Andvari - 01.01.1896, Blaðsíða 6
IV
'þeir það á ýmsan hátt. Jafnframt þessu lögðu menn
mikla stund á að varðveita lögin, svo að þau týnd-
ust eigi nje gleymdust. Dómsvaldið var og i hönd-
um bænda að nokkru leyti, því goðarnir nefndu þá
í dóma til þess að dæma um mál manna. Hver
bóndi gat orðið lögsögumaður, ef hann hafði aflað
sjer mikillar lagaþekkingar, en starfi sá, er lögsögu-
maðurinn hafði á hendi, var um langan aldur hinn
göfgasti á öllu íslandi. Stjórnarskipun landsins hvatti
,þannig bændur og sjerstaklega unga menn, er hugðu
á frama og höfðingsskap, að kynnast löggjöf lands-
ins, svo að þeir vissu hvað lög væri, ef á reyndi.
Þekking á landslögum var i raun rjettri ein hin
fyrsta og helzta grein, sem menn þá urðu að nema
til þess að vera vel menntir. Bera sögurnar ljósan
vott um það, að margir góðir lagamenn hafa verið
á þeim tímum, og er lögspeki talin mönnum til ágæt-
is eigi síður en frábær hreysti og vígfimi.
Þá er stjórnarskipun landsins fór að ganga úr
lagi, var lagaþekking orðin svo rótgróin í landinu
■og samtvinnuð eðli íslendinga, að hún hjelzt enn
við, þótt hún gerðist nú eigi svo algeng sem áður.
Sama er að segja um þetta, er landið var komið
undir Noregs konung og hafði fengið ný lög. Að
visu var nú almenn hluttaka bænda í löggjöf lands-
ins takmörkuð svo mjög, að henni mátti heita lokið,
en fram yflr 1700 dæmdu bændur opt um mál manna.
Enn fremur var Jónsbók í sumum greinum lik Grá-
gás og Islendingar fengu á þeim öldum einkum
lagaþekkingu við það, að beita landslögunum og
gæta þeirra; þeir, sem voru hneigðir fyrir lög og
fræðinám, stunduðu þau þá meira eða minna; sumir
urðu góðir lagamenn á þennan hátt og einstaka