar af þessu tagi eru þó
hafnar í Kanada og Bandaríkj-
unum.
Ef verður af sjónvarpssend-
ingum frá gervihnetti um
Norðurlönd mun það leiða til
róttækra brevtinga á þessu
sviði fjölmiðlunar. Það eru
þessar bre.vtingar og hugsan-
legar afleiðingar þeirra sem
norræna rithöfundasambandið
vildi vara við með samþykkt
sinni fvrir skemmstu. Þótt þær
verði ekki allar séðar fyrir þá
er þegar augljóst. að einkarétt-
ur rikisfjölmiðlanna. sent hefur
verið nær öskoraður i þessum
löndum frá upphafi útvarps á 3.
áratug þessarar aldar, verður