Lesbók Morgunblaðsins - 01.12.1984, Qupperneq 10

Konur 6 stakkstædinu á Bíldudal. Teikning med blýanti og bleki, — dæmigerð fyrir
búmorinn, sem kemur sro víða fram í myndum Muggs.
Ein af teikningum Muggs rið Búkollu.
Á næturkránni, olíukrítarmynd frá 1921.
Alútur ríður hann nú, blessaður.
móðirin leikur. Svo vildi svo illa til þetta
kvöld — í alvarlegustu scenunni, — þar
sem Elskerindan er að segja Elskaranum
hvað hrærist í hennar sál — Tunglsljós —
að krakkarnir fara aö rifast í kúlissunni og
hávaðinn heyrist um alt leikhúsið. Móðirin
verður rasandi — stansar og fer út og
skammar þá, — kemur svo inn aftur og
heldur áfram. En þá var Elskarinn orðinn
leiður að bíða og var að fá sjer bjór í hinni
kúlissunni —. Tableau? Forresten meðan
jeg er við negra. — Jeg má til að segja þjer
eitt æfintýri sem jeg upplifði hjer um dag-
inn. Jeg var í lítilli Varieté — með þessum
sömu strákum —, og við sátum líka þar í 1.
röð (fínir menn, bílætin kosta 25 aura).
Þar söng negrastelpa. Við vorum að fjolla
við hana, en alt í einu stansar hún mitt í
vísu, bendir á mig og segir: ,Oh, I love you,
long man!’ Svo þegar vísan var búin, kom
hún niður og settist hjá mjer og sagðist
,killa’ mig ef jeg vildi ekki elska hana —
(Þá stakk jeg af).“
Til er saga af því, að nafngreindur ís-
lendingur kom eitt sinn á Palads Hotel
Kaupmannahöfn, illa til reika eftir lang-
ferð, með fóðrið út úr hattinum og ferða-
töskuna njörvaða saman með snærum.
Hann bað umsvifalaust um herbergi á
fyrstu hæð. Móttökumaðurinn á hótelinu
leit niður eftir honum með hrollkaldri for-
akt og þótti ekki ómaksins vert að svara
svo ósvífinni beiðni. En skyndilega áttaði
hann sig, laut að manninum og spurði: „Er
De Islænding?" Sá aðkomni játti því, og
óðar breyttist kuldi móttökumannsins í
brosljúfa stimamýkt. Um leið og hann
kallaði á vikadreng að bera hattinn og
töskuna upp á fyrstu hæð, hvíslaði hann að
gestinum, svo sem til afsökunar: „Det er
nemlig kun tre slags mennesker som bor
pá förste sal i Palads: millionærer, inter-
nationale svindlere — og Islændinge."
Á Hotel Astor við Times Square í New
York býr síst ófrægara fólk, og það var því
aðeins eftir reglunni að þeir Ólafur settust
þar að. En komu menn ekki frægir í þetta
ágæta gistihús, verða þeir það gjarnan áð-
ur en þeir kveðja. Vanti blaðamenn New
York-borgar eitthvað til skemmtunar les-
endum sínum, leggja þeir tíðum net sín í
fordyri Hotel Astors og matreiða veiðina
eftir sínum smekk. í stórblaðinu Evening
Sun birtist hinn 3. nóvember langt samtal
við Mugg, skreytt teikningum og klipptri
mynd. Fyrirsögnin nær yfir fjóra dálka og
hljóðar svo: „From Iceland’s frigid shore,
where women vote, come wondrous fairy-
tales“ — Frá köldum íslands ströndum,
þar sem konur eiga atkvæðisrétt, koma
undursamleg ævintýr. — Blaðamaðurinn
hefur grein sína á því, að enda þótt New
York sé „staðurinn eini“, verði menn samt
öðru hverju varir við það, að til séu aðrir
staðir á jarðríki, þar sem „genius burns,
inspiration flickers and ambition bursts
into flame". síðan segir hann frá komu
Botníu, beint frá íslandi, með 5000 tunnur
af síld og listamanninn Guðmund Thor-
steinsson innanborðs. „Þessi ungi maður,
sem hefur menntun listamanns og er þeg-
ar byrjaður á starfi sínu, er hingað kom-
inn ásamt mági sínum, eftir fimmtán
daga sjóferð, og ætlar að nota tímann til
þess að skoða New York með listamanns-
augum sínum. Hinsvegar ætla íbúar New
York og Chicago að nota tímann, meðal
annars til þess að gæða sér á íslenskri
síld.“ Þessu næst er lesandinn leiddur inn í
forsal Hotel Astors, þar sem heyra má
vikadrenginn ganga um, hrópandi hið
langa og annarlega nafn: ,G-u-d-m-u-n-d-
u-r T-h-o-r-s-t-e-i-n-s-s-o-n! „Hann gefur
sig fljótt í ljós, hávaxinn, herðibreiður og
karlmannlegur piltur, á að giska tuttugu
og eins árs að aldri, og hann talar lýta-
lausa ensku. — Hverskonar list fáist þér
helst við? — O-h!, svarar hann feimnis-
lega, — ég hef svo sem ekki gert mikið;
raunar ekkert að kalla. Ég er rétt að byrja.
Helst hef ég reynt við efni úr biblíunni,
skreytingar og myndir við ævintýr. —
Væri hægt að fá að sjá eitthvað af því?
Hann skreppur frá, og innan skamms
kemur hann aftur með svolítinn hlaða af
lausum blöðum, teiknuðum með blýanti.
En jafnvel í þessum lausu frumköstum má
sjá athyglisverða fjölhæfni, bæði hvað
snertir efnisval og getuna til þess að túlka
það ... “ Síðan telur blaðamaðurinn upp
nokkrar myndirnar og lýsir þeim, en sér-
staklega verður honum staldrað við hið
þunglimaða risafólk íslenskrar þjóðtrúar,
með stóra hnúana, hendur og fætur eins og
kerhlemma og góðlátlegan aulasvip á and-
litunum. Hann biður Guðmund að segja
lesendunum eina af þessum sögum. Það
gerir hann viðstöðulaust, enda er mér ekki
grunlaust um að þau tröll hafi bæði byrjað
líf sitt og dagað uppi í .Kvöldsólinni’ í New
York!
„Hvar hafið þér lært list yðar?, er hinn
ungi íslendingur spurður. — í Antwerpen,
svarar hann.[!] Þeir hafa góða listaskóla
þar. Næsta vetur býst ég við að fara til
Parísar og verða þar í tvö ár! — Hvernig
er það, hafa konur ekki kosningarétt í
landi yðar? — Jú; síðan í júní 1 sumar hafa
þær kosningarétt til Alþingis. Áður kusu
þær aðeins til sveitastjórna og þessháttar.
— Finnst yður það ekki valda glundroða
feita þeim atkvæðisrétt? — Nei, alls
Ég sé ekki að það hafi neinu breytt!
i er auðheyrilega mjög undrandi á
ningunni. — Hvaða störf eru það helst
konur velja sér á íslandi, — utan
ilisins? — Um það bil þau sömu og
hér; hraðritarar, skrifstofustúlkur, síma-
stúlkur, málarar ... — Þér eigið við list-
málara. — Nei, nei! Húsamálara. — Þér
ætlið þó ekki að segja mér að konur stundi
þar húsamálun sem atvinnugrein! — Vit-
anlega. En húsin eru smá hjá okkur, og
þær þurfa ekki að klifra upp í ofurháa
stiga. Hinsvegar mála þær mjög vel.“
„New York er staðurinn", segir blaðamað-
urinn að lokum, — „en það virðast líka
vera til aðrir!“
Á leiðinni vestur teiknaði Muggur all-
margar myndir, og meðan hann dvaldist í
New York gerði hann nokkrar, svo sem af
söngkonum og frá næturkrám. í þeim eru
áhrifin frá Degas-Lautrec greinileg, þótt
fyrirmyndirnar séu óefað sprottnar af
reynslu hans, er hann pældi næturkrárnar
niðri á Manhattaneyju.
Viðstaða þeirra Ólafs varð ekki aðeins
vika, eins og sagði í viðtalinu, heldur hart-
nær tveir mánuðir. Undir lok dvalarinnar
skrifar Muggur Kristínu og segir henni
það helst í fréttum, að nú sé Gerda Nyrop
gift. „Nú verður víst eitthvað sagt: Aum-
inginn hann Muggur, svona fór hún með
hann, — en það er ekki við öðru að búast,
hann fjollaði við svo margar! Altsaa, 20.
desember förum við heim. Hugsaðu til mín
á jólunum, þá erum við að veltast úti í
Atlantsha£Líl_
Fjórum dögum áðqr en þeir Muggur létu
í haf gerðust þau ynenningartíðindi í
Reykjavík, að boðað v^r til undirbúnings-
fundar um stofnun „Listámentafélags", og
hafði Þórarinn B. Þorlákssop einkum for-
göngu um það. Félagið, sejsrínú hlaut nafn-
ið Listvinafélag íslands, var síðan form-
lega stofnað þann 3. febrúar 1916, og var
Guðmundur einn hinna 27 stofnenda, en
það voru um það bil allir listamenn bæj-
arins og ýmsir áhugamenn um myndlistir.
Ekki var vel fyrir félaginu spáð; ísafold
segir: „Að stofna félög — á því hefur
sjaldnast staðið í þessu landi. En að halda
þeim við og láta þau vinna gagn, — um þá
hlið hermir sagan minna." Samt reyndist
félagið hið þarfasta, gaf út rit um listir,
gekkst fyrir mörgum opinberum fyrir-
lestrum og hélt sjö almennar listsýningar
á árunum 1919 til 1927.