Andvari - 01.06.1959, Blaðsíða 74

72
DAVÍÐ ÓLAFSSON
ANDVABI
það aðgerðarlausir, að sá grundvöllur, sem þeir byggja líf sitt á í þessu landi,
væri eyðilagður? Og í öðru lagi má spyrja: Er það í samræmi við eðlilega
verkaskiptingu milli þjóðanna, að fjarlæg ríki með fjiilskrúðugan iðnað og
þörf fyrir fiskmeti til að auka fjölbreytni og bæta fæðu þegna sinna sendi
fiskimenn sína um langa vegu til veiða á íslandsmið til eyðingar þeim fiski-
stofnum, sem íslendingar byggja afkomu sína á?
Báðum þessum spurningum verður að svara afdráttarlaust neitandi.
Auk þeirra raka, sem byggð eru á hinni efnahagslegu nauðsyn eru svo
söguleg rök. Áður en samningurinn um þriggja mílna landhelgina var gerður
árið 1901 hafði ísland öldum saman haft miklu víðari landhelgi, lengst af 16
sjómílur. Nýlendustaða Islands undir danskri stjórn gerði það liinsvegar að
verkum, án þess að íslendingar fengju þar að gert, að breytingar urðu hér á
til hins verra, sem að lokum leiddu til samningsins 1901. Þeim samningi var
lögformlega sagt upp árið 1949 og eltir að hann gekk úr gildi tveim árum
síðar var ísland ekki lengur hundið af neinum samningum og gat að dómi
íslendinga ákveðið landhelgi sína sjálft, innan þeirra takmarka, sem alþjóða-
lög heimiluðu.
Rök andstæðinga okkar eru þau aðallega, að í fyrsta lagi sé okkur óheimilt
að ákveða víðáttu fiskveiðilandhelginnar einhliða, slíkt verði aðeins gert með
samningum, og í öðru lagi, að 12 mílna fiskveiðilandhelgi sé óheimil að
alþjóðalögum.
Þessu er því til að svara, að í langflestum tilfellum hefir landhelgi verið
ákveðin einhliða. Stundum hefir slíkt framkallað mótmæli annarra ríkja, en í
framkvæmd hefir slík einhliða ákvörðun verið viðurkennd, og aldrei hefir það
skeð fyrr en nú, að beitt Iiafi verið valdi til að framfylgja mótmælunum.
Því verður heldur ekki haldið fram með réttu, að ísland hafi ekki sýnt
fullan vilja á samvinnu á alþjóðavettvangi til að finna lausn á landhelgis-
málunum almennt og um fiskifriðunarmál.
Þvert á móti má henda á að fyrir frumkvæði íslands hafa þessi mál
verið til meðferðar innan Sameinuðu þjóðanna nú um nær 10 ára skeið og
ísland hefir tekið þátt í öllum aðgerðum til vcrndar fiskistofnunum í Norður-
Atlantshafi. Árangurinn af öllu þessu starfi hefir þó ekki orðið eins mikill
og íslendingar liafa óskað, en sanngjarnt er að viðurkenna, að starf Alþjóða-
laganefndarinnar á þessu sviði, sem ísland stofnaði til, hefir tvímælalaust ráðið
niðurlögum hinnar svonefndu þriggja mílnar reglu. Sá árangur er ómetanlegur.
Því miður hefir reynslan leitt í ljós viljaskort af hállu þeirra þjóða, sem
telja sig hafa hér mestra hagsmuna að gæta, til að viðurkenna hina algeru
sérstöðu íslands. Kom þetta ef til vill hvað gleggst fram á ráðstefnunni í Genf.