Dagblaðið - 17.11.1977, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ FIMMTLDAGUR 17. NOVEMBER 1977.
leitt til miklu nánara sambands
og mikilla samskipta ef vel
tekst til. Fulltrúar frá Araba-
löndum koma með ýmsa
þekkingu til landsins en þeir
fara ef til vill fróðari heim.
Fulltrúar frá 75 löndum
sœkja Yemen heim
Það eru ekki aðeins fulltrúar
frá Arabalöndum og næstu
nágrönnum landsins sem koma
á ráðstefnuna. Fulltrúar frá 75
löndum verða þar þegar flestir
verða. Það má nefna fulltrúa
frá Sameinuðu þjóðunum,
Bandaríkjunum, Vestur-
Þýzkalandi, Bretlandi, Frakk-
landi, Italíu, Japan og Sovét-
ríkjunum. Kinverjar senda
einnig fulltrúa til Yemen og
talið er víst að þeir geti miðlað
mikilli þekkingu til lands-
manna á landbúnaðarmálum og
einnig ýmissi tækniþekkingu.
Ákveðið hefur verið að menn
úr viðskiptalífinu fái að taka
þátt í ráðstefnunni og leggja
spurningar fyrir þátttakendur
erlendis frá.
Þann 11. október var forseti
landsins, Ibrahim al-Hamdi,
myrtur. Þrátt fyrir það reyna
yfirvöld og eftirmaður forset-
ans, Ahmed Hussein al-
Ghashmi, að halda ráðstefnuna
á tilsettum tíma.
Kjallarinn
Hinrik Bjarnason
Kjallarinn
Konráð Adolphsson
og lífæð verzlunar, iðnaðar og
þjónustu. Höfnin þarfnast mik-
illar aðstoðar til að geta sinnt
þjónustu við sjávarútveginn,
iðnað og verzlun í landinu en
þrátt fyrir mikilvægi hafnar-
innar nýtur hún engrar fyrir-
greiðslu og fjármagnið fer allt
til dreifbýlisins. Þetta hefur
Barátta milli
œttarhöfðingjanna
Fyrir byltinguna, sem varð
árið 1962, var enginn einasti
vegur í landinu steyptur. Þar
voru aðeins holóttir moldar-
troðningar sem voru ófærir
flestum ökutækjum.
Konungsstjórn hefur verið í
landinu í fjöldamörg ár.
Konungur hefur ríkt yfir hin-
um fjölmörgu ættum, sem hver
og ein hefur sinn höfðingja,
sem hefur einræðisvald yfir
sinni ætt. Aila tíð hafa ættar-
höfðingjarnir átt í illdeilum sín
á milli svo það eitt hefur staðið
landinu fyrir þrifum.
Valdhafar eftir byltinguna
gerðu sér grein fyrir mikilvægi
veganna og hófu lagningu vega
sem hægt var að flytja hergögn
eftir á milli staða. Lán voru
fengin erlendis frá við
byggingu veganna, m.a. frá
Sovétríkjunum, Bandaríkjun-
um.Vestur-Þýzkalandi og Kína.
Á þessu ári verður milljónum
dollara varið til lagningar
nýrra vega sem eru steyptir.
En það hafa ekki aðeins orðið
framfarir hvað viðkemur sam-
göngum. Það eru ekki mörg ár
síðan aðeins eitt sjúkrahús var í
Norður-Yemen og átti það að
taka við sjúklingum frá öllu
landinu. Nú er þetta allt breytt
og sjúkrahús hafa risið upp
víðs vegar um landið. Það eru
Kuwait og Saudi-Arabía sem
hafa lagt mikið af mörkum til
að hægt yrði að byggja upp
sjúkrahús f landinu. Einnig
hafa þessi lönd lagt fram mikl-
ar upphæðir til að unnt yrði að
byggja upp skóla sem voru fáir
fyrir nokkrum árum.
Með ráðstefnunni sem nú er
haldin i Norður-Yemen er gert
ráð fyrir að mikil tækniþekking
verði kynnt fyrir landsmönn-
um. Næstu fimm ár verður
þessari þekkingu svo miðlað til
landsmanna og þekking
þeirra, t.d. á landbúnaði,
batnar til muna, samhliða
þeirri nýju tækni sem þeir taka
í þjónustu sína.
áhrærir. Þróttmikil byggð og
atvinnulíf í Reykjavík er
íslensku samfélagi nauðsyn.
Það væri öðrum landshlutum
til einskis góðs ef hér yrói
þegar til lengdar léti nær
eingöngu þjónustumiðstöð,
þangað_sem ungt fólk færi til
náms, ynni lífsstarf sitt í sinni
heimabyggð, en kæmi síðan
aftur til að eyða í borginni elli-
árunum, í öruggri vitneskju
þess að hér væri best fyrir
þörfum þess séð á því ævi-
skeiði. Reykjavik er að miklu
leyti byggð sveitamönnum, hér
höfum við sest að og orðið
heimamenn en við höfum auð-
vitað haldið áfram að vilja hag
okkar bernskuslóða sem
bestan. Athugasemdir Reyk-
víkinga við fjármagnsdreifingu
ríkisvaldsins hafa því sjaldnast
verið háværar og það er ekki
neikvæð áhrif á þjónustu- og
iðnaðarfyrirtæki í Reykjavík,
en talið er að 200 fyrirtæki
starfi í framleiðsluiðnaði. Með
óbreyttri stefnu er verið að
lama atvinnustarfsemina í
Reykjavik.
Landbúnaður
Allir viðurkenna vandamálin
í landbúnaði en lítið er að gert
til þess að hjálpa bóndanum að
verða sjálfstæður atvinnurek-
andi. Á meðan ríkisvaldið þarf
að hafa svona mikil afskipti af
bóndanum mætti stýra niður-
greiðslunum meira á ull og
gærur til þess að örva ullar- og
skinnaiðnað og minnka eða
jafnvel fella niður niður-
greiðslur á kjöti og bjóða það til
sölu a mnlendum markaði á
lágu verði.
Áhrifin yrðu sennilega þau
að nýting ultarinnar myndi
aukast verulega en hluta af
niðurgreiðslunum mætti nota
til þess að hækka laun þeirra
húsmæðra er starfa í heimilis-
iðnaði, aðstoða við að koma
upp meiri skinnaiðnaði og afla
markaða; Ekkert vandamál er
með geymslu á gærum og ull en
kjötið geymist ekki lengur en
Arabalönd keppa að sama marki, að taka alla þá þekkingu semmöguleg er í þjónustu sína.
Vesturlönd eru gjarnan tekin sem fyrirmynd þegar uppbygging hefst.
ástæða til að lasta það. En
þegar meðaltekjur Reykvíkinga
fara lækkandi samanborið við
önnur stærstu sveitarfélög
landsins, ungu fólki fækkar en
öldruðum fjölgar. þá er full
ástæða til að sp.rja: Hvað
veldur? Við því nafa verið
gefin ýmis svör. Hér skal aðeins
vikið að einu.
Það er mjög eðlilegt að þing-
menn séu á verði um hag síns
kjördæmis. Þeir skulu að
lokum dæmdir á verkum
sínum. Hitt er óeðlilegt að full-
trúar þeir, sem á þjóðþinginu
sitja með jafnan atkvæðisrétt,
skuli ekki þangað kjörnir með
jafnari atkvæðisrétti kjósenda
sinna en raun ber vitni. Það er
ekkert álitamál að Reykjavík
verður harðast fyrir barðinu á
því kosningafyrirkomulagi sem
nú tíðkast. Engum dettur í
alvöru í hug að borgin skuli fá
allt að helmingi þingsæta. En
það má töluvert á milli vera.
Jónar Reykjavíkur eru ekki
lakari en Jónar landsbyggðar-
innar. Er það sanngjarnt að allt
að einu skuli þurfa allt upp í
fjóra reykjavíkurjóna á móti
einum landsbyggðarjóni til
jafnvægis í kosningum? Og er
nema eðlilegt að í keppni um
atkvæði á þessunt forsendum
hverfi þingmönnum skynsam-
leg hagkvæmni- og arðsemis-
sjónarmið, þegar þeir ákveða
fjárfestingar fyrir almannafé?
Það er oft og iðulega eins og
stigið sé á líkþorn þegar á þetta
er minnst og upp koma raddir
um að Reykjavíkurvaldið sitji
um að ná undirtökum á lands-
byggðinni. Því fer víðsfjarri,
eins og ég held að samskipti
bæjarfélaganna á Stór-
Reykjavíkursvæðinu séu ljós-
asti votturinn um. Á hinn bóg-
inn hlýtur það að vera krafa
kjósenda í Iýðræðisþjóðfélagi
að réttur þeirra sé sem jafn-
astur. Jafn stjórnarfarslegur
réttur næst ekki nema með
jöfnuði við kjörborðið. Þeim
jöfnuði óska Reykvíkingar
eftir, ekki sfst þeir sem ungir
eru og er ætlað það hlutverk að
taka við taumum stjórnsýslu og
athafnalífs í borginni á næstu
árum. Krafan um jafnan
kosningarett og um aðrar breyt-
ingar á kjördæma- og kosninga-
fyrirkomulagi hlýtur því að
verða ein þeirra sem Reyk-
víkingar senda þingmenn sína
með inn á alþingi það, sem
kallað verður saman haustið
1978.
Hinrik Bjarnason
framkvæmdastjóri.
ár með góðu móti. Sláturhúsin
standa ónotuð mestán hluta
ársins enda er sláturtíðin um
það bil 6 vikur. Þetta er dýr
fjárfesting fyrir þjóðina.
Athuga mætti þann möguleika
að nýta frystihúsin út um allt
land sem sláturhús í 6 vikur á
ári.
Hefja þarf öflugar rann-
sóknir á því hvaða feldfé myndi
henta bændum til ræktunar, til
þess að byggja upp íslenzkan
fataiðnað til útflutnings. Það er
furðulegt að ekki skuli vera
fullunnir pelsar hér á landi úr
öllum minkaskinnunum í stað
þess að selja þessi skinn á hrá-
efnamarkað í London. Þetta er
dæmi um þegar ekki er leyst
sameiginlega málefni búvöru-
framleiðslu og búvöruiðnaðar.
Nýjar búfjárgreinar til feld-
framleiðslu mætti íhuga nánar
t.d. refi- chin-cilla, eitt verðmæt
asta skinn í heimi, Karakúlfé
frá Rússlandi, vegna lamba-
skinnsins. Kanínur af margvís-
legu kyni, sem fjölgar mjög ört
og ýmist gefa ull, feld eða kjöt
og henta vel við íslenzkar
aðstæður. Angórageitur frá
Kasmír og sauðnaut er gefa
mjög verðmæta ull. Þessi dýr
eiga mjög vel við íslenzkar
aðstæður. Rannsóknir þurfa að
beinast meira að nýjum leiðum
í landbúnaði.
Ríkisumsvif
Sennilega er meira um af-
skipti ríkisins af atvinnulífinu
hér heldur en í nokkru öðru
landi. Kemur þetta fram i oftrú
ríkisvaldsins á miðstýringunni
og vantrausti á hæfileikum ein-
staklingsins. Það ætti að vera
sanngirniskrafa að þau ríkis-
fyrirtæki sem nauðsynleg eru
talin vera séu gerð að hluta-
félögum og sitji þá við sama
borð og einkareksturinn. Þar
sem starfsemin á engan
siðferðilegan rétt á að keppa
við einkarekstur skuli þau
fyrirtæki seld.
Táknrænt er allt það mold-
viðri sem væntanleg kaup á
Víðishúsinu hafa valdið. Ef
arðsemin hefði ráðið f ríkis-
rekstrinum þá hefðu menn
komið fljótlega auga á Lands-
smiðjuna — sem er járnsmiðja
á þremur hæðum við Sölvhóls-
götu. Þetta húsnæði er ákaflega
óhentugt fyrir járnsmiðju og
var vafalaust nauðsynleg á sin-
um tíma en í dag á Lands-
smiðjan engan siðferðilegan
rétt á því að keppa við einka-
reksturinn. Þetta fyrirtæki
mætti selja hæstbjóðanda og
flytja menntamálaráðuneytið í
það húsnæði og yrði þá í nánum
tengslum við önnur ráðuneyti í
rhiðbænum.
Starfsemi Ríkisútgáfu ífáms-
bóka má flytja til bóksala og
bókaútgefanda eða hreinlega
bjóða starfsemina út á vegum
menntamálaráðuneytisins.
Þetta litla dæmi skiptir þó ekki
sköpum í ríkisrekstrinum en
víða má sjá hliðstæðu. Bezta
leiðin út úr þessum ógöngum er
að taka upp í enn ríkara mæli
nútíma stjórnun.
Verklegar
framkvœmdir
Verklegar framkvæmdir hins
opinbera eru einhver allra
stærsti kostnaðarþáttur fjár-
laga og má ætla að í þær verði
varið á næsta ári yfir 30
milljörðum króna. Vinna þarf
markvisst að því að fyllstu hag-
kvæmni verði gætt við þessi
verk, fyrst og fremst á þann
hátt að auka hlutdeild einka-
aðila og þá um leið samkeppni
með frjálsum útboðum.
Kjörorðið er: Athöfn i stað
orða.
Konráð Adolphsson
viðskiptafræðingur.