Lesbók Morgunblaðsins - 01.12.1984, Qupperneq 8

15 listamanna, sem sýndu í
Listamiðstöðinni. Af uppslátt-
arritum um list í Júgóslavíu má
sjá, að þar hafa verið verk eftir
suma af þekktustu málurum
landsins.
Sýning Júgóslavanna var mjög
sér á parti og greinilegt, að þar
er sjálfrátt eða ósjálfrátt haldið
í einkenni, sem hafa komið
frægðarorði á júgóslavneska
myndlist. Fjöldi ósvikinna naiv-
ista þar í landi hefur orðið mörg-
um undrunarefni og þetta fyrir-
bæri er svo sér á parti og ein-
kennandi fyrir Júgóslavíu, að
það á sér ekki mér vitanlega
hliðstæðu.
Nokkrir naivistar, þar á meðal
tveir frægir: Ivan Lacovic-Cro-
ata og Propadalo, áttu verk
þarna, en suma eins og málar-
ann Lapuh er erfitt að draga í
dilk; fólkið í myndum hans
minnir kannski helzt á högg-
myndir Henrys Moore. Bæði af
þessari sýningu og í uppsláttar-
riti yfir júgóslavneska list, má
sjá að verulegur munur er á ís-
lenzkri myndlist annarsvegar og
júgóslavneskri hinsvegar. Eins
og menn vita, hafa Júgóslavar
farið sinna eigin ferða gagnvart
Iran Rabwrin: Landslag. Rabuzin er einn þekktasti nairistinn í Júgóslaríu og nrinnir lítið eitt i ísleif
Konriðsson.
tíðum myndefni úr lífi alþýðu-
fólks og ugglaust eru það oft
gamlar minningar.
Aðeins einn júgóslavneskur
málari, sem ég hef séð á bókum,
Zlatan Vrkljan, hefur reynt að
tileinka sér nýbylgjumálverkið
svokallaða. En sérstök mynd-
hugsun virðist svo samgróin
listamönnum þar i landi, að ár-
angurinn verður miklu persónu-
legri og sérstæðari en hjá ungu
kynslóðinni hér. Fantasían
stendur Júgóslövunum nær og
það er alltaf stutt yfir í ein-
hverskonar áhrif frá naivistun-
um. Það er kjarni málsins, að
júgóslavneskir myndlistarmenn
virðast alls ósmeykir við að
koma til dyranna eins og þeir
eru klæddir og verka sjaldan á
mann sem lærðir, enda þótt
margir þeirra hafi stundað langt
listnám, flestir við listaskólana í
Belgrad og Zagreb.
Sarka Kolin á heiður skilið
fyrir að hafa beitt sér fyrir
gagnkvæmum kynnum milli
Júgóslava og íslendinga og það
var í hæsta máta óheppilegt að
framtakið datt að hálfu leyti
uppfyrir hér, vegna blaðaverk-
fallsins. Listamiðstöðin á einnig
Franjo Klopotan: Fantasía. Sambland naivisma og súrrealisma.
Sovétvaldinu meira en gengur og
gerist í öðrum Austantjaldslönd-
um. Ekkert hef ég séð hjá þeim,
sem heimfæra má uppá sósíal-
realisma eða skyldieika við sov-
ézka myndlist.
En þeir virðast vera meiri
náttúrubörn en við og ekki eins
uppteknir í eltingaleik við ný-
bylgjurnar frá Evrópu og
Bandaríkjunum. Þessar nýbylgj-
ur kaffæra alltaf yngstu kyn-
slóðina hér og ungu mennirnir
vilja heldur mála alveg eins og
Immendorf eða Julian Schnabel
heldur en að láta sjást að þeir
búi á þessari fjarlægu eyju, sem
hefur þó margt myndefnið, sem
veröldinni þætti margfalt meiri
fengur í en kópíum af þekktum
nýbylgjumálurum í Evrópu.
Júgóslavar virðast láta það
lönd og strönd að kópíera þessa
frægu menn galleríanna í Berlín
og New York. Þess i stað mála
þeir landið og umfram allt fólkið
„með sínu lagi“ eins og stendur í
sálmabókunum. Þegar á heildina
er litið, er júgóslavnesk myndlist
með lýrískum, ljúfum blæ, enda
þótt hún sé stundum undir
merki expressjónisma eins og
hjá Edo Murtic, sem er liðlega
sextugur og líklega þekktasta
nafnið.
Realistar eða raunsæismálar- Irica Propadalo: Nafnlaus mynd. Einnig Propadalo var þítttakandi í
ar í venjulegri merkingu eru júgóslarnesku sýningunni bér.
Edo Murtic: Við bafíð, 1982. Murtic er liðlega sextugur og einna þekkt-
astur júgóslarneskra myndlistarmanna úti við.
hvorki á bókum, né að þeir hafi
sýnt hér, en sumir naivistarnir,
Ivan Rabuzin til dæmis, hafa til
að bera hliðstæða nostursemi við
smáatriði; þeir minna á Isleif
okkar Konráðsson í myndhugsun
sinni en fínvinna meira en hann
og notfæra sér gróðurinn ævin-
lega mikið. Það hefur víst alltaf
fylgt naivistum — og Júgóslöv-
unum einnig, — að þeir finna sér
heiður skilið fyrir sinn þátt í
málinu og mun nú unnið að því
að velja íslenzka myndlistar-
menn, sem vilja taka þátt í sýn-
ingunni í Zagreb. Jóhann G. Jó-
hannsson kvaðst ætla að stuðla
að fjölbreytni: hafa bæði ab-
strakt og fígúratíft málverk,
vatnslitamyndir, teikningar,
grafík og vefnað.
GfSLI SIGURÐSSON
(
8