Lesbók Morgunblaðsins - 30.12.1973, Blaðsíða 13

UM HOFUNDINN
Dr. Peter M. Molton er fæddur í Wolverhampton, Englandi,
21. ágúst, 1943. Hann lagSi stund á efnafræði og Iífefnafræði við
Háskólann í Manchester og Iauk B.Sc. prófi þaðan 1964.
Doktorsgráðu i lífrænni efnafræði hlaut hann við Londonarhá-
skóla 1967, og hann lauk einnig framhaldsnámi f sýklafræði og
geimeðlisfræði við sama háskóla 1971.
Dr. Molton vann fyrst ýmis störf sem rannsóknavísindamaður
og Kennari í Englandi, en fór til rannsókna hjá Bandarísku
geimrannsóknastofnuninni (NASA) 1971. Síðan 1972 hefur
hann unnið við Háskólann í Maryland við rannsóknir á eðli og
uppruna Iffsins hjá hinum heimsfræga prófessor Cyril Ponn-
amperuma.
Aðalrannsóknaviðfangsefni dr. Moltons eru möguleikarnir á
lífi í vatnssneyddu umhverfi, þ.e. þar sem önnur upplausnar-
efni en vatn koma við sögu. Sérstaka rækt hefur hann lagt við
Hkön af lofthjúpi Júpfters, eins og meðfylgjandi grein ber
raunar greinilega vitni. Dr. Molton hefur skrifað hátt á fjórða
tug greina um hin margvfslegustu efni, bæði hreint vfsindaleg
svo og alþýðleg. Ritverk hans einkennast af þvf að vera frumleg,
heiðarleg og hleypidómalaus, auk þess sem frábærri faglegri
innsýni geislar frá þeim. Það ber hiklaust að skoða hann sem
einn hinn færasta vfsindamann á sviði uppruna Iffsins, sem til
er nú (þýð.).
Þegar síðustu skrautljós gamlárskvöldsins hafa slokknað
í næturhimninuni, virðir þú ef til vill fyrir þér
stjörnurnar — þennan skara fjarlægra hnatta. Þá vaknar
sú spurning, hvort við séum hér ein, — eða
ER EINHVER
ÞARNA ÚTI ?
JtrjljLAw-L^IxV U JL JL •
Eftir Dr. Peter Molton.Reynir Eyjólfsson, lic.pharm þýddi
Formáli þýðanda
Eitt af þvf fyrsta, er ég minnist
frá bernskuárunum, er tindrandi
stjörnuhiminninn. Það var þvf
ekki nein smáræðissæla,
sem fylgdi því, er ég, þá 6 eða
7 ára patti, gat stautað mig
gegnum bók Agústs H.
Bjarnasonar, Himingeimurinn.
Þetta opnaði mér dyrnar að
þeim furðuheimi. sem við lif-
um í, ómæiisvíddum hans og ekki
sfzt möguleikunum á tilvist vits-
munavera annars staðar en á
jörðu hér. Eitt var vfst á þeim
árum, að stjörnufræðingur skyldi
ég verðá, þegar ég yrði stór.
En margt fer öðruvísi en ætlað
er, stjörnufræðingur varð ég
ekki, en sú fræðigrein mun aldrei
sleppa mér úr greip sinni. Á
menntaskólaárunum Ias ég víst
almennar bækur um þessi efni á
kostnað annarra greina, en úr
þessu dró allmjög eftir að lyfja-
fræðin varð fyrir valinu. Eftir-
lætið vanræktist þá meir en vilji
minn stóð til og það var ekki fyrr
en í licentiatnámi, að ég komst að
efninu aftur og þá raunverulega
bakdyramegin. Aðalverkefni mitt
voru nefnilega rannsóknir á blá-
sýrusamböndum þeim, sem
finnast í jurtaríkinu. Fannst mér,
eins og fleirum, að það væri í
rauninni alveg stórfurðulegt að
nútímalffverur skyldu framleiða
þetta banvæna eiturefni. Það
hlaut að liggja einhver ástæða að
baki þvf, en lausnin var og er ekki
auðfundin. Ég rakst á tímarits-
greinar og bækur, er fengust við
vandamálið um uppruna lífsins
og ekki þurfti að lesa lengi unz
ljóst var, að blásýran hlaut að
hafa haft lykilþýðingu f samteng-
ingunum á efnum þeim, cr urðu
fyrirrennarar lífsins. Blásýru-
samböndin f plöntunum eru þvf
mjög sennilega e.k. efnafræðileg
fótspor löngu liðinnar þróunar.
Á sfðustu 5—6 árum hefur
spurningin um uppruna Iffsins og
möguleikana á lífi annars staðar
en á plánetunni okkar nánast
gagntekið mig. Stjörnufræðin
hefur því aftur komizt í hásætið,
að vísu á talsvert afmörkuðu
sviði, sem engu að sfður er geysi
yfirgripsmikið og flókið.
Ég hefi alllcngi verið að velta
þvf fyrir mér að skrifa alþýðlega
grein um þetta efni, en nú í
sumar rakst ég á grein eftir dr.
Peter M. Molton í tfmaritinu
Spaceflight (Geimflug). Mér varð
ljóst í einu vetfangi, að hann
hafði tekið af mér ómakið. Gald-
urinn var bara sá að fá leyfi til að
þýða greinina og birta. Sem betur
fór hafði ég áður haft kynni af dr.
Molton og samþykki hans var því
auðfengið.
Ég vil nota tækifærið til þess að
færa dr. Peter M. Molton alúðar-
þakkir fyrir leyfi hans svo og
Brezka geimrannsóknafélaginu
(The British Interplanetary
Society), en Spaceflight er mál-
gagn þess. Tækifærið skal einnig
nýtt til þess að benda áhuga-
mönnum um geimrannsóknir hér
á þetta ágæta félag, sem öllum er
opið. Heimilisfangið er: The Brit-
ish Interplanetary Society, 12
Bessborough Gardens, London,
SWIV 2JJ.
Grein Moltons er frábærlega
vel skrifuð og ég hefi reynt eftir
mætti að láta stíl hans njóta sfn
eins vel og mér hefir verið unnt í
þýðingunni, en sitthvað hefði
sjálfsagt mátt betur fara. Sé um
óskýrleika eða vankanta að ræða
eru þeir allavega ekki honum að
kenna.
Það er mín einlæga von, að þýð-
ing þessi verði sem flestum til
fróðleiks og ánægju. Þegar allt
kemur til alls erum við afsprengi
stjarnanna í bókstaflegum skiln-
ingi — og áreiðanlega erum við
ekki einir um það f alheiminum.
Ég vil minna á orð Agústs H.
Bjarnasonar f umgetinni bók:
„Sveppur, er lifði í sætmetis-
krukku og héldi sig vera einu
Iffveruna á jörðu hér væri ekki
nærri því eins drembilátur og sá
maður, er héldi mannkynið vera
einu vitsmunaveruna f allieim-
inum.“ Hér með gef ég svo dr.
Molton orðið.
Inngangur
Þegar við lítum upp í
heiðan næturhimininn sjá
um við stjömur. Þessi
fremur augljósa staðreynd
veldur því, að við spyrjum:
Hversu margar stjömur
í stjörnukfki sést margt.sem ann-
ars er huiið. í Palomar at-
hugunarstöðinni í Kaliforníu
hafa menn tekið þessa mynd af
Dumbbell stjörnuþokunni, sem
hefur fjólubláan blæ.