Iðunn : nýr flokkur - 01.12.1929, Page 81

IÐUNN
Heimskautafærsla.
403
jöklunum en undir ísbreiðunni fyrir utan. Þegar því sjáv-
arborð hækkar og loftslag hlýnar og jöklar hverfa úr
Victoríulandi, verða ból skriðjöklanna að fjörðum af sömu
gerð og firðir í öðrum löndum, sem hulin hafa verið
jöklum á jökultímanum (pleistocene).
Alar eða grunnar rennur liggja frá mörgum stærstu
fjörðunum út á brún landgrunnsins og hverfa hér um bil
á 245 m. dýpi. Það virðist ekki geta verið nema tvent
til um myndun álanna, annaðhvort hafi straumvatn myndað
þá á landi eða skriðjöklar, annaðhvort á landi eða í
grunnum sjó. Það eru þess vegna allar líkur til þess,
að djúpálarnir séu frá þeim tímum, er sjávarborð stóð
hér lægst. Hér að framan voru færðar líkur fyrir því,
að sjávarborð hefði staðið miklum mun hærra hér á
miocentímanum en nú. Það er líka augljóst, að djúpál-
arnir hafi myndast eftir miocentímann, því að víða má
þræða þá upp í firðina, sem grafist hafa niður í eða
gegnum jarðlög frá þeim tíma. Hér hafa fundist sædýra-
leifar frá pliocentímanum aðeins á Tjörnesi. Hafa jarð-
lögin, sem þær eru í, margkubbast og missigið. Þess
vegna er ekki hægt að sjá á þeim, hver hafi verið af-
staða sjávarborðs þá við sjávarborð nú. En álitið er, að
sjávarborð hafi yfirleitt farið lækkandi í nálægum lönd-
um frá því löngu fyrir miocentímann og til loka tertier-
tímans. Má ætla, að eins hafi þetta verið hér. En hafi
sjávarborð farið yfirleitt lækkandi, eftir því sem leið á
tertiertímabilið og loftslag kólnaði, alt fram að jökultím-
anum, verður að ætla, að þessu hafi verið eins farið á
jökultímanum, og að sjávarborð hafi komist þá lægst.
Það virðist líka vafalítið, að sjávarborð hafi stundum
staðið þá miklu lægra hér en nú, eins og líkur voru
færðar fyrir hér að framan. Þess vegna er sennilegast,
að skriðjöklar hafi myndað djúpálana snemma á jökul-
tímanum, áður en landgrunnið var, nema að litlu leyti,
myndað. Þeir eru líka svo nátengdir fjörðunum, að áslæða
er til að ætla, að skriðjöklar hafi myndað þá, eins og
augljóst virðist um firðina. Munurinn á þeim og fjörð-
unum er aðeins sá, að botnhalli álanna er jafn og óvíða
kvosir í þeim eða dældir. Enda hefir ekkert verið til að