Morgunblaðið - 16.05.2007, Blaðsíða 24

heilsa
24 MIÐVIKUDAGUR 16. MAÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Líkamleg vanlíðan, orku-leysi, vöðvabólga ogóánægja með líkams-þyngdina gerir það verk-
um að sumir fara og leita sér að-
stoðar og vilja koma sér í gott form,“
segir Árni Heiðar Ívarsson, íþrótta-
kennari og einkaþjálfari, sem hefur
um árabil leiðbeint fólki sem vill
breyta um lífsstíl. Hann er einnig
höfundur nýútkominnar bókar,
Heilsulausnarinnar, en bókin er ætl-
uð þeim sem vilja taka sig á og lifa
heilbrigðu lífi.
„Það gefur manni mikið að geta
hjálpað fólki og sjá það ná árangri.
Í starfi mínu hef ég ítrekað orðið
vitni að því að bara eftir að hafa
stundað hreyfingu og breytt mat-
aræðinu í nokkrar vikur fer fólki að
líða miklu betur. Ég hef smám sam-
an verið að byggja upp þriggja mán-
aða áætlun sem skilar árangri og
ákvað að koma henni í bók. Þar
bendi ég fólki á góðar æfingar, er
með áætlun um breytt mataræði og í
raun má segja að í bókinni sé flest
sem fólk vill vita þegar það ætlar að
taka sig á og hugsa vel um sig. Ein-
staklingar sem hafa prófað að fara
eftir þessari áætlun miðla svo
reynslu sinni í bókinni.“
Skemmtileg hreyfing
Árni Heiðar segir að mestu máli
skipti í upphafi að fólk velji sér
hreyfingu sem það sjái sig stunda til
frambúðar. „Hreyfing þarf að vera
skemmtileg svo fólk endist í að
stunda hana og það veltur auðvitað á
hverjum og einum hvað honum
finnst henta sér. Sumum finnst gam-
an að synda eða ganga úti í nátt-
úrunni á meðan aðrir kjósa að fara í
leikfimitíma eða í tækjasal. Best er
þó að hafa fjölbreytni að leiðarljósi
og gera sitt lítið af hverju.“ Hann
segir að í byrjun sé æskilegt að fara
sér hægt, stefna t.d. að því að fara í
göngutúr á hverjum degi en svo geti
fólk smám saman aukið kröfurnar
farið að hlaupa eða prófa styrkt-
arþjálfun.
„Það er æskilegt að gera léttar
styrktaræfingar fyrir kvið og bak-
vöðva og armbeygjur og hnébeygjur
hvort sem fólk gerir það heima á
stofugólfi eða fer á líkamsrækt-
arstöð.“
Fjörutíu mínútur á dag
En hversu lengi á fólk að hreyfa
sig á degi hverjum.
„Að lágmarki í um fjörutíu mín-
útur á dag og það á sérstaklega við
um þá sem stunda kyrrsetuvinnu.
Þegar fólk er komið yfir byrjunar-
Breyttur lífsstíll skilar sér eftir örfáar vikur
Þreyta og orkuleysi geta stafað af hreyfingarskorti og slæmum matarvenjum. Árni Heiðar Ívarsson íþróttakennari sagði Guðbjörgu R.
Guðmundsdóttur að þegar fólk gerði alvöru úr að taka sig taki fyndi það mikinn mun eftir aðeins örfáar vikur.
Armbeygjur
1. Hafðu mjaðmabreidd á milli
handleggja, lófa í gólf og beint bak.
2. Láttu hendur síga niður í 90° með
bakið beint og þrýstu þér svo kröft-
uglega upp. (Gott er að fylgjast
með í spegli hvort líkaminn sé
beinn og rassinn fylgi með niður.
Byrjendur geta gert armbeygj-
urnar á hnjánum en lengra komnir
á tánum.
Bakfetta á gólfi
1. Leggstu á magann með hendur undir höku.
2. Lyftu samtímis höndum og fótum þannig að vöðvar mjóbaks spennist.
Kviðæfing
1. Leggstu á bakið með bogin hné og hendur með síðum.
2. Horfðu fram og og togaðu þig upp þannig að hendur snerti hné, sígðu hægt niður í upphafsstöðu.
Eftir Jóhönnu Ingvarsdóttur join@mbl.is
Tannlaust fólk getur nú orðiðtennt á ný á tæpumklukkutíma. Tæknin erættuð frá Svíþjóð og hafa
Svíar verið að þróa þessa nýju að-
ferð undanfarin fjögur ár.
Fólki í Svíþjóð hefur boðist þessi
meðferð undanfarin tvö ár. Fleiri
þjóðir hafa tekið tæknina í sína
þjónustu. Fyrsta aðgerðin þessarar
tegundar var gerð á Íslandi í síðustu
viku fyrir milligöngu Elínar Sig-
urgeirsdóttur, tannlæknis og sér-
fræðings í tann- og munngerva-
lækningum. Hingað komu til
landsins danskur munn- og kjálka-
skurðlæknir ásamt fylgdarliði sem
er þaulvanur þessum aðgerðum og
gerði hann aðgerðina.
Alltaf þarf að huga að kostnaði, en
að sögn Elínar lætur nærri að heill
gómur, annaðhvort efri gómur eða
neðri gómur, kosti um 1,3 milljónir
króna. Tannþeginn, sem fyrstur
fékk þessa meðferð hér á landi í lið-
inni viku, var tannlaus í efra gómi.
Sex títanskrúfur, öðru nafni tann-
plantar, voru settar upp í efri góm-
inn og tennur festar strax á þá. Að-
gerðin tók innan við klukkustund og
fór fram í Salnum í Kópavogi að við-
stöddu fagfólki, sem var að fræðast
um þessa nýju aðferð.
Títaníum heppilegt í kjálkabein
„Nýjungin felst í því að gera að-
gerðina sem felur í sér ígræðslu
plantanna sem tennur eru festar á í
einni setu sem er um það bil klukku-
tími. Sænska fyrirtækið Nobel Bioc-
are er frumkvöðull á þessu sviði og
byggir á hugmynd sænska tann-
læknisins Per Ingvar Brånemark
sem á sjötta áratugnum datt niður á
þá staðreynd að heppilegt væri að
græða títaníummálminn í kjálkabein
í stað tannróta " segir Elín.
Þegar gera á aðgerð af þessu tagi
er byrjað á að taka sneiðmyndir af
kjálkabeini væntanlegs tannþega.
„Tannlæknirinn notar kerfi, sem
nefnist „NobelGuide" til þess að
staðsetja tannplantana á sem hag-
stæðustum stað í kjálkanum. Ef
sjúklingurinn hefur haft lausan góm
eru líka teknar sneiðmyndir af hon-
um og myndunum tveim rennt sam-
an til að skoða afstöðu gervitanna
miðað við undirliggjandi bein. Þá
verður auðvelt að raða saman
skrúfum miðað við afstöðu kjálka-
beinsins. Þessi niðurröðun er gerð í
tölvuforriti.
Þá sendum við gögnin í tölvupósti
til Svíþjóðar og fáum til baka skapa-
lón eða mót af góm sjúklingsins og
stýrihulsur, sem stýra nákvæmlega
hvar skrúfurnar verða settar. Einn-
ig fáum við grind sem passar ofan á
skrúfurnar sem skrúfaðar hafa verið
í beinið í samræmi við töuvútreikn-
ingana. Áður en aðgerðin er fram-
kvæmd liggur staðsetning, útlit
tanna og stærð skrúfa nákvæmlega
fyrir í smáatriðum. Að lokinni þess-
ari undirbúningsvinnu hefst aðgerð-
in sjálf. Hún á ekki að taka nema um
klukkustund á hvorn góm og öryggi
tannlæknisins er tryggt þannig að
hann valdi sjúklingi ekki skaða þeg-
ar staðsetja þarf tannplanta á við-
kvæma staði, svo sem með því að
rekast á taugar eða aðra mikilvæga
líffærafræðilega staði.
Ekki er nauðsynlegt að undir
hverri tönn liggi tannplanti heldur
má brúa bil með heilli brú.
Í efri góm þarf sex til átta skrúfur
og í neðri góm nægir að setja fimm
svokallaða planta eða skrúfur."
Mun minni aðgerðartími
Að sögn Elínar er þessi aðferð
ólíkt átakaminni, öruggari og fljót-
virkari fyrir sjúklinginn en eldri að-
ferðir við tannplantaígræðslu. Inn-
gripið er minna og óþægindin, svo
sem verkir og bólgur minni en í fyrri
aðgerðum. En rétt er að taka fram
og benda á að aðgerðir af sama toga
og hér er lýst hafa verið gerðar um
nokkurt skeið og standa fyllilega
fyrir sínu. Munurinn liggur aðallega
í því hvað aðgerðartíminn með hinni
nýju aðferð er stuttur og því er
dregið að mun úr álagi á sjúkling-
inn.
„Þessi meðferð er einfaldlega tal-
in vera bylting fyrir tannlaust fólk
og hefur litlar sem engar aukaverk-
anir þegar allt er eðlilegt.
Aðferðin gagnast fólki, sem vant-
ar allt frá einni tönn upp í heilan
góm. Athuga verður þó að ekki hafa
allir góðar aðstæður í munni, það er
mismunandi er hversu gott kjálka-
beinið er og þarf að skoða það sér-
staklega áður en aðgerðin er ákveð-
in. Sumir þurfa að gangast undir
beinaukandi aðgerðir áður og er
mikilvægt að munnholið sé eins heil-
brigt og mögulegt er áður en slík að-
gerð er gerð. Ef einhverjar tennur
eru eftir í munni þurfa þær að vera
heilar með heilbrigðu tannholdi svo
sýking berist ekki í beinið." Þó að
meðferðin sé nokkuð kostnaðarsöm
segir Elín að engum blöðum sé um
það að fletta að hún bjóði þeim auk-
in lífsgæði sem hafa misst tennur og
eru með hefðbundnar falskar tenn-
ur, sem kannski skrölta lausar.
„Skröltandi falskar tennur eru ekki
líklegar til að stuðla að vellíðan fólks
en fólk ætti að ráðfæra sig við tan-
lækni sinn ef það er að hugsa um að
fá ígræddar tennur, segir Elín að
lokum.
Ígræddar tennur í tannlausa
Morgunblaðið/Kristinn
Sérfræðingurinn Elín Sigurgeirsdóttir undirbýr tannþegann undir aðgerð.
Morgunblaðið/Kristinn
Brúin Sex títanskrúfur eða tannplantar voru settir
upp í efri góminn og tennur festar strax á.
Morgunblaðið/Kristinn
Skapalón Stýrishulsur stýra staðsetningu skrúfa í
samræmi við tölvuútreikninga.