Pressan - 13.12.1990, Blaðsíða 4

4
FIMMTUDAGUR PRESSAN 13. DESEMBER
bilun
aiTIMa
hann
mm
Frelsið er yndislegt,
ég geri það sein ég vil.
Skyldi maður verða
leiður á því til lengdar
að vera til?
Þannig hljómar viðlagið í
laginu Frelsið á nýrri hljóm-
plötu hljómsveitarinnar Ný
dönsk, sem sjónvarpsáhorf-
endur hafa m.a. fengið að sjá
í flutningi á frumlegu mynd-
bandi. Höfundur lags og
texta er Björn Jr. Friðbjörns-
son, úfni sláninn með rámu
röddina sem ásamt Eyjólfi
Úfni sláninn með rámu röddina, Björn Jr., þekktasti vara-
söngvari landsins.
Kristjánssyni söng landslagið
Álfheiður Björk.
Bassaleikur með Nýrri
danskri er aðalgrein Björns
en þó hefur hann sungið
stöku sinnum, m.a. á fyrstu
plötu hljómsveitarinnar sem
kom út fyrir jólin í fyrra. Að-
alsöngvari er hins vegar
Daníel Gunnarsson sem er
þekktastur fyrir framlag sitt í
Júróvisjónkeppninni um árið.
En það var sem sagt ballaðan
um Álfheiði sem kom Birni Jr.
inn á kortið:
„Við höfum verið að grín-
ast með þetta í hljómsveit-
inni,“ segir Björn Jr. „í fyrra
þótti mönnum hálfgerð bilun
að vera að láta þennan mann,
með þessa ófögru rödd,
syngja á móti Daníel. Svo fór
ég að gamni mínu með Eyj-
ólfi í landslagið og eftir það er
eins og maður megi syngja
hvað sem-et Ég hef alltaf ver-
ið varasöngvari og verð það
áfram."
— En hvers vegna kallarðu
þigJr.?
„Þetta er bara kómísk stytt-
ing á millinafninu Jörundur.
Mér fannst þetta skárra en
t.d. Jör. Jr. hefur fylgt mér frá
því ég var í þrettán ára bekk."
í kvöld gefst aðdáendum
Björns Jr. tækifæri til að sjá
hann „læf“ á útgáfutónleik-
um í Gamla bíói þar sem fram
koma hljómsveitirnar Ný
dönsk og Todmobile.

„Pabbi bað mig um þetta
þegar ég var nýkominn frá
námi og ég hef haldið því
áfram síðan. Ætli bækurnar,
sem ég hef þýtt eftir Barböru,
séu ekki orðnar átta eða níu,“
sagði Bergur Oliversson lög-
fræðingur en hann gengur
undir nafninu Sigurður
Steinsson þegar hann þýðir
rómantiskar bækur Barböru
Cartland. Bergur segir reynd-
ar að dulnefnið sé byggt á
nafni hans en hann er sonur
Olivers Steins, stofnanda
Skuggsjár sem gefur bækurn-
ar út. Ein bók Barböru í þýð-
ingu Bergs er nú í jólabóka-
„Hann er óhemju duglegur og kraftmikill
og átti mörg áhugamál svo að kennari hans
í unglingaskóla undraðist
hvenær hann gæti sinnt
náminu. Þessi áhugi beind-
ist meðal annars að sagn-
fræði og vísindum og síðar
læknisfræði. Þá er hann
áræðinn og framsækinn og
umfram allt glaðlyndur,"
sagði Guðný Sigurðar-
dóttir, menntaskóla-
kennari og systir Gísla.
„Hann er afskaplega fastur
fyrir en jafnframt rólegur
og yfirvegaður. Þá er hann
klókur og fylginn sér sem
hefur komið honum vel að
undanförnu. Einnig er hann drengur góður
og trygglyndur," sagði Konráð Lúðvíks-
son, yfirlæknir á fæðingardeiid
Sjúkrahúss Keflavíkur. „Hann er traust-
ur og góður félagi og skemmtilegur í vina-
hópi,“ sagði Stefán Björnsson læknir.
„Hann er fádæma yfirvegaður og rólegur
maður. Hann var sjálfstæður svo af bar í
læknadeildinni — allt að því barnslega
sjálfstæður," sagði Jóhann Tómasson
heimilislæknir.
„Hann átti til að vera fljótfær en það
lagaðist nú þegar hann fór í iæknis-
fræði. Þá fannst mér sem
eldri systur að hann
væri hávær í æsku,“
sagði Guðný Sigurðardóttir.
„Hann er metorðagjarn
sem birtist í því að hann
vill sækja fram og takast
á við hiuti,“ sagði Konráð
Lúðvíksson. „Hann var
ákveðinn og fylginn
sér,“ sagði Stefán Björns-
son. „Hann var í sjálfu
sér aldrei hrókur alls
fagnaðar í samkvæmum
enda allt of yfirvegaður
til þess. Þá var hann
aldrei áberandi enda fór hann vana-
lega eigin leiðir,“ sagði Jóhann Tómas-
son
DEBET
KREDIT
Gísli Sigurðsson
læknir
Gísli Sigurðsson læknir er nú kominn heim eftir langa vist í Kúvæt og írak. Hann var svæfingarlæknir á sjúkra-
húsi í Kúvæt en áður hafði hann meðal annars starfað í Svíþjóð.
flóðinu.
Barbara er einhver mikil-
virkasti höfundur samtímans
og er nýlega búin að skila af
sér 500. bókinni. Hún er fræg
fyrir hraðvirkni og er allt nið-
ur í þrjá daga að skrifa bók.
Bergur kvaðst ekki vera svo
fljótur að þýða þær enda
gerði hann þetta í aukavinnu;
hann sagðist vera um hálfan
mánuð að vinna verkið ef
hann gerði ekkert annað á
meðan. Ekki sagðist Bergur
sitja í bleiku við skriftirnar en
það er eini liturinn sem Bar-
bara leyfir nálægt sér. En hef-
ur Bergur hitt Barböru?
„Nei, en ég sá einu sinni af-
steypu af henni í vaxmynda-
safni í London," sagði lög-
fræðingurinn rómantíski.
I siðustu PRESSU sögdum
við frá blómasúlum með inn-
byggðum geymslum fyrir
geisladiska sem liklegt er að
verði jólagjöfin í ár. Nú hefur
ný gjöf komið fram sem
ábyggilega á eftirað keppa við
blómasúlurnar. Það eru svo-
kallaðir hárgreiðsluhausar en
þeir fást i Leikbæ í Mjódd.
Þetta eru dúkkuhausar á
standi. Þeirsem fáþá i jólagjöf
geta siðan greitt hausunum
eða málað þá af hjartans lyst.
KYNLÍF
Rafhylki og
leghálshringir
Nei, ég ætla ekki að fjalla
um nýjustu hjálpartæki ást-
arlífsins. Hins vegar vil ég
kynna þær getnaðarvarnir
sem verið er að þróa fyrir
konur framtíðarinnar.
Við könnumst sum við
nokkuð sem kallað hefur
verið RU 486 — það er
ekki hijómsveit heldur
getnaðarvörn (antiprogest-
in mifepristone) sem gerir
það að verkum að slímhúð
legsins hafnar því að
frjóvgað egg taki sér ból-
festu. Andstæðingar fóstur-
eyðinga hafa nefnt hana
„dauðapilluna" og fengu
því til leiðar komið að rann-
sóknum á efninu var hætt
um tíma. Sem getnaðar-
vörn á að taka RU 486 í
hverjum mánuði, síðustu
fjóra dagana fyrir áætlaða
byrjun tíða. Einnig er hægt
að nota hana í fóstureyð-
ingarskyni ef komið er ör-
fáar vikur fram yfir tíðir. Að
konur geti haft þetta val um
fóstureyðingu heima fyrir
er það sem fer einna mest í
taugarnar á andstæðingum
fóstureyðinga. Líkt og
lykkjan gerir RU 486 legið
„óvinsamlegt" fyrir hugs-
anlega bólfestu frjógvaðs
eggs.
Líkt og flestallar getnað-
arvarnir er RU 486 ekki
laus við hættu á aukaverk-
unum. Til dæmis er hætta á
utanlegsfóstrum og að
einnig sé þörf á — í um 20%
tilvika — að skafa legið að
innan hafi þungun átt sér
stað. Ekki er enn búið að
samþykkja lyfið — sem er
frekar dýrt — sem getnað-
arvörn. Állar líkur benda til
þess að það verði þó gert í
framtíðinni þar sem RU 486
er einnig talið árangursríkt
gegn offramleiðslu cortis-
óns í líkamanum (Cushing
syndróm) og sem fyrir-
byggjandi lyf í útbreiðslu
brjóstakrabbameins.
DEPO-PROVERA er pró
gestín gefið í sprautuformi
og er notað víða um heim
sem getnaðarvörn en þc
ekki i Bandaríkjunum. Ein
sprauta getur hindrað egg-
los um þriggja mánaða
skeið og aukaverkanir eru
taldar vægar. Alþjóðaheil-
brigðismálastofnunin og
margar erlendar þjóðir
telja hana nógu örugga
sem getnaðarvörn. En
ástæðan til þess að Depo-
provera hefur ekki verið
leyft sem getnaðarvörn í
Bandaríkjunum, en lyfið er
framleitt þar, er að menn
hafa ekki verið á eitt sáttir
um túlkun þeirra stað-
reynda að lyfið er talið
valda hárri tíðni brjósta-
krabbameins í tilraunadýr-
um. Prógestínefni hafa líka
löngum verið notuð til að
koma í veg fyrir sjálfráðar
fóstureyðingar. Notkun
prógestína í þessu skyni olli
aukinni tíðni fæðingargalla
hjá ungbörnum. Ekki er vit-
að hvort fæðingargallarnir
stöfuðu af því að líkami
móðurinnar fékk ekki að
Iosa sig sjálfur við „gölluð"
fóstur eða hvort þeir voru
prógestíni að kenna. Aðrar
tegundir getnaðarvarna
sem gefnar eru í sprautu-
formi eru til, svo sem nori-
sterat.
LEGHÁLSHRINGIR, sem
settir eru á leghálsinn, losa
levónorgestral, gervipró-
gestín, og valda því að sæð-
ið kemst ekki í gegnum leg-
hálsslímið. Einnig eru til
prógestínhringir sem ætl-
aðir eru mjólkandi konum.
Ætlast er til að konan noti
leghálshringinn í þrjár vik-
ur en fjarlægi hann síðan
eina viku á meðan tíðir
standa yfir. Sama hring er
hægt að nota í þrjá mánuði.
Aukaverkanir eru óreglu-
legar blæðingar, ertingar-
. . . ekki skortir
hugmyndir um
getnaðarvarnir
fyrir konur
ogsýkingarhætta. Hringur-
inn getur losnað, sérstak-
lega ef konan situr á hækj-
um sér og hefur hægðir í
þeirri stellingu en hún er a!-
geng hjá konum í þriðja
heiminum. Búist er við að
leghálshringirnir verði
komnir á markað víðast
hvar erlendis um miðjan
áratuginn.
PRÓGESTÍNHYLKI eru
sett undir húðina og gefa
þau frá sér prógestín sem
stöðvar egglos. Fyrstu hylk-
in duga fimm ár, þau næstu
í þrjú ár. Til eru tvær teg-
undir hylkja, norplant og
hylki sem eyðast af sjálfu
sér. Það er enn verið að
rannsaka þau síðarnefndu.
BÓLUEFNI GEGN ÞUNG-
UN. Rannsóknir á því eru
enn á frumstigi en talið er
að slíkt bóluefni myndi
mótefni gegn „chorionic
gonadotropic hormónum"
sem nauðsynleg eru til að
bólfesta frjógvaðs eggs geti
orðið. Ef fyrrnefnt hormón
nær ekki að virka er þung-
un úr sögunni.
RAFHYLKI er enn eitt nýtt
getnaðarvarnartæki, kom-
ið fyrir inni í leghálsinum.
Þar gefur það frá sér vægan
straum (0,5 milliamper).
Þessi straumur hefur engin
áhrif á notandann en sæð-
isfrumurnar missa hreyfi-
getu sína þegar komið er
að leghálsopinu. Rann-
sóknum á verkun þessa raf-
hylkis er ólokið.
Af þessari upptalningu
má sjá að ekki skortir hug-
myndaflugið að því er við-
kemur getnaðarvarnar-
möguleikum fyrir konur.
En eins og þið lásuð í síð-
ustu viku um getnaðar-
varnir sem verið er að þróa
fyrir karlkynið er ímyndun-
araflið þar ekki nærri því
eins fjörugt.