Skírnir - 01.08.1918, Blaðsíða 77

•-Skirnir]
Eraemns frá Rotterdam
267
:Erasmus í broddi fylkingar vildu siðbæta kaþólsku
Ikirkjuna. Meðan þeir héldu að Lúther stefndi og að því
marki fylgdu þeir honum nálega sem einn maður. En
þegar Lúther gerðist óhlýðinn kirkjunni og klýfur lönd
• og þjóðir frá henni og stofnar nýja kirkju, þá er flestum
.húmanistunum nóg boðið.
Andlega lífið síðast á miðöldunum var ákaflega sund-
rurleitt og skamt andstæðanna milli. Þá voru lægri klerk-
ar fávísir og fullir hlej^pidóma, og betlimunkarnir svæsnir.
En þá voru lika hámentaðir menn, sem töluðu latínu og
: grísku eins og móðurmál sitt. Þá voru umbótaprédikarar
svo svæsnir, eins og þeir vildu hrópa eld og brennistein
. af himnum yfir gerspilta jörðina. Og þá voru páfar og
kardínálar svo léttúðugir og skeytingarlausir um alt hei-
lagt, að firn mega þykja. Einhver allra bezti leiðarsteinn-
• inn um - allar þessar vandrötuðu leiðir er Erasmus frá
Rotterdam. Til er ógrynni af bréfum hans um alla hluti
og hugmyndii’, sem uppi voru. Eru bréf hans alveg óvenju
skemtileg, bæði sökum þess hve vel þau lýsa tíðarandan-
um, og þó eigi síður sökum hins, hye meistaralega þau
aru rituð. A yfirborðinu er oftast sárbeittur kuti háðsins,
en undir ræður þungur alvöru- og áhuga-straumurinn. Og
þau eru rituð af_ manni, er stóð á hátindi lærdóms og list-
fengi þess tíma, og er þá mikið sagt. Tilgangurinn er sá,
að gefa hér litið sýnishorn þessa.
Erasmus er fæddur í Rotterdam árið 14G6 eða 1467.
Ættarnafn hans var (lerrard, dregið af sögninni gieren =
þrá. Seinna meir var svo nafn hans eftir tízkunni sett á
latínu, og varð þá Desiderius, og á grísku Erasmus, og
'það festist við hann. Upphaflega átti hann að verða söngv-
ari, því að hann hafði óvenju skæra barnsrödd. En þegar
á átti að herða var hann frábitinn söngnum, ogvarhann
þá setur í skóla. Þar fékk liann í fyrsta sinn blóð latín-
unnar á tunguna, og færði sér það óspart í nyt. Lærði
hann Terentius utanbókar og töluvert í Horatiusi. Þá var
.hann 13 ára, er hann lauk þessu fyrsta skólanámi. En