Lesbók Morgunblaðsins - 21.12.1996, Blaðsíða 12

Mynd: Sigurður Valur
GREINARHOFUNDURINN ásamt skáldinu Wole Soyinka.
)
\
SKRAFAÐ OG ÞINGAÐ
MEÐ SKÁLDUM
EFTIRTHOR VILHJÁLMSSON
Þarna var Thorkild Björnvig, Desmond O’Grady frá
Irlandi og Wole Soyinka, Nóbelsverðlaunahafi frá
Nígeríu sem lengi sat í fangelsum í heimalandi sínu.
Skáldunum var skipt í þrjár umræóudeildir
og ég var svo heppinn aó lenda þar sem
Wole Soyinka var í forsæti.
OKKUR var safnað í
langan bíl þegar við
komum úr flugvélinni,
skáldum og fylgifisk-
um sem áttum boð til
skáldastefnu í Sintra.
Þetta var í Portúgal
og við höfðum flogið
þangað frá íslandi, og vorum ennþá með
Vatnajökul og skriðjöklana og sandana og
hafíð fyrir framan í sálinni, og stigum út úr
flugvélinni með þann farm og annan, og það
var heitt suðrænt vor sem faðmaði okkur og
lét okkur geyma í sálinni ævintýrasýnimar
þegar við flugum um morguninn út úr skýja-
hjúpi og fengum þá glæstu kveðjusýn við land
okkar, svalt og eyðilegt, tröllslegt og óskipt-
andi fyrir annað. Og það kom á daginn þegar
stóri bíllinn lagði af stað út úr Lissabon með
það sem hafði safnazt að þama var í flokknum
þeim danska skáldið Thorkild Bjomvig og Birg-
it og það var orðið dimmt úti og dimmt í bfln-
um sem fór með okkur til Sintra, þann fagra
sumardvalarstað fomfrægan og flóandi í ferða-
mannaflokkum sem skvettust út úr langferða-
bílunum í stórum slumpum. En við voram vist-
uð á hóteli við aðaltorgið og safnast nú óðum
skáldin. Og þar hitti ég aftur Wole Soyinka
Nóbelsverðlaunahöfundinn frá Nígeríu, þennan
dökka höfðinglega mann sem ljómaði í tign
sinni f afrískum búningi í gráum litum á Nó-
belshátíðinni þegar Toni Morrison hlaut þessi
sömu verðlaun síðar en hann, ég kynntist hon-
um þar og þá. Og hittumst nú aftur þar sem
hann var nú kominn með konu sinni, og sagði
mér að hann hefði ekki átt að sleppa úr landi
því hann er enn ofsóttur af stjómvöldum þrátt
fyrir sinn mikla frama: Þeir vissu ekki annað
en ég væri heima hálfum mánuði eftir að ég
laumaðist úr landi, hafði engan passa, sagði
hann. Hann flýði Kaupmannahöfn vegna kulda
en var brátt staddur á laun í London og kom
þaðan yfír til Portúgals á þetta skáidaþing í
ferðamannabænum á fomu frægðarplani,
Sintra. Við stóðum f anddyri hótelsins og fyrir
utan blöstu við döðlupálmar með þéttum klasa,
og nú laufgast óðum trén öll og grannur meið-
ur teygir sig upp úr rauðleitur með þykku
grænu gljálaufi og rauðum blómum sem líka
gljá einsog væra rósir úr leðri og utan á hús-
um era azuleas, bláar smeltar plötur sam-
kvæmt fomri hefð, og virki á hamrinum yfir
bænum í rústum gnæfír hæst.
Wole Soyinka sat lengi í fangelsum síns
heimalands einsog lesa má í bókinni eftir hann:
The man who died. Og það var fyrir löngu
að PEN-samtökin sendu Peter Elstop þáver-
andi aðalritara sinn til að koma tauti við sijóm-
völdin undir fullum kastljósum þessara einu
samtaka rithöfunda sem hafa áhrifsmátt til
þess að hræra við valdföntum víða í veröldinni
sem ofsækja skáld. En þá fór reyndar svo að
sendiboðanum var líka varpað í fangelsi fyrir
afskipti sín. Þá hertu samtökin enn sóknina
með því að samstemma deildir sínar um heim-
inn allan, og náðu þá báðum úr tugthúsinu.
í slíkum samtökum má aldrei slaka á. Þar
mæðir mest á framkvæmdaforystunni, aðalrit-
aranum sem nú er Alexander Blokh, marg-
tyngdum manni sem skrifar á frönsku undir
nafninu Jean Blot. Forsetar koma og fara og
einn þeirra sem verður lengi minnzt fyrir kost-
gæfni og ötula forystu er Svíinn Per Wástberg
sem lagði á sig mikil ferðalög víðsvegar um
heiminn og erfíði. Þar skiptast náttúrlega á
sigrar og svo hins vegar vonbrigði einsog til |
dæmis í Rushdie-málinu þar sem þó hefur
þokazt án þess að hinum skelfilega fatwa-dómi
frá Khomeini hafí verið létt. En hugsum ekki "
um það í bili heldur litumst um hæðir og ása
umhverfis þennan vinsæla griðastað ferða-
manna sem stendur á hæðum og um ásana
kring vefst þéttur skógur með fjölbreyttum
gróðri þar sem háar furar teygjast upp úr öllu
grannar á stofninn með himingnæfum lauf-
krónum spenntum einsog sólhlíf og horfa niður
á hitt sem vex fyrir neðan og hrærist frá blá-
folu heiði himins, og sums staðar era holt á
milli með klöppum og smágerðum gróðri og
flög á milli. Sólin seilist niður á skógarþykkn- |
in og glitar laufklasana hér og þar, gyllir grein *
og grein langan veg í dökku þykkni.
Þama var kominn Elio Filippo Accrocca
gamall kunningi frá Ítalíu sem sat í gamla
daga í dómnefnd Taormina verðlaunanna og
riflast upp fyrir mér minning um þegar skáld-
blómi safnaðist í stóra herbergið mitt í Al-
bergo San Domenico á hátíðinni til heiðurs
!
12 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 21. DESEMBER 1996
!